Vikipedi

Ankara-Kars demiryolu

Demiryolu hattı
Ankara – Kars demiryolu
Genel bilgiler
Durumİşletmede
SahibiTCDD
Yer2. Bölge
4. Bölge
İlk - Son durak
İstasyonlar139
Web sitesihttp://www.tcdd.gov.tr
Hizmet
SistemTCDD
İşletmeci(ler)TCDD Taşımacılık
Bakım tesisiAnkara Garı
Kayseri Garı
Sivas Garı
Kars Garı
Tarihçe
Açılış1894 - 1917 (Rus İmparatorluğu tarafından Kars – Erzurum arasında)
1925 – 1961 (TCDD tarafından Ankara – Kars arasında)
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu1.365,204 kilometre (848,298 mi)
Hat açıklığıStandart (1435 mm)
Rota sayısı3
Ankara – Hanlı – Sivas – Bostankaya – Tecer – Kangal – Kars
Hanlı – Bostankaya (Varyant)
Tecer – Kangal (Varyant)
Elektrikleme25 kV AA Katener (Ankara – Divriği)
Çalışma Hızı120 km/sa (75 mph)
Güzergâh haritası

Ankara – Kars demiryolu, Türkiye'nin başkenti Ankara'yı sınır şehri Kars'a bağlayan TCDD'ye ait konvensiyonel demiryolu hattıdır.

Demiryolu hattı Cumhuriyet Dönemi'nde devlet eliyle inşa edilen ilk demiryolu hattıdır. Hattın inşasına ilk devlet demiryolları şirketi olan Chemins de fer d'Anatolie Baghdad / Anadolu – Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi başlamış, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) (o zamanki adıyla Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü) ise inşaatı tamamlamıştır. Ankara'dan başlayan hat Kırıkkale, Yozgat, Nevşehir, Kayseri, Sivas, Erzincan ve Erzurum illerinden geçerek Kars'ta sonlanmaktadır.

Demiryolu hattında özellikle günümüzde yerli ve yabancı turistler arasında popülerliği giderek artan Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi seferleri yapmaktadır.[14]

Demiryolu hattının elektrikli ve elektriksiz kısımları bulunmaktadır. Ankara Garı – Kayseri Garı – Hanlı – Çetinkaya – Divriği arasındaki kısımlar elektriklidir.[15] Divriği – Kars Garı arasındaki hat ise elektriksizdir.

Kars Garı'ndan başlayarak Ardahan'ın Çıldır ilçesinde yer alan Aktaş Sınır Kapısı (Gürcistan - Türkiye Sınırı) yakınlarındaki Karakale mevkiinde Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından çıkan Bakü – Tiflis – Kars demiryolu 2017 yılında hizmete girmiştir. Demir İpek Yolu olarak da adlandırılan bu hat, İstanbul Boğazı'nı geçen Marmaray Tüneli ile birlikte, Pekin'den Londra'ya alternatif ve kesintisiz bir demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. Demiryolu, Ankara – Kars demiryolu hattı aracılığıyla Türkiye'nin diğer demiryolu hatlarıyla bağlantılıdır.

Ankara – Kars demiryolu, İstanbul-Haydarpaşa – Ankara demiryolu ile Eskişehir, Bilecik, Sakarya, Kocaeli ve İstanbul'a bağlanmaktadır. Bununla birlikte Çetinkaya, Kalın, Boğazköprü ve Irmak'taki müselleslerden başlayan demiryolu hatlarıyla Malatya, Samsun, Adana, Zonguldak gibi birçok şehirle de bağlantısı mevcuttur. Hattın gelecekte Kars – Iğdır – Nahçıvan demiryolu aracılığıyla Iğdır üzerinden Nahçıvan'a bağlanması planlanmaktadır.

Demiryolu hattının devamı niteliğinde olan ve Kars Garı'ndan başlayarak Kars'ın Akyaka ilçesinde yer alan Doğukapı Tren İstasyonu'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından çıkarak Ermenistan'a geçen Kars – Gümrü – Tiflis demiryolu hattında, sınırın 1993 yılından beri kapalı olması sebebiyle, Akyaka Tren İstasyonu'ya kadar yolcu ve yük taşımacılığı yapılmaktadır.

