Vikipedi:Tarafsız bakış açısı/SSS: Revizyonlar arasındaki fark

''Peki genel konular üzerindeüzerine bir dizi madde yazarken tartışmalı konularda varsayım yapmak durumunda kaldığımızda ne olacak? Örneğin evrim hakkında çeştiliçeşitli maddeler yazarken herhalde her farklı maddede evrim-yaratılış tartışmasının detaylarından sözetmek zorunda kalmayacağız, değil mi? ''

Özel durumlarda kullanmak üzere genel prensipleri belirlemek zor olsa da şu yardımcı olabilir: eğerEğer bir varsayım başka bir sayfada detaylı olarak tartışıldıysa her sayfada aynı tartışmayı yapmak için iyi bir neden yoktur. Çok kısa ve engelleyici olmayan bir yöneltmeyönlendirme yeterli olacaktır. Örneğin atların evrimsel gelişimi üzerine bir maddede çok kısa bir cümle ile bazı yaratılışçıların atların bir evrim geçirmeden yartıldığına inandığından sözedip ilgili maddeye bağlantı verilebilir. Eğer özel bir konu üzerinde çok özel tartışmalar var isevarsa kendine ait bir sayfaya bunlar yerleştirilebilir.

Öncelikle şu noktada açık olarak anlaşalım: VikipedininVikipedi'nin tarafsızlık politikası azınlık görüşlerine "eşit derecede önem vermeyi" ne belirtir ne de ima eder. Ansiklopedi yazarı olarak bu tartışmada taraf olmamamız gerektiğini belirtir ancak bu "çoğunluk görüşlerini" çoğunluk görüşü olarak tanımlamamamızı engellemez. Sözdebilimsel teorilere karşı olan güçlü tezleri açıklamamız ve ahlaki yönden itici gelen görüş açılarına karşı duyulan güçlü nefreti açıklamamız adil anlatım ilkeleriyle örtüşmektedir.

Şu bağlantıdaki [http://www.idrewthis.org/d/20040825.html karikatürde] "eşit önem" konusundakonusundaki görüşügörüşe görebilirsinizbir göz atabilirsiniz.<ref>[[İngilizce]] olan karikatürün çevirisi şöyledirşöyle:

*3. kare: Büyük bir ihtimalle şöyle demezsiniz: “Bu iki görüş de ciddiceciddi sunulduğuna göre dolayısıyla ikisine de "eşit derecede önem vermeliyim"”

Bunu söylemek tarafsızlık politikasının yanlış anlaşıldığını göstermektedir. "Şu ya da bu şöyle der ____________, ve dolayısıyla da, ___________" demekten başka bir iddia daiddiada bulunmayacaksınız. Bunu ciddi bir şekilde, hiçbir vicdan azabı duymadan yapabilirsiniz çünkü farklı görüşü ''başka birisine'' atfediyor olacaksınız. Bilimadamlarını gözlemlerseniz, bir konuyu kanıtlamak için bile karşı tezleri anlatımlarının içine dahil eder ve böylece karşıtezin niye yetersiz olduğunu açıklayabilirler.

''Dinime yapılan saygısızlık ya da onu insan tarafından yaratıldı gibi göstermek dini ayrımcılıktır, hatalı ve yanlış bir söylemdir. Peki benim yanlış olduğunu hissettiğim, dinime karşı olan, modası geçmiş ya da bilimsel olmayan inanışlar ne olacak? ''

Vikipedi bir ansiklopedidir. Ansiklopedilerin önemli bir görevi bir şeyleri açıklamaktır. İnsan inançları ve tapınma yöntemleri sözkonusu olunca insanların niye bu inanca sahip olduğunu açıklamanın yanısıra bu inançların nasıl ortaya çıktığını ve değiştiğini de açıklamak gerekir. VikipedininVikipedi'nin tarih ve din hakkındaki maddeleri dinlerin kutsal kitap ya da yazılarını kaynak alır ama aynı zamanda modern arkeolojik, tarihi ve bilimsel kaynaklardakaynaklar da kullanılır.

Bazen bir dine inananlar, kendi inançlarının tarihsel eleştirisine karşı çıkabilir ve bu eleştirinin kendi dini inançlarına karşı yapılmış bir ayrımcılık olduğunu iddia edebilir. Maddelerin, dini kendi gördükleri gibi, tarihsel olmayan bir perspektiften tanımlamasını tercih edebilirler. Yani şu anda inandıkları neyse daha önce inanılanın da aynı olduğunu ve bundan farklılıkların, gerçek dini yansıtmayan sapkınlıklar olduğunu kabul ederler. Onların bakış açısı belirtilmelidir ve bunda bir çelişki yoktur. TBA politikasına göre Vikipedi yazarları şöyle bir şey yazabilirler: ''Bu inanç sahiplerinin çoğu X’e inanır ve bu grubun üyelerinin her zaman X’e inandığına da inanır; ancak günümüz tarihçilerinin (kim olduğunu söyleyin) ve arkeologlarının (kim olduğunu söyleyin) bulduklarına göre (neler olduğunu söyleyin) bu inanç sahiplerinin bazıları (kim olduklarını söyleyin) artık Z’ye inanmaktadır. ''

