Kürdistan (Osmanlı İmparatorluğu eyaleti)
| |||||||||||||||||||
Kürdistan Eyaleti (Osmanlıca: ايالت كردستان, Eyâlet-i Kurdistân) Osmanlı İmparatorluğu'nda bir eyaletti. Osmanlı'da ilk kez bu eyaletle birlikte "Kürdistan" kelimesi bir coğrafi bölge yerine bir idari bölümün adı olarak kullanıldı. Diyarbakır Eyaleti'nin isminin bölgenin genel coğrafi ismi olan Kürdistan olarak değiştirilmesi sonucu olagelmiştir.[1][2] Kısa ömürlü bir eyaletti, 1846 ve 1867 arasında 21 yıl kadar kullanımda kaldı.[3] Bu süreç, bölgede güçlü Kürt bir liderin eksikliğiyle dikkat çekti. Nakşibendî ve Kadirî şahların ve tarikatların yükselmesine sebep oldu.
Bedirhan Bey'in yenilgisi ve İstanbul'a gönderilmesi sonucu kuruldu. Başta eski bir Kürt emirliği olan Botan Emirliği'nin sınırları içinde kurulu olan eyalet daha sonra kademeli olarak genişletildi[4] ve en büyük hali eski Diyarbekir Eyaletini, Van, Hakkari ve Muş çevresindeki alanları ve Mardin ve Cizre şehirlerini kapsıyordu. 1847 ve 1867 arasında yayınlanan salnamelere göre merkezi Osmanlı hükûmeti tarafından yönetildi ve yıllık 80,000 kuruşluk fon aldı.[5] Bu miktar Musul Eyaleti'nden oldukça yüksektir.[6] 1867'de kaldırıldı ve Diyarbekir Vilayeti ile değiştirildi.[7] Varlığı boyunca unvanları Müşîr veya Vezir olan 12 valisi oldu.[8]
Kaynakça değiştir
- ^ "Osmanlı İdaresinde Kürtler ve Özerklik: Efsane mi Gerçek mi? (XVI-XVIII. Yüzyıllar) - Mehmet ÖZ". www.turkyurdu.com.tr (İngilizce). 15 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022.
- ^ Kürdistan Eyâleti'nin İdari Yapısı (1847-1867). Cemal ÜLKE. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. 2014. s. iii.
1847’de Bedirhan Bey isyanı bastırıldıktan hemen sonra yapılan yeni idari yapılanmada Diyarbekir Eyaleti, Kürdistan Eyaleti’ne dönüştürülmüştür
- ^ Özoğlu 2004, ss. 60–63.
- ^ Özoğlu 2004, ss. 61–62.
- ^ Jorngerden 2012, s. 18.
- ^ Özoğlu 2004, s. 61.
- ^ Jorngerden 2012, s. 186.
- ^ Özoğlu 2004, ss. 62–63.
- Genel
- Özoğlu, Hakan (12 Şubat 2004). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (İngilizce). SUNY Press. ISBN 978-0-7914-5993-5.
- Jorngerden, Joost, (Ed.) (2012). Social Relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-1915. Brill. s. 186. ISBN 9789004225183.