Artdamaksıl ünsüz

Artdamaksıl ünsüzler, eklemleme yerinin [en] yumuşak damak olduğu ünsüzlerdir. Eklemleme sürecinde dilin arka kısmı yumuşak damağa değdirilir.

Damağın genişliğinden ve dilin arka kısmının pek hassas bir şekilde hareket edemediğinden dolayı artdamaksıl ünsüzler süreki ünsüz benzeşmesi geçirirler; hemen öncesi veya sonrasındaki ünlü seslerin özelliklerine dayalı olarak, artdamaksıl bir sesbirimin eklemlendiği süreçte dilin arka kısmı öne veya arkaya doğru alınır.[1] Örneğin, bir ön ünlünün [en] hemen öncesinde yer alan artdamaksıl bir ünsüz eklemlenirken dilin arkası çoğunlukla öne (yani sert damağa) doğru alınır; bir arka ünlünün hemen öncesinde yer alan artdamaksıl bir ünsüz ise çoğunlukla arkaya (yani küçük dile) doğru alınır.

Örnekler değiştir

Uluslararası Fonetik Alfabe'ye (IPA) çevrilmiş artdamaksıl ünsüzler şunlardır:

IPA Tanım Örnek
Dil Ortografi IPA Anlam
  Artdamaksıl genizsil ünsüz İngilizce ring [ɹʷɪŋ] 'çalma(k), çınlama(k), halka, yüzük'
  Ötümsüz artdamaksıl patlamalı ünsüz İngilizce skip [skɪp] 'atlamak'
  Ötümlü artdamaksıl patlamalı ünsüz İngilizce get [ɡɛt] 'al, almak'
  Ötümsüz artdamaksıl sürtünmeli ünsüz Almanca Bauch [baʊx] 'göbek, karın'
  Ötümlü artdamaksıl sürtünmeli ünsüz Yunanca γάτα ɣata] 'kedi'
  Ötümsüz dudaksıl-artdamaksıl sürtünmeli ünsüz İngilizce which [ʍɪtʃ] 'hangi'
  Ötümlü artdamaksıl sürtünmesiz ünsüz İspanyolca pagar [paˈɰaɾ] 'ödemek'
  Ötümlü artdamaksıl yansürtünmesiz ünsüz Wahgi [en] aʟaʟe [aʟaʟe] 'başı dönen'
  Ötümlü dudaksıl-artdamaksıl sürtünmesiz ünsüz İngilizce witch [wɪtʃ] 'cadı'
Artdamaksıl dışgırtlaksıl patlamalı ünsüz Arçince [en] кӀан [an] 'alt'
  Ötümlü artdamaksıl içpatlamalı ünsüz Sindhî əro/ڳرو [ɠəro] 'ağır'

Kaynakça değiştir

  1. ^ Stroud, Kevin (August 2013). "Episode 5: Centum, Satem and the Letter C | The History of English Podcast". The History of English Podcast. 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2017.