Aşıklar (film, 1958)
Aşıklar, 1958 Fransa yapımı romantik dramatik filmdir. Özgün adı Les Amants olan film İngilizce konuşulan ülkelerde The Lovers adıyla gösterilmiştir.
| Les Amants | |
 "Aşıklar" (Les Amants) filminin özgün Fransızca sinema afişi. | |
| Yönetmen | Louis Malle |
|---|---|
| Senarist | Louise de Vilmorin (diyaloglar) Dominique Vivant (roman) |
| Oyuncular | Jeanne Moreau Jean-Marc Bory José Luis de Villalonga Alain Cuny Judith Magre |
| Müzik | Johannes Brahms |
| Görüntü yönetmeni | Henri Decaë |
| Kurgu | Bernard Evein |
| Stüdyo | Lux Compagnie Cinématographique de France |
| Dağıtıcı | Lux Productions The Criterion Collection (DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Romantik dram |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1958 |
| Çıkış tarih(ler)i | Eylül 1958, Venedik Film Festivali |
| Süre | 90 dakika |
| Ülke |  Fransa |
| Dil | Fransızca |
| Diğer adları | Aşıklar (Türkiye) Les Amants (Fransa) (İtalya) Els amants (İspanya) Die Liebenden (Almanya) The Lovers (ABD, İngiltere) |
Yeni Dalga sinema akımının etkili ve öncü isimlerinden Louis Malle'in yönettiği filmin diyaloglarını Louise de Vilmorin yazmıştır. Film, Fransız diplomat, arkeolog ve yazar Dominique Vivant'ın 1777'de yayımladığı Point de Lendemain adlı erotik romanından uyarlanmıştır. Romanın konusu 18. yüzyılda geçerken filmde olaylar 1950'lerde geçmektedir. Başlıca rollerinde Jeanne Moreau, Jean-Marc Bory, José Luis de Villalonga, Alain Cuny ve Judith Magre'nin oynadıkları filmin tema müziği Johannes Brahms'ın 1862'de yaylı çalgılar için bestelediği Op.18 1 No'lu si bemol majör oda müziğidir. Filmin siyah beyaz görüntülerini ise yine Yeni Dalga akımının ünlü bir ismi olan Henri Decaë çekmiştir.
"Aşıklar" Louis Malle'in aynı yıl yaptığı İdam Sehpası filminden sonraki ikinci filmidir. O filmde de Jeanne Moreau ve Henri Decaë'yla birlikte çalışmıştı. Her iki film de Jeanne Moreau'yu sinema dünyasında ünlü yapan filmlerdir ve birkaç yıldır birlikte yaşayan Moreau ve Malle, bu filmden sonra ayrılmışlardır.[1] Louis Malle bu filmi yönettiğinde 25 yaşındaydı.
Burjuva sınıfından bunalımlı evli bir kadının yasak ilişkisini anlatan ve çevrildiği yıla göre cinsellik dozu hayli yüksek sayılan film birçok ülkede müstehcenlik suçlamasıyla yasaklanmıştır. Oysa bu sahneler günümüzün filmleriyle kıyaslandığında oldukça masum kalmaktadır.
Estetik ve zamanına göre çok cesur bir film olarak tanımlanan "Aşıklar"'da, Prof. Alim Şerif Onaran'a göre şiir, sevgi ve erotizm ile örülen taşralı mutsuz bir kadının dramı âdeta ikinci bir Madame Bovary yaratılırcasına veriliyordu.[2]
İlk gösteriminin yapıldığı Venedik Film Festivali'nde Altın Aslan ödülüne aday gösterilen filme aynı festivalde "jüri özel ödülü" verilmişti.[3]
Konusu değiştir
Jeanne Tournier (Jeanne Moreau), Dijon yakınlarında küçük bir taşra kentinin gazetesini çıkaran varlıklı gazeteci Henri (Alain Cuny)'yle sekiz yıldır evlidir ve birlikte muhteşem ve devasa bir malikânede oturmaktadırlar. Nazik ama ihmalkâr kocasıyla sürdürdüğü heyecansız ve tekdüze evliliğinden bunalan Jeanne, kendisi gibi boş bir burjuva olan kız arkadaşı Maggy (Judith Magre) ile vakit geçirir. Sık aralıklarla, aynı zamanda çocukluk arkadaşı da olan ve sırlarını paylaştığı Maggy'nin Paris'teki evinde kalır. Kocasına Paris sosyetesiyle ve büyük kent yaşantısıyla bağlarını koparmamak için Paris'e gittiğini söylemektedir ama aslında orada Polo oyuncusu İspanyol aristokrat Raoul Flores (José Villalonga)'le yasak bir ilişki sürdürmektedir.