Tarihçe değiştir

Demiryolu hattının Doğukapı – Kars – Sarıkamış arasındaki bölümü 1894 – 1899 yılları arasında Kars, Rus toprağıyken (Kars Oblastı) Transkafkasya Demiryolu (ZZhD) Şirketi tarafından Transkafkasya Demiryolu hattı için Rus hat açıklığı (1524 mm) ile inşa edilmiş ve 1899 yılında hizmete girmiştir. Hattın Sarıkamış – Erzurum arasındaki kısmı ise I. Dünya Savaşı sırasındaki Rus işgali döneminde Rus İmparatorluk Ordusu tarafından metre hat açıklığı (1000 mm) ile inşa edilmiştir. 1920 yılında imzalanan Gümrü Antlaşması ile Türkiye Kars ve çevresini tekrar ele geçirmiş ve 1927 yılında bölgede bulunan Transkafkasya Demiryolu'na ait demiryolu hatlarını satın almıştır.

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde Chemins de Fer Ottomans d'Anatolie / Osmanlı Anadolu Demiryolları (CFOA) Şirketi tarafından Ankara'ya kadar demiryolu hattı inşa edilmişse de ülkenin doğusuna bir demiryolu hattı inşa etmek, Bağdat Demiryolu'nun fikir babası olan Wilhelm von Pressel'in de öngördüğü gibi, hem ekonomik hem de siyasi sebeplerle mümkün olmamıştı. Ancak I. Dünya Savaşı sırasında Kızılırmak'ın stratejik öneminden faydalanmak amacıyla Irmak'a kadar dar hat açıklığında bir demiryolu hattı inşa edilmiş, bu hat Kurtuluş Savaşı sırasında Yahşihan'a kadar uzatılmıştır. İnşa edilen bu demiryolu hattı Ankara – Kars demiryolu hattının öncülüdür.

11 Aralık 1938'de Tan Gazetesi'nde yayımlanan hattın Sivas – Kars kesimi haritası

Hükûmet, 23 Mart 1924 tarihinde yayımlanan 499 sayılı Kanun ile Ankara ile Kars arasında bağlantı sağlanması ve dar hat açıklığı ile inşa edilmiş mevcut demiryolu hatlarının standart hat açıklığı (1435 mm) ile yeniden inşa edilmesi konusunda yetkilendirilmiştir. Hattın inşaatını ilk devlet demiryolları şirketi olan Chemins de fer d'Anatolie Baghdad / Anadolu – Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi üstlenmiş ve hattın Ankara – Yahşihan – Yerköy arasındaki kısmı 1925 yılında, Yerköy – Kayseri arasındaki kısmı ise 1927 yılında hizmete girmiştir. Hattın Kayseri – Sivas arasındaki kısmı ise TCDD (o zamanki adıyla Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü) tarafından inşa edilerek 1930 yılında hizmete girmiştir. Hattın Anadolu Yaylası'nda inşa edilmesi birçok mühendislik sorununa sebep olmuş, bu sorunları aşmak amacıyla inşa edilen tünellerin toplam uzunluğu ise 4 km.yi bulmuştur.[16] Hattın Sivas – Erzurum arasındaki kısmı ise 1935 – 1939 yılları arasında inşa edilmiş ve Erzurum – Kars arasındaki mevcut demiryolu hattı ile bağlantı sağlanmıştır. Erzurum – Kars arasındaki mevcut hat 1949 – 1961 yılları arasında TCDD tarafından standart hat açıklığı ile yeniden inşa edilmiştir. Hat üzerinde, belirli yerlerde mesafeleri kısaltmak ve ulaşımı hızlandırmak amacıyla iki adet varyant inşa edilmiştir. Her iki varyant da Sivas il sınırları içinde olup, bunlardan ilki 1994 yılında hizmete giren Hanlı – Bostankaya Varyantı, diğeri ise 1974'te inşa edilmeye başlanan ancak maddi ve coğrafi zorluklar nedeniyle 2010'da hizmete girebilen Tecer – Kangal Varyantı'dır. Bu varyant üzerinde bulunan Deliktaş Tüneli, Türkiye'nin en uzun konvansiyonel demiryolu tünelidir.

