Ciritdüzü, Şavşat
Ciritdüzü, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.
| Ciritdüzü | |
|---|---|
 | |
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ciritdüzü Ciritdüzü'nün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Şavşat |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1276 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 231 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08700 |
Tarihçe değiştir
Ciritdüzü köyünün en eski adı Veli’dir. Gürcüce bir yer adı olan Veli (ველი), çimenlik anlamına gelir.[3] Nitekim Ciritdüzü köyü geniş bir çimenlikte yer alır.[4] Bu yer adı Türkçeye Vel olarak girmiştir. Nitekim bugünkü Hanak ilçesinde aynı adı taşıyan köy de 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Vel / Vil (ويل) biçiminde yazılmıştır.[5]
Veli köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde varlığı bilinen kilise bu dönemden kalmış olmalıdır. Veli köyünde günümüze ulaşmış Klditavi (კლდითავი), Pirdapiri (პირდაპირი), Aho (ახო), Titidziri (თითიძირი), Velibolo (ველიბოლო) gibi yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğuna işaret etmektedir.[6] Nitekim Veli köyünde orta çağda Gürcü aznavurlar, 19. yüzyılda da Gürcü Himşiaşvili ailesinden beyler bu köyde yaşıyordu.[7]
Veli köyü, Osmanlı idaresinin erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Çıldır Eyaleti'ne bağlı İmerhevi sancağının köylerinden biriydi. Bu tarihte Veli köyünde 45 hanede 159 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 318 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Veli köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Vel (Вель) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Satlel-Rabat nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre köyde, 224'ü erkek ve 208'i kadın olmak üzere, 68 hanede 432 kişi yaşıyordu. İki hane hariç nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu. İki hanede ise, 2'si erkek ve 4'ü kadın olmak üzere 6 Gürcü ikamet ediyordu. Bu nüfus tespiti sırasında Veli köyü, "Aşagki-megle" (Aşağı mahalle), "Ohari-megle" (Yukarı mahalle) ve "Kopitat" (Kopiteti) adlı üç mahalleyi kapsıyordu.[9]
Veli köyü, Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında köy Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de, Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması’yla Veli köyünün de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı.[10][11]
Veli köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus sayımı sırasında, "Vel" (وەل) adıyla Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu, 301'i kadın ve 276'sı erkek olmak üzere, 117 hanede yaşayan 577 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[12] Veli veya Vel, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında, Gürcüce adına benzer bir anlamda Ciritdüz olarak değiştirilmiştir.[13] Ciritdüzü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasına bağlı Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 714 kişiden oluşuyordu.[14] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 841 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 409 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Ciritdüzü köyünde Osmanlı döneminden önce kaldığı tahmin edilen bir köy kilisesi vardır. Köyün güney kısmında, yolun kıyısında bulunan bu yapı tamamen yıkılmıştır.[16]
Coğrafya değiştir
Köy Artvin il merkezine 75 km, Şavşat ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus değiştir
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 226[2] |
| 2020 | 231[2] |
| 2019 | 244[2] |
| 2018 | 232[2] |
| 2017 | 196[2] |
| 2016 | 201[2] |
| 2015 | 206[2] |
| 2014 | 215[2] |
| 2013 | 210[2] |
| 2012 | 233[2] |
| 2011 | 239[2] |
| 2010 | 233[2] |
| 2009 | 224[2] |
| 2008 | 219[2] |
| 2007 | 212[2] |
| 2000 | 349[17] |
Kaynakça değiştir
- ^ "Ciritduzu, Turkey Page". Fallingrain.com. 16 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Ciritdüzü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ "ველი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 3 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 304. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6
- ^ "Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. Cilt (1958), s. 531". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 40, 184. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 304 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
- ^ "Hasan Hüseyin Alemdar - Çıldır Eyaleti İmerhev Sancağı 2771 Numaralı Nüfus Defteri'nin Çevirisi ve Değerlendirmesi, Rize, 2020, s. 23". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021.
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1462". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010, s. 188, ISBN 9789944197526.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 169.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 88.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 161, ISBN 9789941478178.
- ^ a b "Ciritdüzü Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.