Aleksey Abrikosov
Aleksey Alekseyeviç Abrikosov (Rusça: Алексе́й Алексе́евич Абрико́сов) (d. 25 Haziran 1928- ö.29 Mart 2017), Moskova doğumlu Rus Teorik fizikçidir. 2003 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.
Aleksey Alekseyeviç Abrikosov Алексе́й Алексе́евич Абрико́сов | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 25 Haziran 1928 Rusya, Moskova |
| Ölüm | 29 Mart 2017 |
| Milliyet | Rus |
| Vatandaşlık | ABD |
| Mezun olduğu okul(lar) | Moskova Devlet Üniversitesi |
| Ödüller | Nobel Fizik Ödülü  (2003) |
| Kariyeri | |
| Dalı | Fizik |
| Çalıştığı kurumlar | Landau Enstitüsü Moskova Devlet Üniversitesi Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü Argonne Ulusal Laboratuvarı |
| Doktora danışmanı | Lev Landau |
Fizikçi Alexei Ivanovich Abrikosovun oğludur. | |
Biyografisi değiştir
1928 yılında Moskova'da fizikçi anne-baba Aleksey İvanoviç Abrikosov ve Fanny Davidovna Vulf oğulları olarak dünyaya gelmiştir. 1977 yılında Svetlana Yuriyevna Bunkova ile evlenen Abrikosov'un iki oğlu bir de kızı vardır.
Eğitimi değiştir
1943'te liseden mezun olan Abrikosov, Enerji mühendisliği enstitüsünde lisans eğitimine başlar. 1945 yılında transfer olduğu Moskova Devlet Üniversitesi Fizik bölümünden 1948'de mezun olur. Kapitza Enstitüsü-Fizik Sorunları dalında doktora öğrencisi olarak kabul edilir. Lev Landau doktora öğretmenidir. 1951 'de verdiği 'termal difüzyonla tamamen ve tam iyonlaşmış plazmalar' teziyle profesör unvanı alır. Aynı enstitünün NV Zavaritskii grubunda daha yeni açıklanmış olan Ginzburg-Landau nun ultra ince filmlerde kritik manyetik süperiletkenliği teorisi üzerinde araştırmalar yapar.
Kariyeri değiştir
1961 yılında L. Gor'kov ve I. Dzyaloshinskii ile "istatistiksel fizik kuantum alan teorisi yöntemleri" üzerine bir kitap yayınlar. Aslen Rusça yazılmış olan kitap İngilizce, Almanca, Çince, Japonca dillerine tercüme edilir ve hala bu konuda temel kaynak metnidir.[1]
1964 yılında SSCB (şimdi Rusya Bilimler Akademisi), Bilimler Akademisi Sorumlu Üyesi seçilir. 1966 yılında "güçlü manyetik alanlarda süperiletkenlik teorisi için" VL Ginzburg ve LP Gor'kov ile birlikte Lenin Ödülü alır. 1965 yılında Teorik Fizik ve yeni organize Enstitüsü (daha sonra LD Landau Enstitüsü adını alan) içinde Yoğun Madde Teorisi Anabilim Dalı başkanı olur.[2]
1965-68 yıllarında 'manyetik kirlilik atomu' üzerine bir seri makaleler yazar. Bu makaleler 1971 yılında İngilizceye çevrilerek "Normal Metaller Teorisine Giriş" adıyla yayımlanmıştır. 1972 yılında düşük sıcaklık fiziği üzerine yaptığı çalışmalarla Uluslararası Fritz Londra Ödülü 'ne layık görülür. 1975 yılında Lozan Üniversitesi (İsviçre) tarafından 'Honoris Causa' bilimleri doktora unvanı alır.[3]
Üzerinde üç yıl çalışarak 1988'de yayımladığı kitabı "Metallerin Teorisinin Temelleri" İngilizce ve Japoncaya çevrilmiştir. 1989'da L. Gor'kovve I. Dzyaloshinskii ile yazdığı "İstatistik Fizikte Alan Kuramı Yöntemleri" kitabıyla Rusya Bilim Akademisi ödülü alırlar.
1991 yılında halan bir parçası olduğu Argonne Uluslararası Araştırmalar Laboratuvarına(Amerika) kabul edilerek 'seçkin bilim insanı' olur. Uluslararası John Bardeen Ödülü'ne layık görülen, Abrikosov, Amerikan Dış işleri Sanat ve Bilim Akademisi 'Onur Üyesi' seçilir. 1992 yılında Amerikan Fizik Vakfı üyeliğine seçilir.[4] 1999 yılında Amerikan vatandaşı olur.