Hattın Kısımları ve Açılma Tarihleri değiştir

Güzergâh Mesafe Hizmete Giriş Yılı Açıklama
Kars – Sarıkamış 59,283 kilometre (36,837 mi) 1894 – 1899 Kars, Rus toprağıyken Rus hat açıklığında inşa edilmiştir.
Sarıkamış – Erzurum 156,870 kilometre (97,474 mi) I. Dünya Savaşı sırasında Rus işgali sırasında Rus İmparatorluk Ordusu tarafından dar hat açıklığında inşa edilmiştir.
Ankara – Irmak 69,743 kilometre (43,336 mi) I. Dünya Savaşı sırasında Dar hat açıklığı
Irmak – Yahşihan 16,117 kilometre (10,015 mi) Kurtuluş Savaşı sırasında Dar hat açıklığı
Ankara – Irmak – Yerköy 205,461 kilometre (127,668 mi) 1925 Standart hat açıklığı
Yerköy – Boğazköprü – Kayseri 174,479 kilometre (108,416 mi) 1927 Standart hat açıklığı
Kayseri – Hanlı – Kalın – Sivas 222,421 kilometre (138,206 mi) 1930 Standart hat açıklığı
Sivas – Bostankaya – Tecer – Eskiköy 63,481 kilometre (39,445 mi) 1935 Standart hat açıklığı
Eskiköy – Kangal – Çetinkaya 47,935 kilometre (29,785 mi) 1936 Standart hat açıklığı
Çetinkaya – Divriği 64,847 kilometre (40,294 mi) 1937 Standart hat açıklığı
Divriği – Erzincan 155,570 kilometre (96,667 mi) 1938 Standart hat açıklığı
Erzincan – Erzurum 214,857 kilometre (133,506 mi) 1939 Standart hat açıklığı
Erzurum – Horasan 85,361 kilometre (53,041 mi) 1949 Standart hat açıklığı
Horasan – Sarıkamış 71,509 kilometre (44,434 mi) 1951 Standart hat açıklığı
Sarıkamış – Kars 59,283 kilometre (36,837 mi) 1961 Standart hat açıklığı
Hanlı – Bostankaya Varyantı[8] 44 kilometre (27 mi) 1994 Standart hat açıklığı
Tecer – Kangal Varyantı[10] 31 kilometre (19 mi) 1973 – 2010 Standart hat açıklığı
Hat üzerindeki Deliktaş Tüneli 5.473 metre (3,401 mi) uzunluğu ile Türkiye'deki en uzun konvansiyonel demiryolu tünelidir.

Tren Hatları değiştir

A. TCDD Taşımacılık Tarafından İşletilen Hatlar değiştir

1. Anahat Trenleri[14]

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b İstanbul-Haydarpaşa - Ankara demiryolu
  2. ^ a b Ankara - İstanbul YHD
  3. ^ a b Polatlı - Konya YHD
  4. ^ a b c d e f g h i j k Başkentray
  5. ^ a b Ankara - Kars demiryolu
  6. ^ a b Irmak - Zonguldak demiryolu
  7. ^ a b Ulukışla - Boğazköprü demiryolu
  8. ^ a b c Hanlı - Bostankaya Varyantı - Uzunluk 44 km
  9. ^ Samsun - Kalın demiryolu
  10. ^ a b c Tecer - Kangal Varyantı - Uzunluk 31 km
  11. ^ a b Malatya - Çetinkaya demiryolu
  12. ^ a b Bakü - Tiflis - Kars demiryolu
  13. ^ a b Kars - Gümrü - Tiflis demiryolu (Türkiye - Ermenistan sınırı kapalı)
  14. ^ a b "Anahat Trenleri". TCDD Taşımacılık. 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022. 
  15. ^ leventelmastas (14 Aralık 2023). "Türkiye'de Elektrikli Tren İşletmeciliği için Yeni Bir Dönem Başlıyor". RayHaber | RaillyNews. 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023. 
  16. ^ "TCDD Tarihi". 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2013. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ankara-Kars_demiryolu&oldid=32197965" sayfasından alınmıştır