Urbain Le Verrier: Revizyonlar arasındaki fark

'''Urbain Jean Joseph Le Verrier''' (d.11 Mart 1811 – ö.23 Eylül 1877) özellikle [[gök mekaniği]] alanında çalışan ve [[Neptün]] gezegenini saptayan [[Fransız]] [[matematik]]çi.

 

Le Verrier [[Fransa]]'nın [[Saint-Lô]] kentinde doğdu ve [[Ecole Polytechnique]]'de eğitime başladı. Ardından kısa bir süre içinde ünlü [[kimya]]cı [[Louis Joseph Gay-Lussac]]'dan dersler aldı, zamanla [[astronomi]]ye ilgi duyan Verrier, özellikle [[gök mekaniği]] konusunda çalışmalar yaptı. Çalışmalarıyla birlikte [[Paris Gözlemevi]]'ne kabul edilen Verrier, meslek yaşamına başlamış oldu. Daha sonra ise enstitünün yönetmeni olarak atandı.

 

1846'da, Le Verrier [[Fransız Bilim Akademisi]]'ne dahil oldu, ve 1855'te, [[İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi]]'ne seçildi. Le Verrier'in adı [[Eiffel Kulesi'ne yazılan 72 ad]]ın arasında yer alır.

Le Verrier'nın en önemli başarısı bilinmeyen bir [[gezegen]] olan [[Neptün]]'ün varlığını tahmin etmesidir. Neptün'ü yalnızca [[matematik]] ve [[Uranüs]] üzerinde yaptığı [[astronomik]] gözlemler sonucunda bulmuştur. Paris Gözlemevi Yönetmeni olan ünlü [[fizik]]çi [[François Arago|Arago]] tarafından cesaretlendirilen Le Verrier,,<ref>[http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Arago.html Arago summary<!-- Bot generated title -->]</ref> [[Newton]]'un [[Çekim Yasası]]'ndan ve [[Uranüs]]'ün gözlemlenen yörüngelerinden hareketle yararlanarak Neptün'ün konumunu ve varlığını tahmin etmiştir. Aynı zamanda, Le Verrier'in haberi olmasa da aynı tür araştırmaları [[İngiliz]] [[John Couch Adams]] da yapmıştır. Le Verrier, varlığı görüntülenemeyen gezegenle ilgili (Neptün), Uranüs'ün konumundan hareketle yaptığı son tahminlerini; 31 Ağustos 1846'da, -Adams'ın nihai çözümünden iki gün önce- Fransız Bilim Akademisi'nde duyurdu. Le Verrier, 18 Eylül'de [[Berlin Gözlemevi]]'nde çalışan [[Johann Gottfried Galle|Johann Galle]]'ye yaptığı gözleme dair bir mektup yolladı. Bu mektup [[Berlin]]'e beş gün sonra ulaştı ve bu gezegen Berlin Fraunhofer'de aynı akşam -23 Eylül 1846'da- [[ışıkkıran]] vasıtasıyla, komşu nesneler [[Capricornus (takımyıldız)|Oğlak takımyıldızı]] ve [[Aquarius (takımyıldız)|Kova takımyıldızı]] arasındaki yaklaşık 1°'lik tahmin bandında Galle ve d'Arrest tarafından belirlendi.

 

:Bu tarihler yalnızca benim sonuçlarımın bağımsız olduğunu göstermek ve Le Verrier'in bulgularının daha önce yayınlandığı için söz konusu olabilir ve bu keşif onuruyla ilgili söylemlere karşı bir müdahale anlamında değildir. Kuşkusuz, onun çalışmaları dünyada ilk yayımlanan çalışmalardır ve Dr. Galle tarafından gezegenin gerçekten keşfinin yolunu açmıştır.| Adams (1846)

 

[[File:Leverrier grave.jpg|thumb|Urbain Le Verrier'in mezarı.]]

1859'da, Le Verrier [[Merkür]]'ün [[Güneş]] çevresindeki yavaş yörüngesel hareketinin yalnızca [[Newton hareket yasaları|Newton mekaniği]] ile açıklanamayacağını belirten ilk bilim insanı oldu. Onun önerdiği olası açıklamalar arasında, kullandığı [[permütasyon]] hesaplarıyla; Merkür'ün diğer gezegenlere göre Güneş'e daha yakın yörüngelerde olduğu gerçeği vardı. <ref>U. Le Verrier (1859), (in French), [http://www.archive.org/stream/comptesrendusheb49acad#page/378/mode/2up "Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète"], Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)</ref> Onun [[Neptün]]'ü matematiksel olarak hesaplaması, yeni olası gezegenlerin varlığı hakkında kuşkular uyandırdı; hatta Merkür'le Güneş arasında olduğu varsayılan bir gezegene [[Vulkan (varsayılan gezegen)|Vulkan]] adı verildi. Ancak böyle bir gezegen hiçbir zaman bulunamadı,<ref>{{cite book | ilk=Richard | son=Baum |coauthors=Sheehan, William | başlık = In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine | yıl = 1997 | isbn=0-306-45567-6 | yayımcı=Plenum Press | yer=New York }}</ref> ve bu anormal devinim daha sonra görelilik teorisiyle açıklandı.

 

Le Verrier evlenmiş ve çocuk sahibi olmuştur.<ref>{{cite web |url=http://www.1911encyclopedia.org/Urbain_Jean_Joseph_Leverrier |başlık=Urbain Jean Joseph Leverrier |erişimtarihi=23 kasım 2008 |iş=Encyclopaedia Britannica |yayımcı=LoveToKnow Classic Encyclopedia |yıl=1911 }}</ref> [[Fransa]]'nın başkenti [[Paris]]'te ölmüş ve Cimetière Montparnasse'de gömülmüştür. Le Verrier, Arago'nun onun hakkında söylediği şu sözle hatırlanacaktır: "...o adam, onun kalem noktasıyla bir gezegen keşfetti."

 

* Kraliyet Astronomi Topluluğu altın madalyası – 1868 ve 1876

* Bazı gök cisimlerine adı verildi.

* [[Eiffel Kulesi]]'nde adı olan 72 kişiden biri oldu.

 

* [[Neptün]]

 

{{kaynakça}}

 

* David Aubin, The Fading Star of the Paris Observatory in the Nineteenth Century: Astronomers' Urban Culture of Circulation and Observation. [http://www.institut.math.jussieu.fr/~daubin/publis/2003c.pdf ''Osiris''] 18 (2003), 79–100.

* {{ cite book | yazar=Grosser, M. | başlık=The Discovery of Neptune | yıl=1962 | yayımcı=Harvard University Press | isbn=0674212258 }}

* Fabien Locher, ''Le Savant et la Tempête. Étudier l’atmosphère et prévoir le temps au XIXe siècle'', Rennes, Presses Universitaires de Rennes, Collection « Carnot », 2008.

* [[Dennis Rawlins]] (1999). Recovery of the RGO Neptune Papers. Adams' Final Prediction Missed by Over Ten Degrees. [http://www.dioi.org/vols/w91.pdf ''DIO''], '''9''' (1), pp.&nbsp;3–25.

 

* [http://www-personal.umich.edu/~jbourj/money4.htm Le Verrier on the French 50 Franc banknote]

* [http://adsabs.harvard.edu/abs/1859AnPar...5....1L "Theorie du Mouvement de Mercure" (195 pages, 17.6 MB)]