Šatrijos Ragana
Marija Pečkauskaitė, mahlasıyla Šatrijos Ragana ("Šatrija Cadısı") (d. 8 Mart 1877 - ö. 24 Temmuz 1930), Litvan hümanist yazar, eğitimci. En bilinen eserleri Sename dvare ve Irkos tragedija'dır.
| Šatrijos Ragana (Marija Pečkauskaitė) | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Marija Pečkauskaitė 8 Mart 1877 Medingėnai, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Temmuz 1930 (53 yaşında) Židikai, Litvanya |
| Mahlas | Šatrijos Ragana |
| Milliyet | Litvan |
Biyografi değiştir
Kovno Guberniyası'na bağlı Medingėnai'de, alt seviye Litvan soylularından bir ailede doğan Pečkauskaitė, Polonya kültürüyle yetiştirildi. Ancak yerel Litvan köylülerle dostluklar kuran ve hocası Povilas Višinskis'tan etkilenen Pečkauskaitė, Litvanya Ulusal Uyanışı'na katıldı.[1] Sağlık durumu ve yüksek ücretler sebebiyle Sankt-Peterburg'daki okulunu bitiremeyen Litvan yazar, Užventis yakınlarındaki Labūnava'daki evinde eğitimini özel olarak tamamladı.[2] Lehçe yazdığı ilk eserlerini Višinskis Litvancaya çevirdi ve Varpas ile Ūkininkas gibi liberal Litvanya dergilerinde yayımlattı.[2] Bu mecraların laik görüşlerini benimsemeyen Pečkauskaitė, Tėvynės sargas ve benzeri Katolik anlayıştaki gazetelere geçiş yaptı.[1] 1898'de babasının ölümünün üzerine, evleri borçlarını ödemek için satıldı ve aile Šiauliai'ye taşındı.[2] Pečkauskaitė 1905'te, Gabrielė Petkevičaitė-Bitė'nin kurduğu Žiburėlis topluluğundan, Zürih Üniversitesi ve Fribourg Üniversitesi'nde pedagoji eğitimi için burs kazandı.[1] Bu süreçte Friedrich Wilhelm Foerster'la tanıştı ve eğitim üzerine görüşlerinden ciddi şekilde etkilendi; sonraları Foerster'in bazı eserlerini Litvancaya çevirmişti.[2] 1907'de Litvanya'ya dönen Pečkauskaitė, kısa sürelerle Šaukotas ve Vilnius'ta kaldı.[3] 1909'de Marijampolė'deki bir kız okulunda öğretmenliğe başladı. 1915'te Židikai'ye yerleşerek, kalan ömrünü burada öğretmenlikle geçirdi. Alkol karşıtlığını yaymaya çalışan, gençlik koroları kuran ve başka gönülülük çalışmalarına imza atan Pečkauskaitė, kentin kültürel hayatında aktif olarak yer almıştı.[4] Litvanya Üniversitesi 1928 yılında Pečkauskaitė'ye pedagojik başarıları sebebiyle fahri doktora verdi.[2]
Yazın değiştir
.jpg)
Pečkauskaitė'nin ilk eseri 1896'daki kısa hikâyesi Margi paveikslėliai idi. Eserleri; evlerden köylere, eski soylulardan köylülere, Polonya kültüründen Litvanya'nınkine, dönemindeki sosyal değişimleri yansıtır.[1] Bütün karakterleri, Hıristiyanlık ideallerine göre yaşayan güçlü romantik bireylerdir. Genellikle toplumun yararı için fedakârca kendilerinden vazgeçerler. Örneğin, Viktutė adlı bir karakteri sanat kariyerini feda ederek küçük bir kentte öğretmenlik yapar.[5] Vincas Stonis'taki (1906) köylü delikanlı, babasının çiftliğinin başına geçmeyi başarsa da onu Amerika'dan dönmeye ikna eder.[6] Pečkauskaitė, karakterlerini sadece psikolojik olarak betimleyen değil, daha derin ve karmaşık bireyler ortaya çıkaran ilk Litvan yazarlardan biridir.[7]
Eleştirmenlerce en beğenilen romanı, Sename dvare, Samogityalı bir toprak sahibinin ailesini anlatan, bir ölçüde otobiyografik bir eserdir. Burada, Žemaitė veya Lazdynų Pelėda metinlerinin aksine, malikane ve konak sahipleri sosyal adaletsizlik kaynağı değil; kadim kültürün, fikilerin ve değerlerin geride kalan son koruyucularından biridir.[7] Yazar, Mamatė (annenin küçültme almış hâli, annecik) tasvirini kullanarak, fiziksel yaşamın geçiciliğini fark edişi ve kalıcı metafizik varoluş (ölüm) isteğini ortaya koyar.[6] Diğer eselerinde olduğu gibi, kendi erken çocukluk döneminden esinlendiği bölümler özellikle aydınlık ve sıcaktır; rüyalar ve arzulara dair güzel anıların renklerini taşır ve izlenimciliğe meyleder.[6] Bunun tersine, kısa hikâye Irkos tragedija genç bir kızın masum dünyasının, ailevi sorunlar ve hayatın acımasız gerçekleriyle uğradığı sancılı yıkımı anlatır.[1]
Bibliyografi değiştir
- Margi paveikslėliai (1896)
- Pirmas pabučiavimas (1898)
- Dėl ko tavęs čia nėra? (1898)
- Jau vakaruose užgeso saulėlydžiai (1900)
- Rudens dieną (1903)
- Viktutė (1903)
- Iš daktaro pasakojimų (1904)
- Atsiminimai apie broliuką Steponą (1939)
- Sulaukė (1906)
- Vincas Stonis (1906)
- Pertraukta idilija (1906)
- Nepasisekė Marytei (1906)
- Dėl tėvynės (1907)
- Adomienė (1908)
- Pančiai (1920)
- Sename dvare (1922)
- Irkos tragedija (1924)
- Mėlynoji mergelė (1925)
- Motina - auklėtoja (1926)
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e Simas Sužiedėlis, (Ed.) (1970-1978). "Pečkauskaitė, Marija". Encyclopedia Lituanica. IV. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. ss. 216-217.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d e "Šatrijos Ragana". Classic Lithuanian Literature Anthology. Mokslininkų sąjungos institutas. 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009.
- ^ Mukienė, Danutė (7 Aralık 2004). "Šatrijos Ragana" (Litvanca). Žemaičių dailės muziejus. 22 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009.
- ^ Vaidila, Vytautas. "Teologinės žmogaus gyvenimo prasmės paieška rašytojos Marijos Pečkauskaitės Šatrijos Raganos gyvenime ir kūryboje". LKMA Metraštis (Litvanca). Cilt XXVI. 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ LaFont, Suzanne (1998). Women in Transition: Voices from Lithuania (resimli bas.). SUNY Press. s. 33. ISBN 0-7914-3811-2.
- ^ a b c Žėkaitė, Janina (2001). "Šatrijos Ragana". Lietuvių literatūros enciklopedija (Litvanca). Vilnius: Lietuvių literatūros ir tautosakos institutas. ISBN 9986-513-95-2. 24 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ a b "Šatrijos Ragana. Sename dvare". Classic Lithuanian Literature Anthology. Mokslininkų sąjungos institutas. 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009.