|
Tarihimizde kürdistan adında bir devlet veya bölge yoktur... Türkiye Cumhuriyeti toprakları bir bütündür Bölünemez...
{{Koruma-yarı-süresiz}}
{{dablink|Bu madde Kürdistan adlı coğrafi bölge hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için [[Kürdistan (anlam ayrımı)]] maddesine bakabilirsiniz.}}
[[Dosya:Kurdistan.png|thumb|350px|Kürdistan, [[Kafkaslar]]'ın güneyi ve [[Orta Doğu]]'da, Türkiye, Irak, İran, Suriye, Ermenistan ve Azerbaycan'a ait toprakların bir kısmını kapsayan, çoğunlukla [[Kürt]]lerin yaşadığı coğrafi bölge.]]
[[Dosya:Osmanli Ortadogu.jpg|thumb|300px|[[II. Abdülhamit]] döneminde basılmış [[Osmanlı Devleti]]'nin [[Ortadoğu]]'daki topraklarını gösteren harita (1893); haritanın tam ortasında '''کردستان''' (Kürdistan) kelimesi bulunmaktadır.]]
'''Kürdistan''' ([[Arapça]]: '''كردستان''', [[Farsça]]: '''کردستان''', [[Kürtçe]]: '''Kurdistan''' / '''کوردستان'''), [[Kafkaslar]]'ın güneyi ve [[Orta Doğu]]'da, [[Azerbaycan]], [[Ermenistan]], [[Irak]], [[İran]], [[Suriye]] ve [[Türkiye]]'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan coğrafi<ref>"'''Kurdistan.'''" [[Encyclopædia Britannica]]. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 06 Oct. 2008 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/325241/Kurdistan>. </ref> bölge.<ref>Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003, ''"Kurdistan"'' maddesi</ref>
Günümüzde herhangi bir devlet ya da uluslararası kuruluş tarafından tanınmış "Kürdistan" isimli bir devlet bulunmamaktadır.
Siyasî bir bakımdan [[özerklik|özerk]], federal bir bölge olarak uluslararası, resmî tanınmaya sahip olan tek bölge [[Irak]]'ın [[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]dir.<ref>Irak Anayasası, 113. madde.</ref>
== Etimoloji ==
Farsça'da "Kürtlerin yaşadığı yer" anlamına gelen Kürdistan terimi ilk kez 12. yüzyılda [[Selçuklular]]'ın [[Ahmed Sencer|Sencer]] tarafından kurulan eyalet (bugün [[İran]]'ın [[Kürdistan (İran)|Kürdistan Eyaletinin]] bulunduğu bölge) için kullanılmıştır.<ref name="Irak">Kerim Yıldız, ''Irak Kürtleri'', Belge Yayınları, İstanbul, Haziran 2005, ISBN 975-344-329-3, s. 21-22.</ref>
== Coğrafi konum ==
Kürdistan'ın sabit sınırları yoktur ve kapsadığı topraklar üzerindeki iddialar, grup ve kişilere göre farklılıklar göstermektedir. Ancak ağırlıkla [[Irak]], [[İran]], [[Suriye]] ve [[Türkiye]]'nin sınırların buluştuğu dağlık bölgeyi kapsar. [[Toros]] ve [[Zağros]] sıradağları, Mezopotamya düzlükleri, Ermenistan ve eski [[Vilâyat-ı Sitte]] (Altı İl)'nin yanı sıra bazı yorumcular bugünkü [[Ermenistan]] ve [[Azerbaycan]] topraklarının Türkiye ve İran sınırlarına yakın ve [[Kızıl Kürdistan]] ([[Rusça]]: Красный Курдистан; [[1923]]-[[1929]]; Başkent: [[Laçın]]) denilen [[Kürdistan Uyezd]] (Курдистанский уезд) ve [[1930]]'de [[Kürdistan Okrug]] (bugünkü [[Zengilan]] ve [[Cebrail]] rayonları dahil)'un kurulmuş olduğu bölgeyi Kürdistan'ın parçası olarak sayarlar.<ref name="Irak"/>
