İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi

İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi, 1935'te Alman-Türk botanikçi Alfred Heilbronn ve Leo Brauner tarafından İstanbul Üniversitesi'ne bağlı olarak kurulan botanik bahçesi. Türkiye'nin en eski botanik bahçesidir. Heilbronn Nazi Almanyası'ndan kaçıp Türkiye'ye geldikten sonra üniversite bünyesinde bir botanik bahçesinin kurulmasını arzuluyordu. Bunun için yaptığı çalışmaları 1934'te hızlandı.^[1] İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi Heilbronn'a destek veren Leo Brauner, Alman bahçe uzmanı W. Stephan ve beraberindeki uzmanların da katkısıyla faaliyete geçti (1935). Bu kişiler bahçenin Avrupa'daki örnekler gibi olması için yoğun bir çaba gösterdi. Bu süreçte Türkiye florasının zenginliği kullanılmak istendi ve bunun için Anadolu'ya birçok bilimsel gezi düzenlendi. Bahçenin kuruluşunda emeği geçen üç bilim insanı aynı yıl İstanbul Üniversitesi Nebatat Bahçesinin Tohum Kataloğunu da yayımladılar.^[2]

Sinema tarihçisi Oğuz Makal da 2014 yılında bahçe hakkında bir belgesel filmi çekti.^[3]

Hakkında değiştir

Bahçeden bir bölüm (2018).

Bahçede "ağaç, çalı, otsu, tropik ve subtropik olmak üzere 5000'den fazla bitki bulunduğu bildirilmektedir. Hem yurt içi hem de yurt dışından çeşitli tohum takası uygulamaları bulunmaktadır. Özellikle üniversite öğrencileri için önemli bir bilimsel araştırma bahçesidir. Aynı zamanda çeşitli günlerde ilköğretim öğrencileri ve yabancı uyruklu misafirler de ağırlanmaktadır.^[2]

Nepenthes sanguinea (solda), Cycas revoluta Thunb (ortada), Salviniaceae (sağda).

2003'te bahçeyi kurma fikrini ortaya otan ve kuran Heilbronn'un adı bahçeye verildi ve bu tarihten itibaren İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi şeklinde anıldı.^[1] 15,000 m² alanı kaplayan bahçe toplamda 6 bölümden oluşmaktadır. Bünyesinde herbaryum, tohum bankası, botanik kütüphanesi ve botanik araştırmaları için laboratuvar bulunmaktadır. Bahçede çok sayıda endemik bitki türü, odunsu bitkiler ve geniş bir habitat bulunmaktadır. Aynı zamanda türleri tehlike altında olan birçok bitkiyi yeniden floraya kazandırmak için çalışmalar yapılmaktadır. Halka ve eğitim gezilerine açık olan bahçeyi yılda yaklaşık 10 bin kişi ziyaret etmektedir.^[4]

Bahçe 1955'te sit alanı ilan edildi. 2013 sonrasında ise müftülük hizmetlerinde kullanılmak üzere Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilmek istenmesi ile tartışma konusu oldu. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü ve eski Genel Biyoloji Anabilim Dalı Başkanlığı yapmış Prof.Dr. Yavuz Çotuk'a göre bu tartışmalar 1990'lı yıllara dek uzanmaktadır. Çoltuk aynı zamanda "İstanbul Milli Emlak Başkanlığı kayıtlarında yapılan incelemeler sonunda bu bahçenin Cumhuriyet döneminde botanik bahçesi olarak kayda geçtiği görüldü. Doğal olarak, son kayıt olduğu için geçerli olması gereken de budur” yorumuyla tartışmalara katıldı (2013).^[5] Ağustos 2017'de ise bahçe aidiyetinin devredildiği ortaya çıktı.^[6] Bir yıl sonra, Temmuz 2018'de, İstanbul Üniversitesi resmi sitesinden bahçenin eğitim ve bilimsel amaçlı olarak kullanılmaya devam edileceğini, yalnız binaların boşaltılacağı, binalarda yer alan eğitim odaları ve laboratuvarların Beyazıt Yerleşkesi’ndeki başka bir yere taşınacağı açıklanarak bahçedeki popülasyonun zarara uğramayacağı açıklandı.^[7]

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

Emel Yılmaz, "İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi'nin odunsu bitkileri üzerinde morfolojik ve sistematik araştırmalar", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2017.
Özlem Sorulu, "İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn botanik bahçesi'nin egzotik bitki envanteri ve endüstriyel biyotasarıma katkıları", Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2010.
Aysun Bakacak, "İstanbul Üniversitesi, Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi'nin su bitkileri üzerinde sistematik araştırmalar", Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: 2010.

Fotoğraf galerisi değiştir

Bahçeden bir bölüm.
Taş Bahçe bölümü.
Bahçeden İstanbul manzarası, sol tarafta Haliç Metro Köprüsü görülüyor.

Kaynakça değiştir

^ ^a ^b "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi" (PDF). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
^ ^a ^b "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". MÜZEYUM. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
^ "İstanbul'da bir gizli bahçe: Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". cutmagazine. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
^ İÜFFBBABD, a.g.e., s. 18, 24, 29,
^ "Türkiye'nin ilk botanik bahçesi yok ediliyor". Yeniçağ. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018.
^ "İstanbul Üniversitesi'nin botanik bahçesi Diyanet'e tahsis edildi". Cumhuriyet. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.
^ "İstanbul Üniversitesi'nden 'botanik bahçesi' açıklaması". BirGün. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2018.

[:İÜ-1] "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi" (PDF). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim Dalı. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.

[:MÜZEYUM-2] "Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". MÜZEYUM. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.

[3] "İstanbul'da bir gizli bahçe: Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi". cutmagazine. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.

[4] İÜFFBBABD, a.g.e., s. 18, 24, 29,

[5] "Türkiye'nin ilk botanik bahçesi yok ediliyor". Yeniçağ. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2018.

[6] "İstanbul Üniversitesi'nin botanik bahçesi Diyanet'e tahsis edildi". Cumhuriyet. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2018.

[7] "İstanbul Üniversitesi'nden 'botanik bahçesi' açıklaması". BirGün. 11 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]