İsviçre Alpleri
Geleneksel olarak İsviçre Alpleri olarak anılan İsviçre Alp bölgesi, ülkenin önemli doğal bir özelliğini temsil etmektedir ve İsviçre Platosu ve İsviçre'nin üç ana fizyografik bölgesinden biri olan Jura Dağları'nın İsviçre kısmından oluşmaktadır. İsviçre Alpleri bazen Merkez Alpler olarak adlandırılan bir alanı kaplayarak hem Batı Alpleri'ne hem de Doğu Alpleri'ne kadar uzanır.[1] Bern Alpleri'nden Appenzell Alpleri'ne kadar olan kuzey siradağları tamamen İsviçre'de bulunurken, Mont Blanc sıradağlarından Bernina sıradağlarına kadar uzanan güney menzilleri Fransa, İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn gibi diğer ülkelerle paylaşılmaktadır.
İsviçre Alpleri, Dufourspitze (4,634 m), Dom (4,545 m), Liskamm (4,527 m), Weisshorn (4,506 m) ve Matterhorn (4,478 m) gibi Alplerin en yüksek dağlarını oluşturur.
Coğrafya değiştir
Alpler, İsviçre'nin toplam 41.285 kilometrekarelik yüzölçümünün % 65'ini kaplar ve ülkeyi en yüksek dağ ülkelerinden biri haline getirir.
İsviçre Alpleri'nin buzulları, Alplerin toplam yağış alanının %44'ünü, yani 2.800 kilometrekareyi temsil ederek İsviçre topraklarının % 3'ü olan 1,220 kilometre karelik bir alanı kaplar.
İsviçre Alpleri, İsviçre Platosu'nun güneyinde ve ulusal sınırın kuzeyinde bulunmaktadır. İsviçre'de, Alplerin sınırında, özellikle de kuzey tarafında yer alan iyi belirlenmemiş bölgelere, İsviçre Prealpi denir. İsviçre Prealpleri ağırlıklı olarak kireç taşından oluşmaktadır vegenellikle 2.500 metreyi geçmezler.[2]
Alp kantonları (en yüksekten en düşüğe) Valais, Bern, Graubünden, Uri, Glarus, Ticino, St. Gallen, Vaud, Obwalden, Nidwalden, Schwyz, Appenzell Innerrhoden, Appenzell Ausserrhoden, Fribourg, Luzern ve Zug'dur. İsviçre ile Alp dağlarının dağılımını paylaşan ülkeler (batıdan doğuya doğru): Fransa, İtalya, Avusturya ve Lihtenştayn.
Sıradağlar değiştir
Alpler genellikle iki ana kısma ayrılır; Batı Alpleri ve Doğu Alpleri. Batı sıradağları İsviçre'nin en büyük bölümünü oluştururken, çok daha fazla sayıda doğu sıradağları çok daha küçüktür ve hepsi Graubünden kantonunda bulunmaktadır. İkincisi Güney Limestone Alpleri'ne ait Ortler Alpleri hariç Merkez Doğu Alpleri'nin bir parçasıdır. Pennine, Bern ve Bernina Sıradağları, ülkenin en yüksek sıradağları olup 4000 metre üzerinden sırasıyla 38, 9 ve 1 doruk noktasına sahiptir. En küçük sıradağlar, Appenzell Alpleri 2,500 metredir.
Su bilimi değiştir
Nehirler değiştir
İsviçre Alpleri'nin kuzey tarafı Rhône, Ren ve Han (Tuna havzasının bir parçasıdır) tarafından boşaltılırken, güney tarafı Ticino (Po havzası) tarafından boşaltılır. Kuzeydeki nehirler, Akdeniz, Kuzey Denizi ve Karadeniz'e, güneydekiler Adriyatik Denizi'ndeki Po nehrine dökülür. Alplerdeki ülkenin içinde bulunan önemli üçlü havza; Piz Lunghin, Witenwasserenstock ve Monte Forcola'dır. Witenwasserenstock ile Piz Lunghin arasında, Atlantik havzasını (Kuzey Denizi) ve Akdeniz'i (Adriyatik ve Karadeniz) birbirinden ayıran Avrupa Havzası işletilmektedir. Avrupa havzası aslında sadece kısmen ana zincirde yatıyor. İsviçre, Avrupa'nın temiz suyunun% 6'sına sahiptir ve bazen "Avrupa'nın su kulesi" olarak geçmektedir.
Göller değiştir
En yüksek barajlar Alp bölgelerinde bulunduğundan, birçok büyük dağ gölü yapaydır ve hidroelektrik rezervuar olarak kullanılır.[3] 2.300 m'nin üzerinde büyük yapay göller bulunabilir, ancak 1 km²'den daha büyük doğal göller genelde 1000 m'nin altındadır (Engadin'deki göller ve Bern Oberland'daki Oeschinen istisnalarıyla). Düşük irtifa buzullarının eritilmesi, 2002-2003 yılları arasında oluşan 0.25 km² büyüklüğündeki Triftsee gibi yeni göller oluşturabilir.
Kaynakça değiştir
- ^ Ball, John (1873). The Central Alps. Longmans, Green & Co.
- ^ Çevrimiçi İsviçre Tarihsel Sözlüğü'nde Almanca, Fransızca ve İtalyanca İsviçre Alpleri.
- ^ "Dam Begun in Swiss Alps to be Europe's Highest." 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Popular Science, November 1929, s. 61