Ali Dayi (Fars: علی دائی, Azeri: Əli Dayi; d. 21 Mart, 1969; Erdebil), İranlı futbolcu, teknik direktör ve iş insanı. Dünya genelinde millî takımlar düzeyinde en fazla gol atan ikinci oyuncudur.[1] 1993-2006 yılları arasında İran millî takımı ile 149 maçta attığı 109 golle uluslararası futbol tarihinde dünyanın tüm zamanların önde gelen golcülerinden birisidir. Başarısı Guinness Dünya Rekorları'nda listelenmiştir.[2] Oyun kariyeri boyunca Daei, 2001 yılında UNICEF İyi Niyet Elçisi olarak atandı.[3] İran için son maçını 2006'da Haziran 2007'den 2013'e kadar oynayan Daei, FIFA Futbol Komitesi'nin bir üyesiydi.[4][5]

Ali Dayi
Ali Daei, Saipa ve Al-Rayyan maç öncesi konferansında, Şubat 2019
Kişisel bilgileri
Tam adı Ali Dayi
Doğum tarihi 21 Mart 1969 (55 yaşında)
Doğum yeri Erdebil, İran
Boyu 1,92 m (6 ft 3+12 in)
Mevkisi Forvet
Altyapı kariyeri
1983-1988 Esteglal Ardabil
Profesyonel kariyeri*
Yıllar Takım Maç (Gol)
1988-1989 Esteghlal Ardabil
1989-1990 Tahirani 20 (14)
1990-1994 Bank Tejarat
1994-1996 Perspolis 38 (28)
1996-1997 El-Sadd 16 (10)
1997-1998 DSC Arminia Bielefeld 25 (7)
1998-1999 Bayern Münih 23 (6)
1999-2002 Hertha Berlin 59 (6)
2002-2003 Al Shabab Dubai 25 (11)
2003-2004 Perspolis 28 (16)
2004-2006 Saba Battery 51 (23)
2006-2007 Saipa 26 (10)
Toplam 311 (131)
Millî takım kariyeri
1993-2006 İran İran 149 (109)
Teknik direktörlük kariyeri
2006-2008 Saipa
2008-2009 İran
2009-2011 Perspolis
2011-2013 Rah Ahan
2013-2014 Perspolis
2015-2016 Saba Qom
2016-2017 Naft Tehran
2017-2019 Saipa

* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir.


Uzun bir forvet olan Daei, üretken bir golcüydü ve kafa vuruşu isabetliliği ve havadaki yeteneği ile biliniyordu.[6] Rekoru 2021'de Cristiano Ronaldo tarafından kırılana kadar 109 golle[7] bir milli takımda dünyanın en çok gol atan oyuncuydu. Emekli olduktan sonra, 2007 ve 2013 yılları arasında FIFA Futbol Komitesi üyesi olarak görev yaptı.[8][9] 2014 yılında Asya Futbol Onur Listesi'ne girdi.[10]

Bir forvet olarak, İran millî futbol takımının kaptanıydı ve DSC Arminia Bielefeld, Bayern Münih ve Hertha Berlin gibi kulüplerde oynadı. Hâlen Daei Sport'un sahibi ve CEO'sudur.

Bir süre İran millî futbol takımının teknik direktörü olarak çalışmıştır. 30 Mart 2009'da İran millî takımının Suudi Arabistan'a 2-1 yenilmesiyle görevine son verildi.

Dayi, Haziran 2007 itibarıyla FIFA Futbol Komitesi üyesi olmuştur.[11] Azeri asıllıdır.[12][13][14]

Özel hayatı değiştir

İranlı gazeteci Camelia Entekhabifard anılarında Daei ile 1997 sonbaharında evleneceğini yazdı, ancak çift ayrıldı.[15]

Ticari girişimler ve hayırseverlik değiştir

Daei, Daei Sport's Wears & Equipments adlı kendi futbol forması üretim şirketine sahiptir ve dünya çapında çeşitli alanlarda ve lig kulüplerinde İran spor kulüpleri için spor kıyafetleri yapmaktadır. Şirketi ayrıca milli takım için formalar da yaptı. Çok önemli hayırsever bağışlar yaptı ve dünya çapındaki hayır amaçlı futbol maçlarında yer aldı (Roberto Baggio ve diğerleri ile Dünya karması-Bosna maçında yer aldı). Ayrıca David Beckham ve Madeleine Albright ile birlikte bir UNICEF reklamında yer aldı ve düzenli olarak örgütle çalışırken görüldü.