[[Türkiye]]'nin [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] ve [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]] bölgelerini, [[Irak Cumhuriyeti]]'nin kuzeyini ([[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]) ve civarları, [[İran İslam Cumhuriyeti]]'ın [[Kürdistan (İran)|Kürdistan]], [[Batı Azerbaycan]], [[Kirmanşah Eyaleti|Kirmanşah]] ve [[Luristan]] [[İran'ın bölgeleri|eyaletlerini]], [[Azerbaycan Cumhuriyeti]]'nin [[Dağlık Karabağ]] bölgesini ([[Laçın]], [[Zengilan]], [[Kubadlı]], [[Kelbecer]]) ve [[Suriye]]'nın kuzeyini tamamen veya kısmen kapsar.{{fact}}
== Etnik gruplar ==
Kürdistan'ın her yerinde farklı dil, etnik gruplara rastlanır. [[Kürtler]], [[Irak Türkmenleri|Türkmenler]], [[Türkiye Türkleri|Türkler]], [[Asuriler]] ve [[Ermeniler]]<ref name="Irak"/> olmak üzere birçok etnik grup yaşamaktadır.
Bu bölgede yaşayan nüfusun çoğunluğunu [[Kürt]] kökenli [[Türkiye]], [[Irak]] ve [[İran]] vatandaşları oluşturur. [[I. Dünya Savaşı]]'ndan sonra [[müttefik devletler]], bahsi geçen bölgede ''Kürdistan'' isimli bir devlet kurulmasını önermişlerdir. Bu fikre [[Türkiye]], [[Irak]], [[İran]] ve [[Suriye]] karşı çıkmıştır.<ref name='Oxford'>Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003, ''"Kurdistan"'' maddesi</ref>
== Dinler ==
[[Sünnilik]] (ağırlık olarak [[Şafii]]), [[Musevilik]], [[Süryanilik]], [[Alevilik]], [[Onikicilik]], [[Ehl-i Hak]], [[Yezidilik]].
== Tarihçe ==
Bilinen ilk Kürdistan terimi resmi kaynaklara göre 1000'li 1100' lü yıllara rastlar. Dönemin Selçuklular hükümdarı çizdirdiği bir haritada Kürdistan ismini kullanmıştır.
=== Orta Çağ ===
==== Şeddadiler ====
{{ana|Şeddadiler}}
Şeddadiler ([[Arapça]]: '''شداديون''' Shaddādīyūn), 951-1199 yılları arasında [[Ermenistan]] ve [[Aran]]'da hükümü sürmüştür. [[Kura Nahri|Kura]] ile [[Aras Nehri|Aras]] nehirleri arasında bulunmuştur.
==== Mervaniler ====
{{ana|Mervaniler}}
Mervaniler (Arapça: مروانيون Marwānīyūn), [[984]] - [[1026]] yıllar arasında Kuzey Mezopotamya (bugünkü Irak) ve [[Ermenistan]]'da hükümü sürmüştür.
==== Hasnaviler (Hasanveyh Devleti) ====
{{ana|Hasneviler}}
Hasneviler ya da Hasanveyhiler (Arapça: حسنويون Hasnawīyūn), 959-1121 yılları arasında bugünkü [[İran]]'ın [[Şehrizor]], [[Dinaver]], [[Hamedan Eyaleti|Hamedan]], [[Nihavend]] ve [[Ahvaz Eyaleti|Ahvaz]] gibi bölgelerde hükümü sürmüştür.
==== Annaziler (Ben İnaz Devleti) ====
{{ana|Annaziler}}
Annaziler ([[Arapça]]: '''عنازيون''' 'Annazīyūn), 990-1116 yillar arasinda bugünkü [[İran]] - [[Irak]] sınır bölgesinde [[Kirmanşah Eyaleti|Kirmanşah]], [[İlam Eyaleti|İlam]], [[Hulvan]], [[Dinaver]], [[Mandali]], [[Şehrizor]] ve [[Dakuk]] gibi yerlerde hükümü sürmüştür.
