Besleneyler
Besleneyler ya da Besneyler,[1] Besniyler[1] Besniler (Doğu Çerkesçesi беслъэнейхэр, Rusça бесленеевцы), Rusya ve Türkiye'de yaşayan Doğu Çerkesleri kolundan Çerkes boyu. En yakın akrabaları yıllar önce onlardan ayrıldıkları Kabardeyler olup, onlar gibi Besleneylerde de pşı (bey) sınıfı bulunmaktaydı. Konoko sülalesi Besleneylerdeki tek pşı sülalesidir. Besleneyler, Büyük Laba nehrinin sağ kıyısında ve Urup nehrine dökülen küçük ve büyük Tegem nehri çevresinde otururlardı.[2] Dilleri Doğu Çerkesçesinin Merkezî Çerkesçe olarak da bilinen Besleneyce ağzı olsa da edebî dil olarak Kabardeylerin ağzı esas alınarak oluşturulan Kabardeyceyi kullanırlar. Günümüzde Rusya'da Karaçay-Çerkesya'daki iki köy ile Krasnodar Krayındaki iki köyde yaşarlar.
 1830-1850 yıllarındaki Besleney köyleri: Laba ırmağı üzerinde iki grup olarak yer alır. Kuzeydeki 1. grupta dokuz köy, güneydeki 2. grupta ise üç köy vardı. | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Adlandırma değiştir
Kabardey beylerinin (pşılarının) soy atası sayılan İnal ya da Yınal'ın torunlarından Beslen ya da Beslan'ın adına -ey («aaitlik, sahiplik» bildiren ek) lokativ eki getirilerek oluşturulmuştur. Beslan şahıs adı Kıpçak Türkçesi kökenli olup bey/biy + aslan/arslan biçiminde açıklanır.[3]
Tarihi toprakları değiştir
Besleneyler, Büyük ve Küçük Laba vadileri ile Urup (Varpa) havzasında otururlardı. Ayrıca Kuban Ovası ile Çegen, Fars ve Psefır vadilerine kadar da yayılmışlardır. Batılarında Çemguylar ve Abzehler bulunur. Güneybatı ve güneylerinde ise Barakay, Kazılbeğ, Segerey ve Başılbeğ gibi Abaza oymakları bulunur. Kuzeyden ise Kuban Nehri tarafından sınırlanır.[4]
Rusya'daki Besleney köyleri değiştir
Rusya'da 5 Besleney köyü bulunmaktadır:
- Karaçay-Çerkesya'da: Бесленей (Тхьастыкъуей), Вако-Жиле (Дохъчокъуей)
- Krasnodar Krayı'nın Uspensk rayonunda: Кургоковский (Кургъокъуей), Коноковский (Бэчмырзей)
- Adigey Cumhuriyetinde: Уляп (Къэнокъуей)[5]
Türkiye'deki Besleney köyleri değiştir
- Amasya ilindeki köyleri: Göçeri, Tavşandağ köyü, Yukarıbük (Kocege), Ortabük (Dohguey) ve Aşağıbük (Kocapşe) olmak üzere üç muhtarlıktan oluşurken, bugün her biri ayrı köydür.
- Çorum ilindeki köyleri:[6] Gökdere, Kadıkırı, Kırkdilim, Sazdeğirmeni, Tozluburun, Söğütyolu (Danun), Gafurlu, Saraycık
- Ankara ilindeki köyleri: Gökçehüyük
- Eskişehir ilindeki köyleri: Gökçekısık, Akpınar (Hastukay)
Kaynakça değiştir
- ^ a b Papşu, Murat. Adığece kelimelerin yazılışı 19 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nart Dergisi Sayı 70
- ^ Kazım Agın. Kanoko Sülalesi'nin Osmanlı'ya zorunlu hicreti 26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Papşu, Murat. Abzeh ve Besleney adları nereden geliyor 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nart dergisi, yıl: 14, sayı: 81, Eylül-Ekim 2011, sayfa: 64
- ^ "Kafkasya'nın etnik mozaiği". 8 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013.
- ^ Do. Dr. Vınereko Mir. Ülke anne gibidir (Хэгъэгур ным фэд) 24 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Адыгэ Хабз, Maykop, 2007
- ^ "Türkiye'de Çerkes Köyleri: ANJIKUEY (Kırkdilim)". 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2013.