Daei, 18 Temmuz 2007'de, Nelson Mandela'nın doğum gününü kutlamak için Afrika XI ve Dünyanın Geri Kalanı XI arasında oynanan Mandela için 90 Dakika'da yer aldı.[16] Daei 3-3 biten maçta yaklaşık 10 dakika oynadı.

Din değiştir

Daei Şii Müslümandır. Bayern Münih'te oynarken, dininde alkollü içkiler yasak olduğu için Erdinger reklamında bir bardak bira tutmayı reddetti.[17]

Kaza değiştir

17 Mart 2012'de Daei'nin arabası, kardeşiyle birlikte İsfahan'dan Tahran'a dönerken devrildi. Daei daha sonra Kaşan yakınlarındaki bir hastaneye transfer edildi. Rah Ahan kulübünün Medya Sorumlusu Hossein Ghadousi, "Daei'nin hayati belirtileri stabil bir durumda ve şu anda kaza nedeniyle herhangi bir akut tehlikede değil" dedi.[18] Ertesi gün Tahran'daki Laleh hastanesine nakledildi.

Asya Futbol Konfederasyonu'ndan (AFC) yapılan açıklamada, "AFC, Cumartesi günü trafik kazası geçiren İranlı efsane Ali Daei'ye acil ve tam bir iyileşme diler. Asya futbolunun gerçek bir simgesi olan Daei'ye yardım etmeye hazırız. Düşüncelerimiz ve dualarımız onunla."[19] FIFA Başkanı Sepp Blatter, kişisel Twitter sayfasında Daei'nin sakatlandığını duyduğunda şok olduğunu söyledi. Ayrıca iyileşmesi için en iyi dileklerini gönderdi.[20][21]

Sokak saldırısı değiştir

Kasım 2020'de Daei, Tahran'da altın kolyesini çalmaya çalışırken iki hırsız tarafından saldırıya uğradı.[22][23] Polis, iki hırsızın Daei'ye saldırdıktan birkaç gün sonra tutuklandığını duyurdu.[24][25]

İran'da zorunlu başörtüsü protestosu değiştir

10 Ekim 2022'de çıkan haberlerde, İranlı yetkililerin, Ali Daei'nin Mahsa Amini'nin ölümünün ardından sokaklara dökülen protestoculara yönelik polis şiddetini eleştirmesinden dolayı pasaportuna el koyduğu açıklandı.[26]

26 Aralık 2022'de Dayi, Tahran'dan kalkan ve eşi Mona Farrokhazari ile kızını taşıyan, Dubai'ye giden bir uçağın hükûmet karşıtı protestolara verdiği destek nedeniyle Kiş Adası'na dönmek zorunda kaldığını söyledi.[27]

Otobiyografi değiştir

Nisan 2008'de Daei, Mart 2010'da piyasaya sürülecek olan bir otobiyografi yazmaya başladığını ve "acı ve tatlı anılar" üzerine düşünmesine rağmen "bazı sırlarını sonsuza kadar kalbinde tutacağını" açıkladı. Kitap henüz piyasaya sürülmedi.