==== Selçuklular ====
"Kürdistan" tabirini idari bir terim olarak ilk kullanan [[Selçuklular|Selçuk]] Sultanı [[Ahmed Sencer|Sencer]]'dir (1117-1157).<ref name='sincar'>[http://kutuphane.tbmm.gov.tr/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?bib=253554 TBMM Kütüphanesi] - Her yönüyle Kürt dosyası(sayfa no: 91) - Abdulhaluk Mehmet Çay</ref> <ref>{{fr}} Kendal Nezan, [http://www.institutkurde.org/info/archives/index.php?subaction=showfull&id=1159678841&archive=&start_from=&ucat=34& « La genèse du nationalisme kurde»], Institut Kurde de Paris, 2000</ref> Sencer [[İran]]'daki [[Hamedan]] şehrinin batısındaki [[Bahar, Hamedan|Bahar]] kalesini merkez alan eyalete Kürdistan adını vermiştir. Bu eyalet [[Zagros dağları|Zagros dağlarının]] doğusunda ve batısında olmak üzere Hamedan, [[Kirmanşah]], [[Dinever]], [[Sincar]] ve [[Şehrizor]] şehirlerini kapsıyordu. Bu coğrafya I3. yüzyıl kaynaklarında Cibal (İran tarafı) ve [[Cezire]] (Diyarbekir{{fact}}) den oluşmaktaydı. 14. yüzyılda [[Hamdullah Mustafa Kazvini]]'ye ait [[Nüzhet'ül Külub]] adlı eserde Kürdistan 16 kasaba olarak tanımlamıştır.
==== Eyyubiler ====
{{ana|Eyyubiler}}
[[Zengiler]] hükümdarı [[Nureddin Mahmud]]'nin [[Kürtler|Kürt]] komutanı [[Selahaddin Eyyubi]] tarafından [[Mısır]]'da kurulan [[Eyyubiler]] (Arapça: أيوبيون 'ayyūbīyūn), [[1171]] - [[1254]] yıllar arasında ([[Hama]]'nın yerel yönetimi olarak [[1348]]'e kadar) hükümü sürmüş ve Kürdistan bölgesine kadar hakimiyetini genişletmiştir. [[1230]]'da [[Anadolu Selçuklular|Anadolu Selçuk]] sultanı [[I. Alaeddin Keykubad|Keykubad]] komutasındaki Eyyubi ve Selçuk orduları [[Yassı Çemen Savaşı]]nda [[Celaleddin Harezmşah]]'ı yenmiştir.
== Türkiye Kürdistanı ==
Türkiye Kürdistanı ([[Kürtçe]]: Kurdistana Tirkiyê<ref name="arc">http://web.archive.org/web/20071012181419/http://avestakurd.net/Avesta+72/beyana+parise.htm</ref> ya da Kuzey Kürdistan<ref name="arc" /> (Kürtçe: '''کوردستان باکور''' / Kurdistana Bakur ya da Bakurê Kurdistanê<ref>[http://www.nefel.com/kolumnists/kolumnist_detail.asp?MemberNr=8&RubricNr=24&ArticleNr=761 Nefel<!-- Bot generated title -->]</ref>), [[Türkiye Cumhuriyeti]]nin sınırları içinde yer alan [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] ve [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]] [[Türkiye'nin bölgeleri|bölgeleri]] başta olmak üzere Kürtlerin yoğun oturduğu coğrafi bölgelerin eskiden beri halk arasında kullanılan adı.{{olgu}}