Duygusal açıdan yüklü görüşleri bir gruğgrup insana ve bu görüşlerin öndegelen savunucularına atıfta bulunarak sağlıklı ve istikrarlı bir şekilde tarafsız bakış açısına desteğimizi sürdürebiliriz. Ahlaki açıdan kabul görmeyen görüşleri savunanlar taraflı bir madde nedeniyle bu görüşlerinden vazgeçmektense savunmaya geçeceklerdir. Halbuki tarafsızlık politikamızı istikrarlı bir şekilde uygulamaya devam edersek farklı inançtakilere belki de bakış açılarını değiştirecek anlayışı verme şansımız da olabilir.

''Bilim dünyasında başlıca görüş sözdebilimsel konuların inanılır olmadığı ve hatta sözedilmeye bile değer olmadığı iken, sözdebilimsel konularda nasıl madde yazabiliriz ki? ''

Eğer insanoğlunun bilgisinin tamamının toplamınıtamamını tanımlayacaksak eğer, bize itici gelen görüşleri de yanlış olduklarını belirtmeden tanımlayacağımızı kabul etmeliyiz. Bu aslında göründüğü kadar zor değil aslında. Bize düşen görev, tartışmaları iki tarafa, yani bilim ile sözdebilime eş değer vererek anlatmak değil aksine, '''çoğunluğa ait olan (bilimsel) görüşü çoğunluk görüşü olarak ve azınlığa ait olan (bazen sözdebilimsel) görüşü azınlık görüşü''' olarak tanımlamak; ve hatta bilimadamlarının sözdebilimsel terorileriteorileri nasıl değerlendirdiğini açıklamaktır. Bunların hepsinin amacı ''tartışmalı konuyu adilce anlatabilmek'' içindir.

Sözdebilim sosyal bir fenomen olarak görülebilir ve bu nedenle önemlidir. Ancak sözdebilimbu, başlıca görüşlerin açıklanmasını engellememeli ve sözedildiğinde maddenin geri kalanı ile orantılı omalıdırolmalıdır.

Az sayıda vikipedist bu konu hakkında oldukça keskin fikirlere sahiptir ve Vikipedi’nin "tarafsız bakış açısı" yerine "bilimsel bakış açısı" belirlemesinibelirlemesi gerektiğine inanmaktadır. Ancak böyle bir politikayapolitikanın gerek olduğu konusugerekliliği kendini kabul ettirmemiştir, sözdebilime inananlara zaten şu anda da bilimadamlarının bu sözdebilim hakkındaki görüşleri açık olarak ve tüm yanlarıyla açıklanabilmektedir.

==== Taraflı katkı sağlayanlarla başaçıkmakbaşa çıkmak ====

''Tarafsızlık politikasını kabul ediyorum ancak burada tamamen taraflı olan ve de bundan vazgeçmeyecek kullanıcılar var. Bir süre sonra geri dönüp yaptıklarını düzeltmem gerekiyor. Ne yapmalıyım? ''

Durum gerçekten çok bariz değilse yapılacak en iyi şey tarafları bu sayfaya nazikçe (unutmayın, balla, sirke ile yakalayacağınızdan daha çok sinek yakalarsınız) davet etmek ve başkalarının yardımını istemektir. <!-- See [[Wikipedia:Resolving disputes|Dispute resolution]] for more ideas. -->

Savaşı engellemenin en iyi yolu bu projede çalışan bizlerin çoğunun makul insanlar olduğunuolduğumuzu yoksa burada çalışıp üzerine bu kadar titremeyeceğimizi hatırlamaktır. Karşımızdakinin perspektifini anlamayı kendimize hedef seçmeliyiz ve bizden farklı olan perspektiflerin adilce sunulabilmesi için çok çalışmalıyız.

Maddenin içeriğinde ne olması gerektiği ya da neyin doğru olduğu konusunda bir tartışma ortaya çıktığında hemen düşmanca bir tavır içerisine girmemeliyiz; aksine bir adım geriye çekilip kendimize şunu sormalıyız: "Bu tartışma adil olarak nasıl tanımlanabilir?" Her tartışmaya yolaçan noktada bu soru tekrar tekrar sorulmalıdır. Bizim işimiz VikipediyeVikipedi'ye kendi görüşlerimizi yazıp ondan sonra, her gelene karşı bunları savunmak olmamalıdır. Birlikte çalışmalı, içerik ekleyip içeriği geliştirmeli, tartışmalı bir konuyu her tarafa adil olacak şekildebiçimde tanımlayabilmek için karşılıklı anlayışa sahip olmalıyız.

Bu soruyu sormadan önce aşağıdaki bağlantıları bir gözden geçirin. Tarafsızlık konusu ile ilgili diğer sorulara buralardaburada cevap bulabilirsiniz.