Uluslararası golleri değiştir

Tarih Yer Rakip Sonuç Müsabaka Goller
1993-06-25 Tahran, İran   Tayvan 6-0 1994 FIFA Dünya Kupası Qualification 1
1993-07-27 Şam, Suriye   Tayvan 6-0 2
1993-10-18 Doha, Katar   Japonya 2-1 1
1993-10-22 Doha, Katar   Irak 1-2 1
1993-10-25 Doha, Katar   Kuzey Kore 2-1 2
1996-05-30 Kuveyt, Kuveyt   Kuveyt 2-1 Hazırlık maçı 2
1996-06-10 Tahran, İran   Nepal 8-0 1996 AFC Asian Cup Qualification 4
1996-06-12 Tahran, İran   Sri Lanka 7-0 5
1996-06-14 Tahran, İran   Umman 2-0 1
1996-06-19 Maskat, Umman   Nepal 4-0 1
1996-06-21 Maskat, Umman   Umman 2-1 1
1996-12-05 Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri   Irak 1-2 1996 AFC Asian Cup 1
1996-12-08 Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri   Tayland 3-1 1
1996-12-11 Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri   Suudi Arabistan 3-0 1
1996-12-16 Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri   Güney Kore 6-2 4
1996-12-23 Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri   Kuveyt (4)1-1(3) 1
1997-06-02 Şam, Suriye   Maldivler 17-0 1998 FIFA Dünya Kupası elemeleri 2
1997-06-04 Şam, Suriye   Kırgızistan 7-0 1
1997-06-04 Şam, Suriye   Suriye 1-0 1
1997-06-04 Tahran, İran   Maldivler 9-0 2
1997-10-03 Tahran, İran   Katar 3-0 1
1997-10-17 Tahran, İran   Çin 4-1 1
1997-11-16 Johor Bahru, Malezya   Japonya 2-3 1
1998-12-05 Sisaket, Tayland   Laos 6-1 1998 Asian Games 2
1998-12-08 Bangkok, Tayland   Umman 2-4 1
1998-12-10 Bangkok, Tayland   Tacikistan 5-0 2
1998-12-12 Bangkok, Tayland   Çin 2-1 1
1998-12-14 Bangkok, Tayland   Özbekistan 4-0 3
1999-06-04 Edmonton, Kanada   Kanada 1-0 Canada Cup 1
1999-09-08 Yokohama, Japonya   Japonya 1-1 Hazırlık maçı 1
2000-01-09 Oakland, Amerika Birleşik Devletleri   Meksika 1-2 1
2000-01-12 Los Angeles, Amerika Birleşik Devletleri   Ekvador 2-1 1
2000-03-31 Halep, Suriye   Maldivler 8-0 2000 AFC Asya Kupası elemeleri 3
2000-04-02 Halep, Suriye   Suriye 1-0 1
2000-04-09 Tahran, İran   Bahreyn 3-0 1
2000-04-13 Tahran, İran   Maldivler 3-0 1
2000-06-07 Tahran, İran   Mısır (7)1-1(8) LG Cup 1
2000-06-09 Tahran, İran   Kuzey Makedonya 3-1 1
2000-06-09 Doha, Katar   Katar 2-1 Hazırlık maçı 2
2000-10-12 Beyrut, Lübnan   Lübnan 4-0 2000 AFC Asian Cup 1
2000-10-15 Beyrut, Lübnan   Tayland 1-1 1
2000-10-18 Sidon, Lübnan   Irak 1-0 1
2000-11-24 Tebriz, İran   Guam 19-0 2002 FIFA Dünya Kupası elemeleri 4
2000-11-28 Tebriz, İran   Tacikistan 2-0 1
2001-01-19 Tahran, İran   Çin 4-0 Ancient Civil. Cup 1
2001-08-08 Tahran, İran   Umman 4-0 LG Cup 1
2001-08-10 Tahran, İran   Bosna-Hersek 5-2 2
2001-08-24 Tahran, İran   Suudi Arabistan 2-0 2002 FIFA Dünya Kupası elemeleri 2
2001-09-07 Bağdat, Irak   Irak 2-1 1
2001-09-28 Cidde, Suudi Arabistan   Suudi Arabistan 2-2 1
2001-10-21 Manama, Bahreyn   Bahreyn 1-3 1
2001-10-31 Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri   Birleşik Arap Emirlikleri 3-0 1
2002-08-21 Kiev, Ukrayna   Ukrayna 1-0 Hazırlık maçı 1
2002-09-19 Tebriz, İran   Paraguay (4)1-1(3) LG Cup 1
2003-09-05 Tahran, İran   Ürdün 4-1 2004 AFC Asian Cup Qualification 2
2003-11-19 Beyrut, Lübnan   Lübnan 3-0 1
2003-11-28 Tahran, İran   Lübnan 1-0 1
2003-12-02 Kuveyt, Kuveyt   Kuveyt 1-3 Hazırlık maçı 1
2004-02-18 Tahran, İran   Katar 3-1 2006 FIFA Dünya Kupası elemeleri 1
2004-03-31 Vientiane, Laos   Laos 7-0 2
2004-06-17 Tahran, İran   Lübnan 4-0 WAAF Tournament 3
2004-06-21 Tahran, İran   Suriye 7-1 1
2004-06-25 Tahran, İran   Suriye 4-1 1
2004-07-20 Chongqing, Çin   Tayland 3-0 2004 AFC Asian Cup 1
2004-08-06 Pekin, Çin   Bahreyn 4-2 2
2004-09-08 Amman, Ürdün   Ürdün 2-0 2006 FIFA Dünya Kupası elemeleri 1
2004-11-17 Tahran, İran   Laos 7-0 4
2004-12-18 Tahran, İran   Panama 1-0 Hazırlık maçı 1
2005-02-02 Tahran, İran   Bosna-Hersek 2-1 1
2005-08-17 Yokohama, Japonya   Japonya 1-2 2006 FIFA Dünya Kupası elemeleri 1
2005-08-24 Tahran, İran   Libya 4-0 Hazırlık maçı 1
2005-11-13 Tahran, İran   Togo 2-0 LG Cup 1
2006-02-22 Tahran, İran   Tayvan 4-0 2007 AFC Asian Cup Qualification 1
2006-03-01 Tahran, İran   Kosta Rika 3-2 Hazırlık maçı 1

