Atskuri Kilisesi
Atskuri Meryem'in Ölümü Kilisesi (Gürcüce: აწყურის ღვთისმშობლის მიძინების სახელობის ტაძარი) Güney Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Ahaltsihe Belediyesi'nden yer alan Atskuri köyünde konumlanmış harabe durumdaki bir Orta Çağ katedralidir. Aslen 10 ve 11. yüzyıllarda inşa edilmiş olan kilise, 1283'teki depremle yıkıldıktan kısa bir süre sonra yeniden inşa edilmiştir. Katedral, doğusunda üç çıkıntılı apsisi bulunan haçlı bir kubbe kiliseydi. Katedral, zamanında Gürcistan'daki en büyük katedrallerden biriydi, ancak kiliseden geriye günümüzde sadece yıkık duvarlar kalmıştır. 2016 yılında kiliseyi tamamen yenileme projesi başlatılmıştır. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
 Atskuri Kilisesinin havadan görünümü.
Laşa Haçidze'nin fotoğrafı | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Atskuri,Ahıska,Samtshe-Cavaheti,Gürcistan |
| Koordinatlar | 41°43′41″K 43°09′56″D / 41.72806°K 43.16556°D |
| İnanç | Hristiyanlık |
| Mezhep | Ortodoksluk |
| Durum | Restore ediliyor |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Tamamlanma | 10. veya 11. yüzyıl |
Tarihi ve mimarisi değiştir
Kilise, Mtkvari'nin (Kura) sağ kıyısındaki küçük bir tepenin eteğinde bulunmaktadır. Biri 10 ve 11. yüzyıl, diğeri 13 ve 14. yüzyıla tarihlenen iki inşaat katmanı ayırt edilebilir.[2] İkinci katman 1283 depreminden sonra inşa edilen yapılardan oluşmaktadır. Atskuri, Orta Gürcistan'daki en önemli Hristiyan merkezlerinden biriydi. Piskoposun konutu (Samtshe eyaletinin baş şefi) olan kilise, zarif Odigitria ikonalarına ev sahipliği yapmaktadır. Orta Çağ Gürcü yıllıklarına göre, ikonalar buraya Andreas tarafından getirilmiştir. Kiliseyi Bizans İmparatoru Herakleios 627'deki Pers savaşına giderken ziyaret etmiştir. İkonalar, 1283 depremde kilisenin yıkılan kubbesinin altında mucizevi bir şekilde bozulmamıştır. 16. yüzyılın sonlarında, ikonalar Gelati Manastırı'na getirilmiştir, 1952 yılında ise manastırdan Tiflis'teki Gürcistan Ulusal Müzesine getirilmiştir.[3]
Yenilenmiş Atskuri Katedrali, Samtshe'deki Cakeli prenseslerinin himayesindeydi. Kilisede görev yapan piskopos "Matsqvereli" ("Atskuri'nin") unvanına sahipti ve Gürcistan'daki en etkili başpapazlardan biriydi. Başpapaz, Gürcistan Krallığı'nın 15. yüzyılda parçalanmasıyla Gürcü Ortodoks Kilisesi'nden özerklik bile talep etmiştir.[4] Kilise, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1578'te Samtshe'yi işgal etmesi ve İslamı getirmesinin yanı sıra, savaşlara ve depremlere rağmen 19. yüzyılın başlarına kadar kullanılmıştır.[5]
Sovyetler Birliği 'nin son yıllarında, 1980'lerde, Atskuri'deki Hristiyanlık mirasına olan ilgi gönüllü öğrenci grupları tarafından tekrar canlandırılmıştır. İlerleyen yıllarda bir dizi arkeolojik çalışma yapılmış ve 2016 yılında Gürcistan hükûmeti tarafından kilisenin yeniden inşasına yönelik tam ölçekli bir restorasyon projesi başlatılmıştır.[6][7]
Restorasyon projesine başlamadan önce, binanın ayakta kalan kısımları yıkılmıştır; kubbe, tüm tonozlar ve üst duvarlar olduğu gibi yıkılmıştır. Sunağın bölümleri ve her iki tarafındaki hazneler - güneydeki diyakonik ve kuzeydeki protezler - çıkıntılı yüzeyli duvarlarla günümüze ulaşmıştır. İç duvarlar, arşitravlı pilastörler ve sunak duvarının süslü detayları gibi dekor parçalarını korumuştur. Kilisenin zengin bir şekilde süslenmiş taşları, köylüler tarafından kendi yapıları için kullanılmıştır ve köyün herhangi bir yerinde dağılmış olarak bulunabilir.[5] Arkeolojik kazılarla beraber, yıkılmış katedralin içinde ve çevresinde, Orta Çağ'dan kalma Gürcüce yazıtlar ile 10. yüzyıldan kalma bir kilise ve ek binalar gibi başka yapılar da bulmuşlardır.[2][8]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ a b Licheli, Vakhtang (1998). "St. Andrew in Samtskhe—Archaeological Proof?". Mgaloblishvili, Tamila (Ed.). Ancient Christianity In The Caucasus: Iberica Caucasica, vol. 1. Routledge. ss. 30-31. ISBN 0-7007-0633-X.
- ^ Kavlelashvili, Elene (2002). "Ацкурская икона Божией Матери [Atsquri icon of the Theotokos]". Православная энциклопедия, Т. IV [Orthodox Encyclopaedia, vol. 4] (Rusça). Moskova: Pravoslavnaya Entsiklopediya. ss. 223-224. ISBN 5-89572-009-9. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2019.
- ^ Silogava, Valerian (2002). "Ацкурская епархия [Atsquri diocese]". Православная энциклопедия, Т. IV [Orthodox Encyclopaedia, vol. 4] (Rusça). Moskova: Pravoslavnaya Entsiklopediya. ss. 221-223. ISBN 5-89572-009-9. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2019.
- ^ a b Beridze, Vakhtang (1970). სამცხის ხუროთმოძღვრული ძეგლები [Architectural monuments of Samtskhe] (Gürcüce). Tiflis. ss. 46-49, 51-52.
- ^ Mujiri, Kristine (26 Ocak 2018). "როგორი იქნება აწყურის XI-XIV საუკუნის ეკლესია რეაბილიტაციის შემდეგ" [How will the 11th–14th-century church in Atskuri look like after rehabilitation]. Liberali (Gürcüce). 20 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ "Historic Atskuri fortress and church restored in Georgia's south-west". Agenda.ge. 1 Haziran 2016. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ "Archaeologists discover early medieval site in southwest Georgia". Agenda.ge. 28 Haziran 2016. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.