Agop Ayvaz
Hagop Ayvaz, (2 Nisan 1911, İstanbul - 29 Eylül 2006, İstanbul), Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, yazar ve yayımcı. Türkiye’deki ilk Ermenice tiyatro dergisi olan “Kulis”’i 50 yıl boyunca (1946-1996) aralıksız yayımlamıştır.
Agop Ayvaz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Hagop Ayvaz 2 Nisan 1911 Fatih, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 29 Eylül 2006 (95 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Şişli Ermeni Mezarlığı |
| Milliyet | Ermeni |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Meslek | Oyuncu, yazar, yayımcı |
| Etkin yıllar | 1929–2006 |
| İşveren | Jamanak, Agos |
| Önemli eser(ler) | Kulis |
| Evlilik | Arşaluys Balayan (e. 1937; ö. 2002) |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Ödüller | Türkiye Yazarlar Birliği Basın Hizmet Ödülü (1997) Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Onur Ödülü (2005) |
Yaşamı değiştir
1911’de İstanbul’un Yenikapı semtinde dünyaya geldi. Ailesinin tek çocuğuydu.[1] 8 yaşındayken babasını kaybetti.[2] Topkapı Levon Vartuhyan ve Taksim’deki Esayan Okulu’nda okudu.
Ortaokulu bitirdikten sonra Beyazıt’taki Çatal Han’da ayakkabı imalatı yapan üvey babasının yanında çıraklık yaptı.[3] Bu handa sayacılık yapan Harutyun Samurkaş’ın aracılığıyla tiyatrocu Krikor Hagopyan’ın Arevelyan Taderakhump’u (Doğu Tiyatrosu) ile tanıştı.
18 yaşındayken 1929’da figüran olarak “Değirmencinin Kızı” operetinde ilk oyununda rol aldı. Çeşitli oyunlarda ufak tefek roller almaya devam etti. Genellikle "uşak" ve "polis" rollerine çıktı.[4] Çeşitli kumpanyalarla yazın Büyükdere’deki Hafız Ahmed’in bahçesinde, Talimhane’deki Altın Tepe bahçesinde, Yenişehir Kuşdili Tiyatrosu’nda, Üsküdar Beyleroğlu bahçesinde; kışları ise Beyoğlu Ses Tiyatrosu, Şehzadebaşı Millet Tiyatrosu, Pangaltı İnci Tiyatrosu gibi kapalı salonlarda sahne aldı.[3] "Kara Değirmen Cinayeti" oyunundaki "aşık" rolünden sonra genellikle "aşık" rollerini canlandırdı.[4] 1935’te askere gidene dek bir yıl kadar Savarş Boğos Karakaş’ın tiyatro heyetinde yer aldı. Afyon'da askerliğini yaptıktan sonra yeniden tiyatro hayatına döndü.
1935’te Ara Aginyan vasıtasıyla Jamanak gazetesiyle tanıştı ve tiyatro eleştirileri kaleme almaya başladı. Jamanak’taki yazılarını 1945’e kadar 10 yıl sürdürdü.
1946’da Ermenice tiyatro yasağı kalkıp Ermeni tiyatro grupları ortaya çıkınca Ermenice bir tiyatro dergisi olan Kulis dergisini kurdu ve 1996’ya dek 50 yıl boyunca hiç ara vermeden bu dergiyi yayımladı. 15 günde bir yayınlanan dergiyi, Suriye’den ABD’ye, İran’dan Mısır’a kadar pek çok ülkede takip edilen bir yayın haline getirdi.[1] Dergi, 1950’nin sonlarında bir süre Türkçe olarak da yayımlanmaya başladı.[1] 1990 yılında derginin yönetimini oğluna bıraktı. 1996’da dergiyi kapattı.
1950 yılında Esayan Okulundan Yetişenler Derneği'nin sahnesinde birçok tiyatro oyunu sergiledi. Aynı tarihten itibaren İstanbul Ermeni basınında etkin bir rol oynamaya başladı. 1997 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Basına Hizmet” madalyasıyla ödüllendirildi.
1996’da Agos gazetesi kurulduktan sonra, bu gazetenin Türkçe ve Ermenice sayfalarında, "Hatırladıklarım" "Sahne Arkadaşlarım" "Lutsika Dudu" başlıklarıyla yazılar kaleme aldı. Lutsika Dudu yazıları Aras Yayıncılık tarafından kitaplaştırıldı.
1937 yılında Arşaluys Balayan ile evlenen Agop Ayvaz, bu evlilikten iki çocuk, dört torun sahibi oldu[2]
Türk tiyatrosuna emek vermiş kişilerin mezarlarının bakımını gönüllü olarak üstlenen Agop Ayvaz, Haldun Taner'den Neyyire Neyir'e kadar birçok tiyatrocunun mezarlarının bakımını üstlenip, sık sık ziyaret etti.[5] 2004'te "Tiyatro Tiyatro Dergisi" tarafından düzenlenen "Tiyatro Ödülleri 2004" töreninde teşekkür plaketi aldı. 2005 Ekim'inde "Tiyatro Eleştirmenler Birliği" Ayvaz'a onur ödülü verdi.[6]
29 Eylül 2006'da 95 yaşında hayatını kaybetti. Feriköy Surp Vartanats Ermeni Kilisesi’nde düzenlenen törenin ardından Şişli Ermeni Mezarlığında, tiyatro sahnesi biçiminde tasarlanmış bir mezara defnedildi.[2] Ölümünün ardından dergileri ve arşivi Agos Gazetesi'ne verilmiştir.[4]
Osmanlı ve Türkiye tiyatrosundaki oyuncular, topluluklar ve tiyatro mekânları hakkında çok sayıda özgün içeriği barındıran Agop Ayvaz arşivinden yola çıkarak, 15 Aralık 2020 tarihinde Yapı Kredi Kültür Sanat’ta “Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz” sergisi düzenlendi.[7]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Sekmeç, Ali Can (2006). "Bir Dergiye Ömrünü Verdi". Chronicle Dergisi, sayı 6. 25 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012.
- ^ a b c Yalaz, Cüneyt (24 Ekim 2006). "Hagop Ayvaz'ı ne zaman kaybettik?". Bgst sitesi. 12 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2007.
- ^ a b "Hagop Ayvaz". Aras Yayıncılık resmi web sitesi. 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2017.
- ^ a b c Gürün, Dikmen (Ekim 2007). "Hagop Ayvaz'ın Kulisi". Mimesis Tiyatro/Çeviri-Araştırma Dergisi, Sayı: 13. 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012.
- ^ "Tiyatro, Agop Ayvaz'ı uğurladı". NTVmsnbc.com sitesi. 5 Ekim 2006. 27 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012.
- ^ Saropyan, Garine B. (29 Ağustos 2009). "Tiyatroda Bir Ermeni Ulu Çınar: Agop Ayvaz". İstanbul Bia Haber Merkezi. 23 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2012.
- ^ "Kulis: Bir Tiyatro Belleği, Hagop Ayvaz - 15.12.2020 - 25.7.2021". Yapı Kredi Kültür Merkezi. 14 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.