Jeanne kocasına Maggy ve Raoul'den o kadar sık bahseder ki, Henri her ikisini de malikâneye yemeğe davet eder. Bu hafta sonu daveti için ayarlamalar yapmak üzere alelacele Paris'ten yola çıkan Jeanne'ın arabası taşra yollarında bozulur. Oldukça tenha olan bu yolda onu orta sınıftan bir arkeolog olan Bernard Dubois-Lambert (Jean-Marc Bory) arabasına alır. Bernard'ın arabası ucuz ve çok basit bir modeldir ve yol boyunca aristokratlarla ve büyük burjuvalarla sürekli dalga geçer, onları küçümser. Jeanne'ı arabasıyla malikâneye kadar getirdiğinde bu jestinden dolayı Henri, Bernard'ı da yemeğe davet eder. Davet haftasonunu da kapsamaktadır. Yemekten sonra davetliler odalarına çekilirler. Sabaha karşı uykusu kaçan Bernard korulukta dolaşırken yine kendisi gibi huzursuz Jeanne'a rastlar. Aralarında bir elektriklenme olur ve ateşli bir şekilde uzun uzun sevişirler. Sabah olunca da diğer davetlilerin şaşkın bakışları altında her ikisi birden Bernard'ın külüstür arabasına binerek oradan uzaklaşırlar. Ani bir kararla lüks yaşantısını, burjuva kocasını, aristokrat sevgilisini yani her şeyini geride bırakan Jeanne, farklı sınıftan bir yabancıyla belirsiz bir geleceğe doğru yol almaktadır.
Filmin yasaklanma öyküsü değiştir
Bunalımlı evli bir kadının yasak ilişkisini anlatan ve çevrildiği yıla göre cinsellik dozu hayli yüksek sayılan film kendi ülkesi Fransa'da bile tepkilere neden olmuş, hattâ ABD'nin Ohio eyaletinde filmi gösteren bir sinemanın yöneticileri pornografik içerikli gösterim yaptıkları iddiası ile mahkemeye verilmişler ve mahkûm olmuşlardı. Ancak karar yüksek mahkemeden geri dönmüş ve aklanmışlardı.[4][5] Film 1959 yılında Türkiye'de de sansüre takılmış ve yasaklanmıştı.[6] Bu sahneler günümüzdeki filmlerle kıyaslandığında oldukça masum kalmaktadır.
Tarzı ve çekimler değiştir
Jeanne'ın perdedeki duyguları ve düşünceleri ara sıra bir dış ses tarafından da seslendirilir. İlginç olan durum ise, bu dış sesin filmdeki kişilerle ilgisi olmayan bir 3. tekil şahsın sesi olmakla beraber, yine de Jeanne Moreau'ya ait olmasıdır. Louis Malle, bir yabancılaştırma etkisi yaratmak için dış sesin tekstini özellikle Moreau'nun okumasını istemişti.[7]
"Films and Filming" adlı İngiliz sinema dergisi filmin çevrildiği yıllardaki bazı sayılarında filmin dengesiz yönetildiğini ve sonunun inandırıcı olmadığını ileri sürmüş ve filmi çektiğinde sadece 25 yaşında olan Louis Malle'in şayet olgun bir yaşta olsaydı filmin sonunu bu şekilde bitirmeyeceğini, Jeanne'ın genç arkeologla çekip gitmesinin mantıksız olduğunu ilâve etmişlerdir.[1]
Filmin adından söz ettiren etmenlerin en başında belki de o ünlü sevişme sahnesi gelir. Her ne kadar o yıllarda başta kendi ülkesi ve ABD olmak üzere birçok ülkede sansürün hışmına uğramış ve bu nedenle mahkemelere bile verilmiş olsa da bugünkü filmlere kıyasla oldukça masum kalan bu uzun sevişme sahnesinde aslında ustaca kullanılmış estetik ve şiirsel bir erotizm vardır. Cinselliğin kaba, bayağı, şehvet uyandıracak tarafları asla gösterilmez, gizemle gerçekçilik ince bir şekilde harmanlanmış, müstehcenlik ustaca maskelenmiştir. Bu sahnelerin şiirsel güzelliğinde görüntü yönetmeni Henri Decaë'nın siyah beyaz büyülü görüntülerinin de büyük katkısı vardır. Belki de bütün bu nedenlerle daha sonra hiç kimse bu sahnenin bir cinsellik sömürüsü olduğunu ileri sürmedi.[1]
Oyuncu kadrosu değiştir
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Jeanne Moreau | Jeanne Tournier |
| Jean-Marc Bory | Bernard Dubois-Lambert |
| Judith Magre | Maggy Thiebaut-Leroy |
| José Luis de Villalonga | Raoul Flores |
| Alain Cuny | Henri Tournier |
| Gaston Modot | Coudray |
| Pierre Frag | |
| Michèle Girardon | Sekreter |
| Gib Grossac | |
| Lucienne Hamon | Chantal |
| Georgette Lobre | Marthe |
| Claude Mansard | Marcelot |
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Öngören, Mahmut Tali (1982). Sinemada Kadın ve Cinsellik Sömürüsü. Dayanışma Yayınları. ss. sayfa 94.
- ^ Onaran, Alim Şerif (1986). Sinemaya Giriş. Filiz Kitabevi. ss. sayfa 149.
- ^ "Les Amants (1985)/awards" (İngilizce). IMDb. 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2009.
- ^ "The Lovers (film)/American obscenity case" (İngilizce). en.wikipedia.org. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2009.
- ^ "Les amants (1958) /Trivia" (İngilizce). www.imdb.com. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
- ^ Yeni Sinema Dergisi 5 Mayıs 1970 tarhli 30. Sayısı s. 58
- ^ "Criterion Confessions/The Lovers" (İngilizce). www.criterionconfessions.com. 8 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2009.
Dış bağlantılar değiştir
- IMDb'de Aşıklar
- allmovie.com'da "Les Amants"8 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Criterionconfessions'da "The Lovers"8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Filmin uyarlandığı roman "Point de lendemain" pdf formatında6 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)