|
|wikidili=lt
}}
'''Litvanca''' (''Litvanca'da'' '''''Lietuvių'''''), [[Litvanya]]'nın resmî dili. [[1918]]'de [[Litvanya]]'nın resmî dili olarak kabul edilen LitvanyacaLitvanca, [[Hint-Avrupa dilleri]]ne özgü ortak biçimlerden hareketle direkt olarak açıklanabilecek tek yaşayan dildir. Günümüzde yaklaşık 4 milyon kişi LitvanyacayıLitvancayı ana dili olarak konuşmaktadır.
== Tarihi ==
[[Dosya:Mazvydo katekizmas.jpg|thumb|250px|right|İlk LitvanyacaLitvanca kitap, [[Martynas Mažvydas]] tarafından [[1547]] yılında yazılmıştır]]
'''Edebî LitvanyacaLitvanca''' [[16. yüzyıl]]dayüzyılda ortaya çıkmıştır. Bu dille yazılmış ilk metinler, 1525'ten kalma [[Rabbin Duası]] adlı [[amentü]] ile [[Ave Maria]]'nın LitvanyacaLitvanca çevirileridir. Yalnızca dinsel metinlerde kullanılan Edebî LitvanyacaLitvanca, pek çok özelliğiyle LitvanyacaLitvanca'dan ayrılır. Örneğin sözcük sonlarına getirilen ekler modern edebî LitvanyacaLitvanca'dakilerden daha uzundur. Sözcük dağarcığı diğer [[Slav dilleri]]nden daha fazla etkilenmiştir. iki fazla duruma yer verir ve vurgulaması çağdaş dilden daha farklıdır. Tüm bu özelliklerin birçoğu 1650'li yıllara dek sürmüştür.
1800'lü yıllarda LitvanyacaLitvanca'nın üç [[lehçe]]si kullanımdaydı. [[Baltık Denizi]] kıyısında Aşağı LitvanyacaLitvanca lehçesi, şiir dilinde Yüksek Doğu LitvanyacaLitvanca lehçesi, Doğu Prusya sınırındaki bölgede ise Yüksek Batı LitvanyacaLitvanca lehçesini kullanılıyordu. 32 harflik bir Latin alfabesiyle yazılan çağdaş edebî dil, [[Jonas Jablonskis]]'in geliştirmiş olduğu Yüksek Batı LitvanyacaLitvanca lehçesine dayanır.
Tüm Baltık dillerinde olduğu gibi, LitvanyacaLitvanca da kaynağını aldığı ilk Hint-Avrupa dilindeki çoğu özelliği koruyup barındırmaya devam etmiştir. Bu özellikler arasında isim ve fiillerde ikil sayı belirten biçimler ve [[Eski LitvanyacaLitvanca]]'da çoğul kalma hâlinde kullanılan '''''-su''''' eki sayılabilir.
'''Ayrıca bakınız [[LitvanyacaLitvanca dil bilgisi]]'''
== Coğrafî dağılım ==
== Şiveleri ==
LitvanyacanınLitvancanın iki lehçesi (tarmės) vardır: [[Aukštaičių]] (Yukarı Litvanya'da konuşulur) ve [[Samogitçe]] (''Žemaičių'' ya da ''Žemaitiu'') (Aşağı Litvanya'da konuşulur). Standart LitvanyacaLitvanca ile Žemaičių lehçesi arasında büyük farklılıklar mevcuttur. LitvanyacanınLitvancanın lehçeleri, Litvanya'nın etnografik bölgelerinin dağılımıyla derinden ilgilidir.
Her iki lehçenin de üç şivesi vardır. Žemaičių'nun şiveleri Batı, Kuzey ve Güney, Aukštaičių'nun şiveleri Batı (Suvalkiečiai), Güney (Dzūkai) ve Doğu şiveleridir.
Standart LitvanyacaLitvanca, Batı Aukštaičių şivesi temeline dayanır.
== Alfabe (Abėcėlė) ==
== Harfler ==
=== Sesli harfler ===
LitvanyacadaLitvancada 12 sesli harf vardır. Standart Latin harflerinin [[diyakritik işaretler]] almasıyla harf çeşidi genişletilmiştir.
{| class="wikitable" style="margin-left:3em; text-align:center"
=== Sessiz harfler ===
LitvanyacadaLitvancada 20 sessiz harf vardır.
{| class="wikitable" style="margin-left:3em; text-align:center"
== Gramer ==
''Ana madde: [[LitvanyacaLitvanca dil bilgisi]]''.
'''LitvanyacaLitvanca dil bilgisi''', [[LitvanyacaLitvanca]]'yı konuşabilmeyi sağlayan kurallar bütünüdür. Litvanca dil bilgisi aşırı derecede karmaşık ve eskidir. Sözcükler kullanımda çok fazla farklı biçimlere bürünürler ve çoğu zaman bu farklılık çok büyük olur.
LitvanyacaLitvanca'da 11 çeşit sözcük vardır:
# [[İsim]] (''Daiktavardis'')
=== Sayı ===
Çoğu sözcük tekil veya çoğul türdedir. Aynı zamanda Litvanyaca'daLitvancada çift sözcükler de vardır fakat bunlar sadece bazı LitvanyacaLitvanca şivelerinde kullanılır.
Bazı sözcükler sadece tekil, (örneğin; ''pienas'' - süt, ''auksas'' - altın, ''gripas'' - grip, ''laimė'' - mutluluk.) bazıları ise sadece çoğuldur. (örneğin; ''lubos'' - tavan, ''miltai'' - un, ''kelnės'' - pantolon.) Böyle sözcüklerin çoğu soyut (dokunulamaz sözcükler, yani, şans, aşk gibi ya da ev, masa gibi bazı istisnai sözcükler), bir eşyayı tarif eden sözcükler ya da hastalıklardır. Buna rağmen, örneğin şiir dilinde, tekil sözcüklerin çoğul biçimlerde kullanıldığı da görülür.
== Söz dağarcığı ==
=== Meslekler (Profesijos) ===
[[Dosya:Profesijos.jpg|thumb|350px|right|LitvanyacaLitvanca Meslekler (Profesijos)]]
{| class="prettytable"
|Studentas
=== Eşyalar (Kambarys) ===
[[Dosya:Kambarys.jpg|thumb|250px|right|LitvanyacaLitvanca eşyalar (Kambarys)]]
{| class="prettytable"
|Vaza
{| class="prettytable"
|Lietuvių kalba
|Litvanca
|Litvanyaca
|-
|Vokiečių kalba
| 