=== Kapsam ===
Günümüzde '''Kuzey Kürdistan''' terimi etnik Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Türkiye'nin güney kısımına göz dikmiş [[İrredantizm|irredentist]] bir adlandırma olarak algılanabilir. Osmanlı döneminde ise [[Diyar-ı Bekr Vilayeti]] de [[Musul Vilayeti]] gibi [[Güney Kürdistan]] olarak da anılmaktaydı. Bölgenin yüzölçümü yaklaşık 230.000 km² (88.780 sq mi) olup Türkiye'nin hemen hemen üçte birini kapsamaktadır. Türkiye, [[Suriye]], [[İran]] ve [[Irak]]'a uzanan daha geniş [[Kürdistan (coğrafi bölge)|Kürdistan]] adına uyarak irredentistler tarafından adlandıran gayri resmi terimdir. <ref name="hue">"Kurd," ''Hutchinson Unabridged Encyclopedia including Atlas'', 2005.</ref>
''[[İslam Ansiklopedisi]]'' (''Encyclopaedia of Islam'') Türkiye Kürdistanının, [[Erzincan (il)|Erzincan]], [[Erzurum (il)|Erzurum]], [[Kars (il)|Kars]], [[Malatya (il)|Malatya]], [[Tunceli (il)|Tunceli]], [[Elazığ (il)|Elazığ]], [[Bingöl (il)|Bingöl]], [[Muş (il)|Muş]], [[Ağrı (il)|Ağrı]], [[Adıyaman (il)|Adıyaman]], [[Diyarbakır (il)|Diyarbakır]], [[Siirt (il)|Siirt]], [[Bitlis (il)|Bitlis]], [[Van (il)|Van]], [[Şanlıurfa (il)|Şanlıurfa aka Urfa]], [[Mardin (il)|Mardin]] ve [[Hakkâri (il)|Hakkâri]] başta olmak üzere en az 17 [[Türkiye'nin illeri|ilden]] oluşturulduğunu yazmaktadır.<!--Aynı zamanda "the imprecise limits of the frontiers of Kurdistan hardly allow an exact appreciation of the area."<ref>http://www.encislam.brill.nl/data/EncIslam/C4/COM-0544.html</ref> olduğu vurgulamaktadır.---> [[1987]]'den sonra ayreten dört il - [[Şırnak (il)|Şırnak]], [[Batman (il)|Batman]], [[Iğdır (il)|Iğdır]] ve [[Ardahan (il)|Ardahan]] - kurulmuştur.
19 Temmuz 1987'de Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van'da [[Olağanüstü Hal]] (OHAL) ilan edilmiş ve geniş yetkilerine sahip olan [[OHAL Bölge Valiliği]] atanmış ve Adıyaman, Bitlis ve Muş mücavir il olarak tespit edilmiştir. 1990'da Batman ve Şırnak'ın da il olup OHAL kapsamına alınmıştır.<ref>[http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=57587 'OHAL'den 'bu hal'e neler değişti (24 Kasım 2002 tarihli Radikal gazetesi)]</ref>
=== Tarihçe ===
==== Osmanlı Devleti ====
[[Osmanlı]] döneminde "Kürdistan" kelimesi, [[Kürt]]lerin bulunduğu bölgeleri (sınırları belirsiz biçimde) nitelendirmek için resmi düzeyde kullanılıyordu.
