Azra Erhat
Azra Erhat (4 Haziran 1915; Şişli, İstanbul - 6 Eylül 1982; İstanbul), Türk deneme ve inceleme yazarı, Eski Yunan ve Roma dilleri uzmanı, filolog, arkeolog, çevirmen ve düşünce insanı. Özellikle Eski Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle tanınmıştır. A. Kadir ile birlikte gerçekleştirdiği İlyada ve Odissea çevirileri referans kabul edilir.
| Azra Erhat | |
|---|---|
 Azra Erhat | |
| Doğum | 4 Haziran 1915 Şişli, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Eylül 1982 (67 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Bülbülderesi Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar, çevirmen, akademisyen |
| İkamet | İstanbul, Ankara |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Dönem | 20. yüzyıl |
| Konu | Mitoloji, Tarih, Hümanizm, Mavi Anadoluculuk |
| Önemli ödülleri |
|
Etkilendikleri | |
Yaşamı değiştir
4 Haziran 1915’te İstanbul-Şişli’de doğdu. İlk ve ortaöğrenimini Belçika’da yaptı. 1939’da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ni bitirerek Klasik Filoloji Bölümünde Georg Rohde'nin asistanı olarak göreve başladı. 1946’da doçent oldu. 1948’de aynı fakültedeki öğretim üyeleri Pertev Naili Boratav, Behice Boran, Adnan Cemgil, Niyazi Berkes’le birlikte üniversiteden uzaklaştırıldı. 1949-1950 arasında Yeni İstanbul ve Vatan gazetelerinde çalıştı. Uluslararası Çalışma Örgütünde (ILO) kütüphanecilik yaptı.
İlk çevirileri Tercüme dergisinde çıktı. Sofokles, Aristofanes gibi yazarların eserlerini Türkçeye kazandırdı. Yeni Ufuklar dergisinin yazarlarından biri olan Erhat, bu dergi çevresinde gelişen Hümanist anlayışın öncüleri arasında yer aldı. Batı uygarlığının kökenini ve Anadolu’ya dayandıran ve Anadolu kültürlerini bir bütün olarak gören Halikarnas Balıkçısı ile aynı görüşleri paylaştı ve aralarında derin bir yakınlık doğdu. Yine çok yakınındaki Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte çevirdiği Hesiodos’un Theogonia ve "İşler ve Günler" adlı yapıtlarıyla Hesiodos üzerine araştırmaları, 1977’de "Hesiodos, Eserleri ve Kaynakları" adıyla basıldı. Bu üç isim bir arada "Mavi Yolculuk" terimini Türk ve dünya literatürüne kazandırdılar.
Azra Erhat, kansere yakalandı. Londra'da tedavi gördü, ama sonuçsuz kaldı. 6 Eylül 1982'de 67 yaşındayken İstanbul’da öldü. Bülbülderesi Mezarlığı’na defnedildi. Azra Erhat’ın vasiyeti üzerine; mezar taşında Füreya Koral’ın yaptığı bir kuş vardır. 2016 yılında Erhat'ın mezar taşındaki kuş saldırıya uğramıştır.[1] 2022'de saldırı yinelenmiş, Koral'ın çalışması parçalanmıştır. İBB Miras ekipleri tarafından onarılarak yerine tekrar konmuştur.[2]
Atatürk'ü İlyada kahramanlarından Hektor'a benzetmesinin bir dönem sebep olduğu tartışmalarla da gündeme gelmiştir.
Şadan Gökovalı'nın manevi annesidir.
Eserleri değiştir
- Mavi Anadolu (1960) (Gezi Yazısı)
- Mavi Yolculuk (1962) (Gezi Yazısı)
- İşte İnsan-Ecce Homo (1969) (Deneme)
- Mitoloji Sözlüğü (1972) (Mitoloji)
- Mektuplarlıya Halikarnas Balıkçısı (1975) (Mektup)
- Sevgi Yönetimi (1978) (Deneme)
- Karya'dan Pamfilya'ya Mavi Yolculuk (1979)
- Troya Masalları (1981) (Çocuk Masalı)
- Düşün Yazıları, Halikarnas Balıkçısı (1981) (yayıma hazırlayan)
- Homeros - Gül ile Söyleşi (1999)
- Osmanlı Münevverinden Türk Aydınına (2002) (Eleştiri)
- Gülleylâ'ya Anılar (2002) (Anı)
Çevirileri değiştir
- İlyada (1967) A. Kadir ile birlikte
- Odysseia (1970) A. Kadir ile birlikte
- Hesiodos, Eserleri ve Kaynakları (1977)- Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte
- Eşekarıları, Kadınlar Savaşı ve Diğer Oyunlar, Aristophanes - Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte
- Lysistrata Kadınların Savaşı, Aristophanes - Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte
- Gargantua,François Rabelais - Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol ile birlikte
- Tepegözlerin Mağarasında, Homeros - A. Kadir ile birlikte
- Yedi Deniz, Piri Reis - A. Kadir ile birlikte
- Şölen - Dostluk, Platon - Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte
- Zincire Vurulmuş Prometheus, Aiskhylos - Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte
- Savaş Uçuşu, Antoine De Saint Exupery
- Küçük Prens, Antoine De Saint Exupery (1968)
- Dişi Kedi, Colette
- Cicim, Colette
- İzu Dansözü, Yasunari Kavabata, 1968
Ödülleri değiştir
A. Kadir ile birlikte İlyada destanından yaptığı çevirinin birinci cildi 1959’da Habib Törehan Bilim Ödülü’nü, üçüncü cildi 1961’de Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü’nü aldı.
Kaynakça değiştir
- ^ HIZLAN, Doğan. "Füreya'nın kuşu parçalandı". Hürriyet. 4 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
- ^ "İBB Miras tespit etti: Azra Erhat'ın mezarına ikinci saldırı". Cumhuriyet. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
Dış bağlantılar değiştir
- canyayinlari.com
- Azra Erhat 100 Yaşında (İstanbul Üniversitesi, Klasik Filoloji Topluluğu Yayınları, Sayı 1)