Farengeal arklar
Faringeal (farengeal) arklar ya da Brankiyal arklar, baş-boyun gelişmesindeki başlangıç noktalarıdır. Baş-boyun oluşmasında birincil etkinliği olan faringeal arklar, intrauterin yaşamın 4. haftasında, nöral krest hücrelerinin bölgeye göçüyle birlikte birlikte belirmeye başlar. Kafa tabanı ve boyun bölgesi 7.haftada şekillenir. Embriyonun kafa bölgesindeki mezenkimal doku, birbirlerinden yarıklarla ayrılmış olan arklar (tümsekler) oluşur. Mezodermden oluşan arkların iç yüzlerinde endoderm, dış yüzlerindeyse ektorderm bulunur. Nöral krest hücrelerinin proliferasyonu ve mezodermal hücrelerin yoğunlaşmasıyla, her arkın ortasında kıkırdak dokusu oluşur. Tümsek niteliğindeki oluşumlara faringeal ark, bunları birbirinden ayıran dış yüzdeki çöküntülere ise faringeal yarık adı verilir (balıkların solungaç sisteminin gelişmesiyle benzerlikler içerdiğinden, önceleri, bu yapılara brankial ark ya da brankial yarık adı verilmişti). İç yüze bakıldığında, faringeal arkları birbirlerinden ayıran oluşumların farinksin yan duvarlarında beliren keseler (faringeal poşlar) olduğu görülür. İlk evrede 6 ark vardır. Beşinci ark ortaya çıkısından kısa bir süre sonra involüsyon geçirerek silinir. Her arkta, o arka özgü biri motor, öteki sensitif iki sinir dalı, arter-ven ikilisi, kıkırdak dokusu ve kas bileşenleri vardır. Bu bileşenlere, yüz dokuları, dil, dudaklar, çeneler, damak, farinks, salgı bezleri ve bu bölgeleri innerve eden sinirler (kafa çiftleri) de katılır.[1][2][3][4][5] Çene-yüz (maksillofasiyal) malformasyonların büyük bir bölümü 1. ve 2. faringeal arklardaki sapmalardan kaynaklanır.[6]
Birinci Faringeal ark (Meckel kıkırdağı) değiştir
Maksiller ver Mandibuler tümsekler (arklar) olarak iki parçadan oluşur.
- Maksiller tümsek: Üstçene, zigomatik kemik (elmacık kemiği), burun boşlukları, orbita tabanı ve sfenoid kemiğin bir bölümü, temporal kemiğin (şakak kemiği) bir bölümü, incus (orta kulaktaki örs kemiği) ile malleus (orta kulaktaki çekiç kemiği) ve maksiller tümsekten oluşur.
- Mandibuler tümsek: Meckel kıkırdağı ve altçene oluşumunun kaynağıdır. A. maxillaris ile çiğneme kasları ve ağız tabanını oluşturan kaslar mandibuler tümsekten gelişir. Bu bölgeler N. trigeminalis’in innerve ettiği alanlardır.
İkinci Faringeal ark (Reichert kıkırdağı) değiştir
Embriyondaki Reichart kıkırdağı, temporal kemik styloid çıkıntısının, stylohyoid ligamanın, orta kulaktaki üzengi kemiğinin ve hyoid kemik küçük boynuzunun ilk taslağığıdır. Yüz ve boyun kaslarının çoğu 2.faringeal arktan gelişir. Bu bölgeleri N.facialis innerve eder.
Üçüncü Faringeal ark (Thyrohyoid ark) değiştir
Hyoid kemiğin büyük bölümü, timus ve paratiroid salgı bezleri bu arktan oluşur. Bu arkın dokularını N. glossopharyngealis innerve eder.
Dördüncü ve Altıncı Faringeal arklar değiştir
Larinks kıkırdakları ile bölgedeki ana damarların bir bölümü (aorta, A.subclavia) 4.faringeal arktan gelişir. 6.ark larinks kıkırdaklarını oluşturur.
Bu arkların dokularını N.vagus innerve eder.
|
Tıp ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça değiştir
- ^ Sadler TW. Langman's Medical Embryology. 12th edition. Chapter 17. Wolters Kluwer, Baltimore-Philadelphia, 2012
- ^ Altuğ AT. Ortodontide Embriyoloji. PDF, 2020 21 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Schoenwolf GC, Bleyl SB, Brauer PR, Francis-West PH. Larsen’s Human Embryology, 5th edition. Chapter 12: Development of the Head, the Neck, the Eyes, and the Ears, Churchill Livingstone- Elsevier, Edinburgh-London, 2014
- ^ Moore KL, Persaud TVN, Torchia M. The Developing Human: Clinically Oriented Embryology, 11th edition. Chapter 9: The Pharyngeal Apparatus, Saunders-Elsevier, Global, 2019
- ^ Baylis A. Head and Neck Embryology: An Overview of Development, Growth and Defect in the Human Fetus. Honors Scholar Theses 105, University of Connecticut OpenCommons@UConn, 2009
- ^ Cohen MM Jr. Malformations of the Craniofacial Region: Evolutionary, Embryonic, Genetic, and Clinical Perspectives. American Journal of Medical Genetics (Seminars in Medical Genetics), 115:245-268, 2002