Fraumünster
Fraumünster Zürih'te bir kilise. Reformasyon dönemine kadar aynı bölgedeki Grossmünster ve Wasserkirche ile birlikte şehrin azizleri olan Felix ve Regula ile ilşkili kabul edilirlerdi.
Tarihçe ve kuruluş efsanesi değiştir
Kuruluşuna dair anlatılan efsaneye göre Frank kralı Alman Ludwig'in iki kızı Hildegard ve Bertrha, Baldern kalesinden Albis'e gelir ve kendilerini Tanrı yoluna adarlar. Sık sık yakınlardaki Zürih'e uğrayıp aziz Felix ve Regula'nın şapelinde dua ederler. Tanrı bu inançlı kızkardeşlere bir geyik gönderir. Geyiğin boynuzlarında parlak bir ışık yanmakta ve kardeşlere karanlık ormanın içinde yol göstermektedir. Geyik sonunda kardeşleri Limmat'ın kıyısında daha sonra kilisenin yapılacağı yere getirir. Ludwig de buraya bir manastır inşa ettiririr, idaresini, önce büyük kızkardeş Hildegard, daha sonra da küçüğü olan Bertha yürütür.
Kuruluş efsanesi Paul Bodmer tarafından kilisenin girişine 1924-34 arasında resmedilmiştir. 1988'de kurulan Fraumünster topluluğu da bayraklarını mavi bir zemin üzerinde geyik boynuzu ve, boynuzlarında sarı ışıklar biçiminde seçmiştir.
Tarihçe değiştir
Kilise 9. yüzyıldan beri latince olarak Monasterium Thuricense şeklinde anılır. 14. yüzyıldan 1524'e kadar "Gotshus zu Frowenmünster" (Kadınlar Kilisesi) şeklinde kullanılmıştır.[1] 9. yüzyılda Şarlman'ın torunu Ludwig (Alman) tarafından en büyük kızı Hildegard için yaptırılıp Benediktin Tarikatına bağışlanmıştır.[2] Bunlarla da yetinmeyip Zürih topraklarını, Uri ve Albis ormanlarını Benediktin Tarikatına bağışladı, manastıra ayrıcalıklar sağladı, şehri manastırın kadın baş papazının yönetimine verdi ve direkt olarak kendi korumasına aldı. 1045'te III. Heinrich manastıra pazar yeri kurma, geçiş parası alma, para basma gibi yetkiler de verdi ve böylece manastır şehrin hakimi haline gelmiş oldu.[2]
Zürih, 1218'de Zähringer Hanedanı'nın sona ermesiyle bağımsız bir şehir ('Imperial free city') haline geldi ve eyalet ile karşılaştırabilir bir statü kazandı. Bu sayede manastırın da politik gücü arttı. Manastırın baş rahibesi genellikle soylu sınıfından biri olur ve Zürih belediye başkanını da atardı. Manastırın en çok bilinen baş rahibesi Elizabeth von Wetzikon'dur (1235 – 1298). Manastırın gücü 14. yüzyıla doğru azalmaya başladı. Lonca kanunlarının çıkmasıyla birlikte Zürih'in ilk bağımsız belediye başkanı Rudolf Brun oldu.
Zwingli'nin reformasyon hareketi döneminde, 20 Kasım 1524'te manastır dağıtıldı. Son başrahibesi Katharina von Zimmern (1478-1547) idi.
1898'de şehrin yönetim binası Stadthaus'a yeni odalar yapabilmek için manastır binaları yıkıldı, sadece kilise binası kaldı.
Chagal pencereleri değiştir
Manastırın koro yerinde 5 adet geniş renkli cam pencere Marc Chagall tarafından 1970'te yapılmış olan eserleri sergilemektedir. Her biri baskın renklerde ve hıristiyanlığın önemli öykülerini resmeder. Soldan sağa doğru
- Peygamberler (kırmızı), İlyas'ın göğe yükselişi
- Yakup (mavi), savaşları ve cennet rüyaları
- İsa (yeşil), hayatından değişik sahneler
- Sion (sarı), bir meleğin kıyamet borazanı çalışı
- Kanunlar (mavi), Musa'nın aşağıya doğru halkına acıyarak bakışı
Giacometti penceresi değiştir
Aynı derecede etkileyici bir başka vitray çalışması da kuzey cephesinde 9 metre yüksekliğindeki Augusto Giacometti tarafından 1945'te yapılmış olan çalışmadır. Gıacometti'nin 1919'dan sonra yapmış olduğu 20'den fazla vitraydan oluşur. 30'lu yıllardaki kriz ve ardından savaş yılları çalışmanın yerleştirilmesine engel oldu ve ancak 9 Ekim 1945'te Giacometti'nin de katıldığı bir törenle açılabildi. Giacometti'nin "kutsal cennet" çalışması 27 m2 genişliğinde olup Changal'ın isa penceresinden iki kat büyüktür. Vitray'da Baba Tanrı ve İsa figüründen başka İşaya, Yeremya, Ezekiel, Danyal, Hoşea ve Joel, Amos ve Ovadya gibi peygamberler, ayrıca en alt sırada dört evangelist yer alır.[3]
Vitray'ın canlı renkleri ancak 2007 yılında yapılan bakım çalışmalarından sonra belirgin hale gelmiştir.[3]
Kaynakça değiştir
- ^ Vogelsanger, Zürich und sein Fraumünster, S. 467, Anm. 1.
- ^ a b History of Zurich 6 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 07.02.2017 tarihinde alındı
- ^ a b Die Fenster, Giacometti-Fenster, 12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kilisenin resmi sitesi fraumuenster.ch, 12.04.2019 tarihinde alındı.