Örneğin, ''Kürdistan'ın Ermenistan'a ilhakı konusu'' <ref name="devletarsivleri.gov.tr">[http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/belge.asp?kitap=15&belge=128 Kürdistan'ın Ermenistan'a ilhakı konusu]</ref>, [[9 Nisan]] 1850'de ''Musul ve Kürdistan vâlîlerine'' <ref>[http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/musul/2b_14.htm Musul ve Kürdistan vâlîlerine mektup]</ref> yazılan mektup, [[9 Kasım]] [[1822]]'de yazılan bir tahriratta <ref>[http://www.tdk.gov.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA&Kelime=tahrirat TDK] - '''Tahrirat''': resmî bir dairece yazılan yazılar ve mektuplar</ref> bahsi geçen ''Kürdistan Paşaları'' <ref>[http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/musul/2b_7.htm Belbas Aşireti'nin Erbil ve Civarında İskanları]</ref> veya [[1847]] yılındaki [[Bedirhan]] isyanının bastırılmasında yararlık gösterenler için ihdas edilen madalya ''Kürdistan Madalyası'' adını taşımaktadır. <ref name="diyarbekir.net">[http://www.diyarbekir.net/cgi-bin/index.pl?mod=news;op=news_id;id=2127 Abdülmecid’in Kürdistan Madalyası]</ref>
Kürdistan eyaletinin teşkili hakkındaki Sedaret lüzum arizası 20 Cemaziyelevvel 1263 (1846) tarihinde idaresi istisâl edilmiştir.<ref>Mehmet Salih Bedir-Han (Haz: Mehmet Uzun ve Rewşen Bedir-Han), ''Defter-i A'malım - Mehmet Salih Bedir-Han'ın Anıları'', Belge Yayınları, İstanbul, 1998, s. 130-135 (Nazım Sevgen, ''Kürtler, Kürt Beylikleri - Belgelerle Türk Tarih Dergisi'', 1977, Ankara.).</ref>
==== Babanzade Abdurrahman Paşa İsyanı ====
{{ana|Babanzade Abdurrahman Paşa İsyanı}}
1806'da [[Bağdat Vilayeti|Bağdat Valiliğine]] yapılan atamadan dolayı Babanzade Abdurrahman Paşa isyan etmiştir.
==== Mir Muhammed İsyanı ====
{{ana|Mir Muhammed İsyanı}}
1830'da [[Soran Emirliği|Soran]] emiri [[Mir Muhammed]], [[Osmanlı Devleti]]'nin [[Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] tarafından yenilmesinden istifade ederek isyan etmiştir.
==== Bedirhan İsyanı ====
[[II. Mahmud]]'un kurduğu [[Sekban-ı Cedid]] için Kürdistan'da da askeri toplanmış ve aşiret reisleri rahatsız olmuştur. [[1842]]'de Bedirhan Bey Kürdistan'ın bağımsızlığını ilan ederek bugünkü [[Van]], [[Siverek]], [[Viranşehir]], [[Musul]] ve [[Urmiye]]'ye kadar hakimiyet alanını genişletmiş ve kendi adına para bastırmıştır. Ancak [[1847]]'de yeğeni [[Yezdan Şer]]'in ihanetinin sonucu Osmanlı tarafından yenilmiştir.
==== Yezdanşer İsyanı ====
Osmanlı ile işbirliği yaptığı için Cizire Beyliğine atanan Yezdan Şer, daha geniş hakkını istediği halde kabul edilmeyince 1854'de ayaklanmış ve Van ve Bitlis'i kontrol altına alıp Bağdat'a dayanmıştır. Ancak Osmanlı tarafından yenilmiştir.
==== Evliya Çelebi'nin Kürdistan'daki Gezileri ====
16. ve 17. yüzyıllara ışık tutan ünlü Türk seyyah [[Evliya Çelebi]]'nin Kürdistan gezi notlarının sadece bazı bölümlerinin nispeten tatmin edici bir örneği basılmıştır, Kürdistan gezi notları ise tamamen bastırılmamıştır. İş Bankası Yayınları tarafından 9 cildi yayınlanan Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Kürdistan ifadesi kullanılmaktadır.