2000 yılında ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyesi seçilir ve 2001'da İngiltere,Royal Society of Londona yabancı üye olur. 2003 yılında (Fransa),Bordeaux Üniversitesi 'Honoris Causa' departmanında doktor unvanı verilir. 2003 yılında V. Ginzburg ve A. Leggett ile "süperiletkenlik ve süper akışkanlık teorisi üzerine öncü çalışmaları için" Nobel Fizik Ödülü alır. 29 Mart 2017'de yaşama veda etmiştir.
| Eğitim - Öğretim Kronolojisi[5][6][7] | ||
|---|---|---|
| Üniversitesi | Lisans Fizik, Moskova Devlet Üniversitesi | (1948) |
| Üniversitesi | Doktora Fizik, Fiziksel Sorunları PL Kapitza Enstitüsü | (1951) |
| Araş.Görevlisi | Fizik, Fizik Sorunları PL Kapitza Enstitüsü | (1951-1955) |
| Araştırma Görevlisi | Fizik, Moskova Devlet Üniversitesi | (1951 - 61) |
| Profesör | Fizik, Moskova Üni. Fizik ve Matematik Bilimleri | (1955-1965) |
| Profesör | Fizik, Moskova Devlet Üniversitesi | (1961-1976) |
| Yönetici | Moskova, Yoğun Madde Lab, Teorik Fizik Landau Enstitüsü | (1965-1988) |
| Profesör | Teorik Fizik, Moskova Teknik Enstitüsü | (1976-1991) |
| Yönetici | Moskova, Yüksek Basınçlı Fizik Troitsk Enstitüsü | (1988-1991) |
| Profesör | Fizik, Chicago Illinois Üniversitesi | (1994 -) |
Nobel Fizik Ödülü değiştir
1950’lerdeki makalelerinin uzun süre Rusçadan İngilizceye tercüme edilememesi sonucu camiada geç fark edilen Abrikosov, 2001 yılında Vitaly L. Ginzburg ve Anthony J. Leggett ile birlikte Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü. Abrikosov, manyetik alan içine yerleştirilen 2. Tip bir süperiletkende manyetik alanın niye bazı bölgelere nüfuz edip bazı bölgelere nüfuz edemediğini kuramsal olarak açıkladı.[8]
Abrikosov’un alana katkısı, Ginzburg ile Landau’nun kuramlarını daha da geliştirerek Tip II süperiletkenlerin davranış biçimlerini tanımlaması ve tip II süperiletken malzemeye giren alan çizgilerinin bir hasır desen oluşturacağını öngörmesi. Öngörü, 1967 yılında doğrudan gözlenmiş bulunuyor. Abrikosov, ayrıca Tip II süperiletkenlerin bile artan alan şiddetlerine bir ölçüden sonra dayanamayacaklarını ve süpetiletkenlik özelliklerini kaybedeceklerini göstermiştir.[9]
Süperiletkenlik en kapsamlı anlatımına John Bardeen, Leon Cooper ve ve J. Robert Schriefer tarafından geliştirilen ve kısaca BCS Kuramı diye bilinen açıklamayla kavuşmuştu; ama fizik camiasının ortak görüşü Ginzburg ve Abrikosov’un BCS’den önce bu alanda çok önemli deneysel çalışmalar yaptıkları merkezindedir.
Fizik Ödülü’nün diğer bir sahibi olan Leggett’in çalışmalarıysa süperiletkenlikle doğrudan olmasa da dolaylı bir ilgisi olan süperakışkanlık konusundaydı. 2003 Fizik Nobel Ödülünün dikkat çekici bir özelliği de son 8 yıl içinde bu alanda dağıtılan ödüllerden dördünün soğuk “sıcaklıklar”ın fiziğiyle ilgili çalışmalara verilmesidir.[10]
Ödülleri & Başarıları değiştir
- Lenin Ödülü 1966 (Vitaly L. Ginzburg ile)
- Fritz London Memorial Ödülü 1972
- SSCB Devlet Ödülü 1982
- RAS LD Landau Ödülü 1989
- TMS John Bardeen Ödülü 1991
- Nobel Fizik Ödülü 2003 (Vitaly L. Ginzburg ve Anthony J. Leggett ile)
- Argonne Ulusal Laboratuvar Müdürü (1991 -)
- American Fen Bilimleri Akademisi üyesi, 1991
- Amerikan Fizik Derneği üyesi oldu, 1992
- Ulusal Bilimler Akademisi üyesi oldu 2000
- Royal Society Yabancı Üyesi oldu, 2001
- Rusya Bilimler Akademisi üyesi oldu,1964
- 1999'da ABD vatandaşı oldu
Kaynakça değiştir
- ^ Alexei Abrikosov (2000). "Mater tezi" (PDF) (İngilizce). 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ G Ekspong (2008). Nobel Lectures in Physics 2001-2005 (İngilizce). World Scientific Publishing Company. ISBN 981-279-447-5. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ Steve McGregor (2003). "Argonne scientist wins 2003 Nobel Prize for Physics" (İngilizce). 11 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Alexei Abrikosov" (İngilizce). 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Alexei Abrikosov" (İngilizce). 3 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "ABD vatandaşlığı alanlar" (İngilizce). 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ Alexei Abrikosov. "Doktora Tezi" (PDF) (İngilizce). 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ Zeynep Ünalan. "Süperiletkenlik" (PDF). 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Alexei Abrikosov" (İngilizce). 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ Tübitak. "Bilim ve tek. Haberleri" (PDF). 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Alexei Abrikosov" (İngilizce). 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.