Batken çatışması
Batken çatışması (Kırgızca: Баткен окуясы, romanize: Batken okuyası; Rusça: Баткенские события, romanize: Batkenskiye sovıtiya), Temmuz-Eylül 1999 tarihleri arasında Kırgızistan'ın Batken ilinde Kırgızistan ordusu ile Özbekistan İslami Hareketi militanları arasında meydana gelen çatışmalardır. Çatışmalar, Özbekistan İslami Hareketi militanlarının Tacikistan'dan Özbekistan ve Kırgızistan topraklarına akınlarından kaynaklandı ve kısmen Kırgızistan-Özbekistan sınırının Özbekistan tarafından tek taraflı olarak çizilmesine odaklandı.[1]
| Batken çatışması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Batken çatışması | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Kırgızistan ÖzbekistanDestek;  Rusya |
 Özbekistan İslami Hareketi | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Askar Akayev Mırzakan Subanov Esen Topoyev |
Cuma Namangani Tahir Yoldaş | ||||||
| Güçler | |||||||
| Yüzlerce asker | 1.000'den fazla militan | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 32 sivil ve asker | 1.150 militan | ||||||
1999 yılın yazında, Özbekistan İslami Hareketi militanları Kırgızistan'ın Batken ilini (etnik olarak Özbek çoğunluklu bir bölge) işgal etti. Bu, Özbekistan İslami Hareketi'nin sadece bir yıl önce kurulmasından bu yana ilk doğrulanabilir eylemiydi. Özellikle, Kırgızistan'ın Barak şehri militan güçler tarafından işgal edildi ve çevresi Özbek güçleri tarafından kontrol edilip ablukaya alındı. Saldırı sırasında militanlar, Japonya hükûmetinin fidye ödemesinden sonra geri gönderilen bir Japon jeolog da dahil olmak üzere birkaç kişiyi rehin aldı. Militanlar, Kırgızistan'dan Özbekistan'a geçmeleri için güvenli geçiş sağlamasını talep etti. Çatışmanın sekizinci gününde, Oş Belediye Başkanı Abdurrahman Mamataliyev ve 3 güvenlik görevlisi, Bişkek yetkililerine mesaj göndermek amacıyla militanlar tarafından esir alındı. Kapsamlı müzakereler ve Afganistan'a giden bir helikopterin de dahil olduğu bir fidyenin alınması sonucunda 13 Ağustos'ta serbest bırakılıncaya kadar bir haftadan fazla bir süre esaret altında kaldılar.[2]
24 Ağustos'ta savunma bakanı Mırzakan Subanov, cumhurbaşkanı Askar Akayev ve hükûmetinin sözcüsünün "durumu istikrara kavuşturmada" başarısız olduğunu gözlemlemesinin ardından görevden alındı.[3] Sadece dört gün sonra Akayev, Batken yerlisi Tümgeneral Esen Topoyev'i savunma bakanı olarak atadı. 1 Eylül'de Rusya başbakanı Vladimir Putin ve Kırgızistan başbakan yardımcısı Boris Silayev, Rusya'nın militanları ortadan kaldırmak için Kırgızistan ordusuna resmi olarak teknik yardım sağlamasını görüşmek üzere bir araya geldi. Hükûmet, sonraki ayı operasyonlarını dağlardaki militanlar üzerinde yoğunlaştırarak, ilerlemelerine yardımcı olmak için hava saldırıları ve topçu bombardımanı kullanarak geçirdi. 25 Eylül'e kadar Batken ili militanlardan tamamen arındırıldı ve bazıları Tacikistan'a çekildi. Hükûmet daha sonra Bişkek'te militanlarla bağlantıları olduğundan şüphelenilen 70'ten fazla kişiyi tutukladı. Kırgızistan ve Özbekistan hükûmetleri, işgalci güçlerin etkisiz hale getirilmesini sağlamak amacıyla kış aylarında isyancıları dağlarda tutmayı kabul etti.
Kaynakça değiştir
- ^ Абытов Байболот Капарович (29 Ekim 2014). "Баткен 1999 год: события или война?". Мнение. АКИpress (Rusça). Мнение. 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ Нурбек Омуралиев, Айнура Элебаева. "Баткенские события в Кыргызстане. Хроника событий". Central Asia & Central Caucasus Press AB (Rusça). 12 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Kyrgyz Troops Kill 10 Gunmen in Hostage Crisis". Los Angeles Times. 25 Ağustos 1999. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.