Pierre de Fermat: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Sayginer (mesaj | katkılar)
+bilgi kutusu
1. satır:
{{Bilimadamı bilgi kutusu
[[Dosya:Pierre de Fermat.jpg|thumb|200px|Pierre de Fermat]]
| isim = Pierre de Fermat
| resim_adı = Pierre de Fermat.jpg
| resim_başlığı = Pierre de Fermat
| influences = [[François Viète]]
| doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1601|8|17}}
| doğum_yari = [[Beaumont-de-Lomagne]], [[Fransa Krallığı|Fransa]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1665|1|12|1601|8|20}}
| ölüm_yeri = [[Castres]], [[Fransa Krallığı|Fransa]]
| vatandaşlığı = [[Fransa|Fransız]]
| dalı = [[Matematik]] ve [[Hukuk]]
| önemli_başarıları = [[Sayılar teorisi]]<br /> [[Analitik geometri]]</br> [[Fermat ilkesi]]</br> [[Olasılık]]</br> '''[[Fermat'ın Son Teoremi]]'''}}
'''Pierre de Fermat''' (''piyer dö ferma'' okunur) (d. [[1601]], [[Beaumont-de-Lomagne]] – ö. [[12 Ocak]] [[1665]], [[Castres]]), [[Bask]] kökenli [[Fransız]] hukukçu ve matematikçi. İlk öğrenimini doğduğu şehirde yapmıştır. Yargıç olmak için çalışmalarına [[Toulouse]]’de devam etmiştir. Fermat, memurluğunun yoğun işlerinden geriye kalan zamanlarında matematikle uğraşmıştır. [[Arşimet]]'in eğildiği diferansiyel hesaba geometrik görünümle yaklaşmıştır. [[Sayılar teorisi]]nde önemli sonuçlar bulmuş, [[olasılık]] ve [[analitik geometri]]ye de katkılarda bulunmuştur.
 
Satır 6 ⟶ 17:
Herhangi ''x'', ''y'', ve ''z'' pozitif [[tam sayılar]]ı için,
:<math>x^n + y^n = z^n \;</math>
ifadesini sağlayan ve 2'den büyük bir [[doğal sayı]] ''n'' yoktur. Fermat, bu problemi çözmüş, kanıtı da Eski Yunanlı matematikçi [[Diaphontos]]'un ''Arithmetika'' adlı kitabının kendindeki kopyasının sayfalarından birinin kenarına [[1637]]'de şöyle yazmıştı:
 
<br clear="all">
<blockquote style="border: 1px solid blue; padding: 0.5em 0.8em; width: 400px">
''x, y, z ve n pozitif tamsayılar ve n>2 olmak koşuluyla, x<sup>n</sup> + y<sup>n</sup> = z<sup>n</sup> denkleminin çözümü yoktur. Ben bunun kanıtını buldum, ama kanıtı bu kenar boşluğuna sığdırmak olanaksız.''
</blockquote>
Ancak bu kanıt bulunamamıştır. Fermat'tan sonra matematikçiler bu önermenin bir türlü içinden çıkamamışlardır. Fermat'ın bıraktığı defterler arasında teoremin kanıtına rastlayamadıkları gibi, kendileri de ne doğruluğunu ne yanlışlığını kanıtlayabilmişlerdir. Yıllar boyunca (300 yıl sonrasına kadar) bu konuda yapılan çalışmalar sonucu bu teoremin [[Shimura-Taniyama Konjektürü]]'nün bir özel durumu olduğu anlaşılmış, ardından da [[1993]]'te [[İngiliz]] matematikçi [[Andrew Wiles]], eski öğrencilerinden Richard Taylor'ın da yardımıyla ve cebirsel geometrinin çok karmaşık araçlarını kullanarak teoremi kanıtlamanın bir yolunu bulmuş ve bu kanıtı [[1995]]'te ''Annals of Mathematics'' adlı dergide yayımlamıştır. Shimura-Taniyama Konjektürü'nün böylelikle ispatlanması sonucu Fermat'nın Son Teoremi de [[1995]]'te ispatlanmış oldu.
 
[[Asal sayı]]lar üzerinde çok durmuştur. Onun bu konuda çeşitli teoremleri vardır. Örneğin,