<ref name'evliyacelebi'>[http://www.diyarbekir.net/cgi-bin/index.pl?mod=news;op=author_id;id=476 Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde 16 ve 17. Yüzyıllarda Kürdistan]</ref>
==== Kürdistan'da beylikler ====
* [[Baban]] - Bugünkü [[Irak]]'ın kuzey bölgesi
* [[Behdinan]] - Bugünkü [[Irak]]'ın kuzey bölgesi
* [[Botan]] - Bugünkü [[Türkiye]]'nin güney bölgesi
* [[Erdelan]] - Bugünkü [[İran]]'ın [[Kürdistan Eyaleti]]
* [[Soran]] - Bugünkü [[Irak]]'ın kuzey bölgesi
=== Türkiye Cumhuriyeti ===
[[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] döneminde Kürdistan kelimesi kullanıldıysa da [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nde Maarif Vekaleti'nin yayınladığı 8 Aralık 1925 tarihli "Türk Birliğini Parçalamaya Çalışan Cereyanlar" başlıklı bildiriyle [[Lazistan|Lâzistan]] ve diğer bütün [[etnik]] takılarla oluşturulan yerel adlar gibi "Kürdistan" da resmi kullanımdan kaldırıldı,<ref name="kultur.gov.tr">[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF8FE9074FF19B00050B809AAFBA588C3B Maarif Vekaleti, adlarının yasaklanması]</ref> söz konusu bölge [[coğrafya|coğrafi]] yön isimleriyle (''[[Şark]]'', ''[[Doğu]]'', ''[[Güneydoğu]]'') adlandırılmaya başlandı. Türkiye topraklarında "Kürdistan" adında bağımsız bir ülke kurmaya çalışmak Türkiye Cumhuriyetinin [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)|1982 Anayasası]]'nın "ülkenin bölünmezliği" ilkesine aykırıdır.<ref name='Anayasa'>[http://www.tbmm.gov.tr/Anayasa.htm Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası]</ref>
==== Şeyh Said İsyanı (Genç Hâdisesi) ====
{{ana|Şeyh Said İsyanı}}
1925'de Şeyh Said İsyanı olarak adlandırılan Genç Hadisesi meydana gelmiştir.
==== Ağrı Dağı isyanları ====
{{ana|Ağrı isyanları}}
1926-1930 yılları arasında [[Ağrı Dağı]] ve civarı ile [[İran]] topraklarının da dahil olduğu bir coğrafyada ayaklanmalar devam etmişlerdir.
==== Muğlalı olayı ====
{{ana|Muğlalı Olayı}}
1943'te [[Van]]'ın [[Özalp, Van|Özalp]] ilçesinde, 32 Kürt, 3. Ordu müfettişi Orgeneral [[Mustafa Muğlalı]]'nın emriyle kaçakçılık iddiası ile kurşuna dizilmiştir.
Bir süre sonra [[İsmet İnönü]] [[Erzurum]]'da yaptığı konuşmasında
<blockquote>''"Muğlalı Doğu'nun [[kral]]ıdır. Ben, onun burada bulunması sayesinde rahat uyuyorum."''{{fact}}</blockquote>
demiştir.
== Irak Kürdistanı ==
[[Dosya:Autonome Region Kurdistan (Karte).png|right|150px|thumb|Irak Kürdistan'ı ile [[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]]][[Dosya:South Kurdistan.png|right|150px|thumb|Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin birimleri]]
Irak Kürdistanı ([[Kürtçe]]: '''كوردستان عێراق''') ya da [[Güney Kürdistan]] (Kürtçe: '''باشووری کوردستان''' Başûrê Kurdistanê), [[Irak Cumhuriyeti]] sınırları içinde [[Kuzey Irak]]'ta yer alan bölgenin gayri resmi adı.
Genelde [[Duhok İli|Duhok]], [[Süleymaniye İli|Süleymaniye]], [[Erbil İli|Erbil]] ve [[Kerkük İli|Kerkük]] illerinin tamamı, [[Nineve İli|Nineve]] İlinin büyük bir kısımı, [[Selahaddin İli|Selahaddin]] ve [[Diyala İli|Diyala]] illerinin bir kısımını kapsadığı düşünülmektedir.
=== Kürdistan Bölgesel Yönetimi ===
[[Irak Cumhuriyeti]] anayasasına göre Kürdistan bölgesi (Kürtçe: '''ههریمى كوردستان'''; Herêmî Kurdistan) terimi [[Irak]]'ın kuzeyinde bulunan [[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]] hükümeti için geçerlidir.
