İbrahim Hananu
İbrahim Hananu veya İbrahim Hanano (1869-1935) (Arapça: إبراهيم هنانو), bir Osmanlı Kürt belediye yetkilisi ve daha sonra kuzey Suriye'deki Fransız varlığına karşı çıkan bir isyanın lideriydi. Kuzey Suriye'de önemli miktarda toprak sahibi olan Kürt kökenli ailenin üyesiydi.[1][2]
İbrahim Hananu | |
|---|---|
 Hananu, 1932 | |
| Doğum | 1869 Kafr Takharim, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 21 Kasım 1935 (65-66 yaşında) Halep, Suriye |
| Tanınma nedeni | Hananu İsyanı'nın lideri |
Erken hayat ve eğitim değiştir
Hananu, Kafr Takharim'de varlıklı bir ailede doğdu ve Halep'te büyüdü. Doğum tarihi konusunda ihtilaf vardır: Bir kaynak 1879'da[3] doğduğundan bahsederken, bir diğeri 1869'da[4] doğduğundan bahseder. Liseyi Halep İmparatorluk Lisesinde okuyan Hananu, Üniversiteyi Osmanlı Hukuk Akademisi'nde okudu. İstanbul'da öğrenciyken, daha sonra 1908 Jön Türk Devrimi'nin ardından sahne alacak olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı.[5] 1908 yılında gerçekleşen 31 Mart Ayaklanması'nı bastıran Hareket Ordusu katıldı.[kaynak belirtilmeli]
Erken kariyer ve görüşler değiştir
Mezun olduktan sonra Hananu, kısa bir süre askeri akademide ders verdi. Daha sonra emekli olmak ve mülklerini yönetmek için Osmanlı İmparatorluğu'nun bürokrasisine katıldı. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminden bir Suriyeli kaynak, 1916'da Arap İsyanı patlak verdiğinde milliyetçiliği benimseyen Hananu'nun I. Faysal'ın Arap ordusuna katıldığını ve 1918'de İtilaf kuvvetleri ile birlikte Halep'e girdiğini belirtiyor.[6] İddialara göre Hananu da gizli milliyetçi toplum el-Fatat'a katıldı, ancak bunu doğrulayan hiçbir kanıt yok. Halep'teki birçok önde gelen tüccarla birlikte Hananu, Ulusal Savunma Birliği ve Halep Arap Kulübü ile ilişkilendirildi.
Hananu İsyanı değiştir
1919 sonbaharında, Fransız Ordusu Suriye kıyılarına inip tüm Suriye'yi işgal etmeye hazırlanırken Halep'i çevreleyen kırsalda Hananu; isyanını başlatarak Halep, İdlib ve Antakya'yı Fransız kuvvetlerine karşı koordineli bir çatışmaya dahil etti. Hananu, birçok Fransız askerinin silahsızlandırılmasından, demiryollarının ve telgraf hatlarının tahrip edilmesinden, tankların sabote edilmesinden ve Halep'e yönelik Fransız saldırılarının engellenmesinden sorumluydu. 23 Temmuz 1920'de Fransız Ordusu Halep'e başarılı bir şekilde saldırdığında, Hananu köyü Kafr Takharim'e geri çekilmek zorunda kaldı ve isyanı Necib Üveyid ile yeniden organize etmeye başladı. İsyancılar Armanaz merkezli sivil bir hükûmet kurmaya karar verdiler ve Hananu'yu yeni sivil hükûmetin temsilcisi olarak Fransızlara karşı savaşta yardım istemek üzere Türkiye'ye gönderdiler.[7] Kilikya ve Güney Anadolu'nun kontrolü için Levant'ın Fransız Ordusuyla savaşan Mustafa Kemal Atatürk'ün Türk milliyetçi hareketinden yardım aldı. Ekim 1921'de Ankara Antlaşması'nın imzalanmasının ardından Türk askeri yardımının geri çekilmesiyle, Hananu ve adamları isyanı sürdüremediler ve mücadeleleri çöktü. İsyanın başarısız olmasına rağmen, Suriye'nin kuzey bölgelerinin Türk yardımıyla örgütlenmesi, Hananu ve diğer Suriyelilerin sonraki yıllarda üzerine inşa ettikleri özyönetim için bir prototip olarak yorumlandı.[8]
Yargılama değiştir
1922'de İbrahim Hananu tutuklandı ve cezai fiiller suçlamasıyla Fransız askeri ceza mahkemesine çıkarıldı. Mahkemenin ilk duruşmaları 15 Mart 1922'de yapıldı. O zamanın en iyi avukatlarından biri olan Fadullah Sakkal, Hananu'nun masumiyetini savundu ve Hananu'nun bir suçlu değil siyasi bir rakip olduğunu söyledi.
