Circus Maximus
Circus Maximus (Latince en büyük Circus, İtalyanca Circo Massimo), Roma'da antik bir hipodrom ve kitlesel eğlenceler için toplanma yeri.
 Sahasının güneydoğudan görünümü. Ön plandaki kule, bir ortaçağ surunun parçasıdır.[1] | |
| Konum | Regio XI Circus Maximus |
|---|---|
| Tür | Roma sirki |
| Parçası | Eski Krallık Dönemi |
Roma'da, Aventine ve Palatine tepeleri arasındaki vadiye inşa edilmiş olan yapının bulunduğu alandan başlangıçta Roma'nın Etrüsk'lü kralları tarafından halk oyunları ve eğlenceler için faydalanılmıştır. Kesin olarak ilk oyunlar olan Ludi Romani (Roma Oyunları), Roma'nın ilk Etrüsk kökenli kralı olan Tarquinius Priscus tarafından bu alanda sahnelenmiştir. Bir süre sonra Circus, MÖ 2. yüzyılda Yunan etkisiyle düzenlenen halk oyunlarının ve festivallerin yapıldığı bir yer haline geldi. Roma yurttaşlarının eğlenceye olan aşırı ve savurgan talebini karşılayabilmek için, Circus MÖ 50 yılında imparator Jül Sezar tarafından izlerden ölçüldüğü kadarıyla yaklaşık olarak 600 m (1,968 ft) uzunluğunda, 80 m (387 ft) genişliğinde ve yine yaklaşık olarak 250.000 izleyiciyi (çevre tepelerde ayakta duran izleyicilerle bu sayının daha da fazla olması muhtemeldir) alabilecek şekilde genişletildi.
81 yılında Senate, imparator Titus'un onuruna yakın doğu ucuna üç gözlü bir zafer takı yaptırdı. (Palatinum'un karşı tarafındaki Via Sacra'da bulunan Titus Kemeri ile karıştırılmamalıdır).
İmparator Domitian, Palatine tepesindeki yeni sarayının, yarışları daha kolay izleyebilmek için Circus'la birleştirilmesini emretti. İmparator Trajan, 5000 yeni koltuk ekletti ve İmparator koltuğunun seyirciler tarafından görünürlüğünü arttırabilmek için büyütülmesini emretti.
Araba Yarışları Circus'ta düzenlenen en önemli etkinliklerdi. Pist on iki arabayı alabilecek kapasitedeydi ve pistin iki tarafı spina olarak adlandırılan bir orta yükselti ile bölünmüştü. Spina kısmen diyagonal olarak yerleştirilmişti ve üzerinde değişik tanrıların heykelleri bulunuyordu. Hemen yanındaki bir Mısır obeliskinin üzerinde Augustus heykeli dikilmişti. Spina'nın sonunda arabaların hızlı ve tehlikeli biçimde döndükleri döneme noktası, meta vardı. Spinanın tepesinde bulunan döndürülebilir metal yunusların aşağıya doğru çevirilmesiyle yarışın kaçıncı turunda olunduğu anlaşılabiliyordu. Araba yarışları oldukça tehlikeliydi çünkü hemen her yarışta sık sık olan ve bir ya da birkaç sürücünün ölümüyle sonuçlanan müthiş kazalar meydana gelebiliyordu. Pistin bir tarafının başı tüm arabaların yarışa yan yana başlayabilmesine olanak sağlaması için diğer tarafa oranla daha geniş yapılmıştı. Bu yer sayesinde tüm araçlar ilk dönüş noktasına kadar aynı istikamette ve eşit uzaklıkta gidebiliyorlardı. Bu araba yarışları sırasında, start'ta iyi bir yer kapabilmek için rüşvet verme oldukça sık rastlanılan bir durumdu. Yarışın ortalama toplam uzunluğu yaklaşık olarak 6.5 km'dir (4 mil).
Circus'un şimdi çimle kaplı yarış pisti spina haricindeki diğer bölümleri hakkında çok az şey bilinir. Başlangıç kapısının bazı bölümleri ele geçmiş olsa da oturakların birçoğu tahrip edilmiş ve parçaların birçoğu Orta Çağ Roma'sında yapı malzemesi olarak kullanılmıştır.
Yandaki resimde görülen Obelisks, 16. yüzyılda Papa Sixtus V tarafından yerinden sökülerek Piazza del Popolo'ya diktirilmiştir. 19. yüzyılda başlayan bilimsel kazıları, kısmi rekonstrüksiyon takip etmiştir.
Circus Maximus, Roma'daki ilk ve en büyük Circus olma onurunu elde etmiş olsa da var olan tek örnek dğildir. Diğer Roma Circus'ları; Circus Flaminius (Ludi Plebeii Plebs oyunlarının yapıldığı yer), Maxentius Circus'u ve Nero Circus'u'dur.
Circus, Roma kentinin ortasında büyük, yeşil bir alan olarak, düzenlenen konser ve gösteriler yardımıyla hâla ara sıra Roma'lıları eğlendirmeye devam etmektedir.
Live 8 Roma Konseri, 2 Temmuz 2005'te burada yapılmış yine 2006 FIFA Dünya Kupası'nı İtalya'nın kazanamasının ardından burada yapılan kutlamalara yaklaşık 700.000 kişi katılmıştır. Son olarak Circus, efsanevi Rock grubu Genesis'in 2007 yılında yeniden bir araya gelmesi nedeniyle düzenlenen turun Avrupa bölümünün son ayağı olarak burada verdiği ücretsiz konser nedeniyle kullanılmıştır.
Kaynakça değiştir
- ^ Humphrey 1986, s. 57
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Circus Maximus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- James Grout: Circus Maximus, "Encyclopædia Romana"nın ilgili bölümü22 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İngilizce
- Circus Maximus Ipix 360° panorama,