=== Tarihçe ===
==== Kuzey Irak'ta İngiliz faaliyetleri ve Kürdistan Krallığı ====
{{ana|Kürdistan Krallığı}}
[[İngiltere]] ilk başta ajanı '[[Arabistanlı Lawrence]]' lakaplı [[Thomas Edward Lawrence|T.E.Lawrence]]'nin tezine uyarak Kuzey Irak'ta tampon bölgesi oluşturmak üzere [[Şeyh Mahmut Berzenci]] (Kürtçe: Şêx Mahmûd Berzencî)'nin yönetimini kabul etti. Daha sonra diğer ajanı, 'Irak'ın taçsız Kraliçesi' lakaplı [[Gertrude Bell]] ve [[Percy Cox]]'un [[Churchill]]'in kararına etkili olmuş ve Kürdistan, [[Faysal bin Hüseyin|Faysal]]'ın 'Irak Kraliyeti'nin bir parçası olmuştur.
== İran Kürdistanı ==
[[Dosya:IranianKurdistan.png|thumb|250px|[[İran]]'ın Kürdistan Bölgesi]]
İran Kürdistanı ([[Farsça]]: '''کردنشین ایران''' Kordestān-e Īrān [[Kürtçe]]: '''کوردستانی ئران''' Kurdistanî Îran<ref>[http://www.amude.net/Hevpeyvin_Kurdi_deep.php?newsLanguage=Kurdi&newsId=866 www.amude.com<!-- Bot generated title -->]</ref>) ya da [[Doğu Kürdistan]] (Kurdistana Rojhilat<ref>[http://www.demanu.com.tr/arsiv/06_03_2006_143sy/niv_06_lokmanpolat.htm Dema Nû - Lokman POLAT - HEWESA MIN<!-- Bot generated title -->]</ref> ya da Rojhilatê Kurdistan<ref>[http://www.gelawej.org/kurmanci/modules.php?name=News&file=article&sid=754 Gelawej / Kurmanci<!-- Bot generated title -->]</ref>) [[İran]]'ın kuzeybatısında [[Irak]] ve [[Türkiye]] sınır bölgelerinde yer alan ve [[Kürtler]]'in yoğun olarak oturduğu bölgenin gayri resmi adıdır. Kürdistan adını taşıyan [[Kürdistan (İran)|Kürdistan Eyaleti]] (Farsça: '''استان کردستان''' Ostān-e Kordestān)'nin dışında [[Batı Azerbaycan]] eyaletinin batı yarısı, [[İlam Eyaleti|İlam]] eyaletlerinin kuzey yarısı ve [[Kirmanşah Eyaleti|Kirmanşah]] eyaletlerinin tamamını içerimektedir. Ayrıca [[Çaharmahal ve Bahtiyari|Çahar Mahal ve Bahtiyari eyaleti]]'nin merkezi, Kürtlerin fazla ikamet etmemelere rağmen [[Şehrekürd]] (Farsça: '''شهرکرد''' Şahr-e Kord) adlı şehirdir.<ref>[http://www.ostan-cb.ir/ Çaharmahar ve Bahtiyari Eyalerinin Resmî sitesi]</ref>
Bölgenin nüfusunun çoğunluğunu oluşturan [[Kürtler]]in tahmin sayısı yaklaşık 4 milyondur.<ref>''The Historical Dictionary of Iran'', J. Lorentz, 1995, p172.</ref> Bu bölge [[Kürdistan (coğrafi bölge)|Kürdistan]] denilen daha geniş kültürel-coğrafi alanın doğu kısımı olup bazılar Doğu Kürdistan olarak bahsedilmektedir.