25 Mart 1922'de Fransız başsavcısı, Hananu'nun idamını istedi ve "Hananu'nun yedi başı varsa hepsini keseceğim" dedi. Ancak Fransız yargıç, Hananu ile Fransız hükûmeti arasındaki bir anlaşmanın ardından Hananu'yu serbest bıraktı.[9]
Sonraki yıllar değiştir
Duruşmanın ardından Hananu ev hapsine alındı ve hareketleri Fransız istihbaratı tarafından izlendi. Ancak Hananu, 1925'teki Büyük Suriye İsyanı'ndan sonra serbest bırakıldı. Hananu, Suriye ulusal hareketinde aktif bir rol oynamaya devam etti. 1946'daki başarısına kadar Suriye'deki bağımsızlık mücadelesine yön veren Ulusal Blok'un kurucu babalarından biriydi. Ulusal Blok'un daimi konseyinin bir üyesi ve siyasi büro şefiydi. 1928'de Hananu, Suriye için ilk cumhuriyet anayasasını hazırlayan Anayasa Meclisinde görev yaptı. 1930'larda, Suriye için koşulsuz tam bağımsızlık sözü verilene kadar Fransızlarla müzakere etmeyi reddederek, bir sertlik yanlısı olarak ününü teyit etti.[10]
Suikast girişimi değiştir
Eylül 1933'te Nazi el-Kusa adlı bir kişi, köyü Kafr Takharim'de Hananu'yu bacaklarından vurdu. Suikast girişimi olarak değerlendirilen saldırgan 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Fransız komiser daha sonra Nazi el-Kusa'yı affetti.[7]
Ölümü değiştir
Hananu 1935'te Halep'te öldü. Ölümü tüberküloza bağlandı. Üç günlük yas, ertesi gün gazete ve dergilerin siyah bir kapakla yayınlanmasıyla başladı. Fransız mandasına karşı direnişte en ünlü kişilerden biri olarak kabul edilir.[11] Suriyeli miliyetçiler yaşadığı eve "milletin evi" lakabını takmıştır.[kaynak belirtilmeli]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Zisser, Eyal (15 Kasım 2014). Bengio, Ofra (Ed.). Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland (İngilizce). University of Texas Press. ss. 196. ISBN 978-0-292-76301-2.
- ^ Awad Halabi, Liminal Loyalties: Ottomanism and Palestinian Responses to the Turkish War of Independence, 1919-22. 2012, Journal of Palestine Studies. “...Ibrahim Hananu, a former Ottoman bureaucrat of Kurdish origin”
- ^ Watenpaugh, Keith David (2014). Being Modern in the Middle East: Revolution, Nationalism, Colonialism, and the Arab Middle Class. New Jersey: Princeton University Press. s. 175. ISBN 978-0-691-12169-7.
- ^ Moubayed, Sami (2006). Steel & Silk: Men and Women who Shaped Syria 1900–2000. Cune Press. ss. 376. ISBN 1-885942-41-9.
- ^ Watenpaugh, Keith David (2006). Being Modern in the Middle East. Princeton and Oxford: Princeton University Press. ss. 174-184.
- ^ Adham al-Jundi, Tarikh al-thawrat al-suriyya fi 'ahd al-intidab al-faransi, Damascus, 1960.
- ^ a b Kaddour, Mohammad (1 Nisan 2012). "ابراهيم هنانو "Ibrahim Hananu"". اكتشف سوريا "Discover Syria". 3 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- ^ James Gelvin, Divided Loyalties: Nationalism and Mass Politics in Syria at the Close of the Empire, University of California Press, Berkeley and Los Angeles, CA, 1998, pp. 133-134.
- ^ Kanafani, Adnan (20 Ağustos 2008). "Ibrahim Hananu". Idleb website. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016.
- ^ Philip Khoury, Syria and the French Mandate, Princeton University Press, Princeton, 1987.
- ^ Drysdale, Alasdair (January 1981). "The Syrian Political Elite, 1966-1976: A Spatial and Social Analysis". Middle Eastern Studies. 17 (1): 3-30. doi:10.1080/00263208108700455. JSTOR 4282814.