Başarılar değiştir

Millî takım değiştir

  • AFC Asya Kupası
    • Oynadığı maç ve gol sayısı: 1996 (Üçüncülük, 8 gol), 2000 (Çeyrek final, 3 gol), 2004 (Üçüncülük, 3 gol)

Kulüp değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Cristiano Ronaldo sets world record, surpasses Iran's Ali Daei to become highest-ever international goalscorer". Hindustan Times (İngilizce). 2 Eylül 2021. 2 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2021. 
  2. ^ "Ali Daei in Guinness World Records 2014 as best goalscorer". IRNA. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019. 
  3. ^ "UNICEF appoints Daei GMCJ goodwill harbinger", IRNA, 1 Eylül 2001, 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Haziran 2018 – Payvand News vasıtasıyla 
  4. ^ "FIFA Football Committee". fifa.com. 25 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya" حذف نام علی دایی از کمیته فوتبال فیفا (Farsça). fararu.com. 11 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2013. 
  6. ^ "The giants of the game". FIFA.com. 23 Ocak 2009. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ "Ali Daei in Guinness World Records 2014 as best goalscorer". IRNA. 3 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019. 
  8. ^ "FIFA Football Committee". fifa.com. 25 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. 
  9. ^ حذف نام علی دایی از کمیته فوتبال فیفا (Farsça). fararu.com. 11 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2013. 
  10. ^ "Kewell, Hong, Daei among AFC's first Hall of Fame inductees". Reuters. 21 Kasım 2014. 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "FIFA Football Comittee". fifa.com. 29 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007. 
  12. ^ "Али Даеи на vatan.org.ru". 29 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2011. 
  13. ^ "Али Даеи на новости "Яндекс"". 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2011. 
  14. ^ "Азербайджанец на Евро-2008". 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2011. 
  15. ^ Camelia Entekhabifard (2007), "Fall 1997", Camelia: Save Yourself by Telling the Truth-A Memoir of Iran, George Murer tarafından çevrildi, Seven Stories Press, ISBN 9781609800246 
  16. ^ "Stars named for Mandela match". BBC Sport. 12 Temmuz 2007. 18 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2007. 
  17. ^ "Iranian hero with eye for goal", The Irish Times, 7 Kasım 2001, 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Haziran 2018 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya" برای دایی دعا کنید/ ماشن او چپ کرد وبه بیمارستان رفت. Goal.com (Farsça). 17 Mart 2012. 2 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2012. 
  19. ^ "Iran great Daei hurt in car crash". Supersport.com. 19 Mart 2012. 29 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2012. 
  20. ^ Blatter, Sepp [@SeppBlatter] (19 Mart 2012). "Shocked to hear Iran great Ali Daei was injured in a car crash. I would like to send my best wishes for his recovery" (Tweet). Erişim tarihi: 8 Haziran 2022Twitter vasıtasıyla. 
  21. ^ "واکنش رئیس فیفا به تصادف دایی:شوکه شدم سب بلاتر رئیس فیفا در صفحه تویترش نسبت به تصادف علی دایی واکنش نشان داد" [FIFA President's reaction to Uncle's accident: I was shockedi]. Goal.com (Farsça). 19 Mart 2012. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2012. 
  22. ^ "سرقت خشن از علی دایی در زعفرانیه". همشهری آنلاین. 29 Ekim 2020. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 
  23. ^ "Daei attacked by thieves - PersianLeague.Com (Iran Football League)". www.persianleague.com. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021. 
  24. ^ "سارقان گردنبند علی دایی، اتفاقی بازداشت شدند". November 2020. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "سارقان گردنبند علی دایی دستگیر شدند". November 2020. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022. 
  27. ^ "Iran protests: Family of football legend Ali Daei stopped from leaving". BBC News. 26 Aralık 2022. 27 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2022. 

Dış bağlantılar değiştir