=== Başlıca şehirleri ===
<table><tr><td valign=top>
* [[Kirmanşah]] (Kirmaşan)
* [[Senendec]] (Sine)
* [[Piranşehr]] (Xanê)
* [[Mahabad]] (Mehabad)
<td valign=top>
* [[Sakkez]] (Seqiz)
* [[Sardeşt]] (Serdeşt)
* [[Kamyaran]] (Kamyaran)
* [[Bukan]] (Bokan)
<td valign=top>
* [[Marivan]] (Merîwan)
* [[Uşnu]] (Şino)
* [[Divandere]] (Dîwandere)
* [[Pave]] (Pawe)
<td valign=top>
* [[Bane]] (Bane)
* [[İlam (şehir)|İlam]] (Îlam)
* [[Bicar]] (Bîcar)
* [[Gorve|Kurve]] (Qurwe)
</tr></td></table>
=== Tarihçe ===
==== İsmail Ağa "Simko" İsyanı ====
{{ana|Simko}}
==== Mahabad Cumhuriyeti ====
{{ana|Mahabad Cumhuriyeti}}
== Suriye Kürdistanı ==
Suriye Kürdistan ya da Güneybatı Kürdistan ([[Kürtçe]]: Başûrê Rojavaya Kurdistanê), [[Suriye]], sınırları içerisinde ikamet eden Kürtlere [[1962]] yılından beri vatandaşlık hakkı tanımamaktadır.<ref name=SURIYE>Emir Hasanpur (çev: Cemil Gündoğan), ''Kürt Diliyle İlgili Devlet Politikaları ve Dil Hakları'', Avesta Yayınları, İstanbul, Ocak 1997, ISBN 975-7112-20-8, s. 64.</ref> Aynı zamanda Kürt bölgesini Araplaştırmak için bir Arap Kuşağı inşa etmeye çalışmış ve [[1963]]'te [[Baas Partisi]] hükûmeti de "Cezire'nin Araplığını koruma" sloganını kullanarak Araplaştırma politikasını sürdürmüştür.<ref name=SURIYE/>
== Kaynakça ==
{{Commonscat-ufak|Kurdistan}}
{{kaynakça}}
[[Kategori:Kürdistan| ]]
[[af:Koerdistan]]
[[an:Kurdistán]]
[[ar:كردستان الكبرى]]
[[bg:Кюрдистан]]
[[bn:কুর্দিস্তান]]
[[br:Kurdistan]]
[[ca:Kurdistan]]
[[ceb:Kurdistan]]
[[ckb:کوردستان]]
[[cs:Kurdistán]]
[[cy:Cyrdistan]]
[[da:Kurdistan]]
[[de:Kurdistan]]
[[diq:Kurdıstan]]
[[el:Κουρδιστάν]]
[[en:Kurdistan]]
[[eo:Kurdio]]
[[es:Kurdistán]]
[[et:Kurdistan]]
[[eu:Kurdistan]]
[[fa:کردستان]]
[[fi:Kurdistan]]
[[fr:Kurdistan]]
[[gl:Curdistán]]
[[he:כורדיסטן]]
[[hi:क़ुर्दिस्तान]]
[[hr:Kurdistan]]
[[it:Kurdistan]]
[[ja:クルディスタン]]
[[ka:ქურთისტანი]]
[[kab:Kurdistan]]
[[ko:쿠르디스탄]]
[[ku:Kurdistan]]
[[lt:Kurdistanas]]
[[lv:Kurdistāna]]
[[mk:Курдистан]]
[[ms:Kurdistan]]
[[mzn:کوردستون]]
[[nl:Koerdistan]]
[[nn:Kurdistan]]
[[no:Kurdistan]]
[[oc:Curdistan]]
[[os:Курдистан]]
[[pl:Kurdystan]]
[[pnb:کردستان]]
[[ps:کردستان]]
[[pt:Curdistão]]
[[ro:Kurdistan]]
[[ru:Курдистан]]
[[scn:Kurdistan]]
[[simple:Kurdistan]]
[[sk:Kurdistan]]
[[sq:Kurdistani]]
[[sr:Курдистан]]
[[stq:Kurdistan]]
[[sv:Kurdistan]]
[[ta:குர்திஸ்தான்]]
[[tg:Курдистон]]
[[ug:كۇردىستان]]
[[uk:Курдистан]]
[[ur:کردستان]]
[[vi:Kurdistan]]
[[zh:庫爾德斯坦]]
[[zh-yue:庫爾德斯坦]]
| 