Abaka
Abaka Han, (Arapça: أباقا) Moğolca: Абаха/Абага хан (Khalkha Kiril), ᠠᠪᠠᠭᠠ
ᠬᠠᠨ (Geleneksel yazı) İlhanlı hükümdarı (Şubat 1234'te Moğolistan'da doğmuş 1282 yılında Hemedan'da bugünkü İran'da ölmüştür). Cengiz Han'ın torunu ve İlhanlılar devletinin kurucusu Hülagû Han'ın ve Yesuncin Hatun'un[1] (üvey annesi Dokuz Hatun) oğludur.
Abaka Han
| |
|---|---|
 Abaka Han eşiyle (muhtemelen Dorji hatun) tahtta otururken | |
| İlhan | |
| Hüküm süresi | 8 Şubat 1265 – 1 Nisan 1282 |
| Önce gelen | Hülâgû |
| Sonra gelen | Ahmed Teküder |
| Doğum | 27 Şubat 1234 Moğolistan |
| Ölüm | 4 Nisan 1282 (48 yaşında) Hemedan, İlhanlı |
| Çocuk(lar)ı | Argun Han Geyhatu Han Oljath (kızı) El Kutluk Hatun (kızı) |
| Hanedan | Börçigin |
| Babası | Hülâgü Han |
| Annesi | Yesuncin Hatun |
| Dini | Budist |
Kökeni ve ilk yılları değiştir
Abaka yaşça büyük ve çok sevilen Hülagû Han'ın ve Yesuncin Hatun'un oğullarıdır. Üvey annesi Dokuz Hatun Kerait prensesi, hevesli bir Nesturi Hristiyan taraftarıydı. Yönetimi sırasında Hristiyanlara karşı yumuşak davranırdı. Ayrıca Budizm dinine ve atalarının dini olan Şamanizme de bağlıydı.
Yönetim devri değiştir
Abaka Han, babası Hülagû ile birlikte Bağdat'ın zaptına katıldı. Hülagû'nun ölümü üzerine 1265'te tahta çıktı. Aynı yıl Bizans İmparatoru VIII. Mihail'un gayrimeşru kızı Maria Palaiologina ile evlendi.
Memluklar ve Kıpçaklarla savaştı. Memluk-Kıpçak dayanışmasına karşı Hristiyan devletlerle ve papayla dostluk kurmaya, Moğol törelerini yaşatmaya ve sürdürmeye çalıştı. İslamiyetin yayılmasını önlemek için Cengiz Yasası'nı en şiddetle uygulayan Moğol hükümdarıdır. Döneminde İran'da Şii hareketi gelişmeye başlamış, Memluk Sultanı Baybars ve Altın Orda İmparatoru Berke ile mücadele etmiş ancak her iki cephede de yenilmiştir.
1 Nisan 1282 senesinde Hemedan'da öldü. Bazı kaynaklar onun zehirlenerek öldürüldüğünü, bazıları ise tutulduğu bir hastalıktan kurtulamadığını kaydederler. Abaka Han'ın ölümünden sonra yerine yeni Müslüman olan kardeşi Ahmet Teküder geçti.
Abaka'nın ölümünün ardından İstanbul'a dönen karısı Maria, rahibe olarak hizmet edeceği Fatih semtinde bulunan Kanlı Kilise'yi günümüzdeki şekliyle inşa ettirmiştir.
Dipnot değiştir
- ^ P. Jackson: Abaqa. In: Encyclopædia Iranica. Vol. 1 (1983), sayfa 61
Dış bağlantılar değiştir
- Meydan Larousse Ansiklopedisi
| Önce gelen: Hülagû (1258 - 1265) |
 İlhanlılar İmparatorluğu Hulagu Hanedanı (1265 - 1282) |
Sonra gelen: Ahmet Teküder (1282 - 1284) |