Panthera: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Westnest (mesaj | katkılar)
Büyük kediler sayfasına yönlendirildi
Nanahuatl (mesaj | katkılar)
Westnest adlı kullanıcının son değişikliği reddedilerek Fagus sürümüne (9004398) geri dönüldü
1. satır:
{{Taksomemeli
#REDIRECT [[Büyük kediler]]
| ad = ''Panthera''
| cins = Panthera
| cins_yazar = [[Lorenz Oken|Oken]], 1816
| resim = Panthera tigris tigris.jpg
| resim_bilgi = ''Panthera''  cinsinin bir türü olan [[Bengal kaplanı|''Panthera tigris'' (Bengal kaplanı)]].
| alem = [[Animalia]]
| şube = [[Chordata]]
| sınıf = [[Memeliler|Mammalia]]
| takım = [[Etçiller|Carnivora]] <small>(Etçiller)</small>
| familya = [[Felidae]] <small>(kedigiller)</small>
| altbaşlık = Türler
| açıklama = Tüm ''Panthera'' &nbsp;tür ve alt türlerinin listesi için [[Panthera#Tür ve alt türler|metne bakınız]].
}}
 
'''''Panthera''''', [[kedigiller|kedigiller (Felidae)]] [[familya]]sı içinde sınıflanan bir [[cins]]tir. Çok iyi bilinen ve soyunu sürdürmekte olan [[aslan]], [[kaplan]], [[pars]] ve [[jaguar]]ı içeren ''Panthera'', bünyesindeki bu dört [[tür]]le, [[büyük kediler]]in yaklaşık yarısını kapsar.
 
Kedigiller içinde, [[kükreme|kükreyebilmek]] için gerekli olan [[anatomi]]k değişiklikler yalnızca bu dört türde bulunmaktadır. Önceleri, kükreyebilmek için temel nedenin [[hiyoid kemik]]teki (dil kemiğindeki) tamamlanmamış [[kemikleşme]] olduğu düşünülürdü. Ancak yakın tarihli araştırmalarda, asıl nedenin özellikle [[gırtlak]]taki başka bazı yapısal değişiklikler olduğu anlaşılmıştır. Örneğin, bazen ''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan [[kar parsı|kar parsı ''(Uncia uncia)'']] da kemikleşmesini tamamlamamış bir dil kemiğine sahiptir ama gırtlağı bahsi geçen özel yapıya sahip olmadığı için kükreyemez.<ref>[[:en:Panthera|''Panthera'']]. İngilizce Wikipedia. Sürüm: <span class=plainlinks>[http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Panthera&oldid=107702865 13 Şubat 2007]</span>.</ref>
 
== Terim bilgisi ==
[[Latince]] olan ''panthera'' sözcüğü, [[Eski Yunanca]]'daki "πάνθηρ" ''(panther)'' sözcüğünden gelir ve günümüzün birçok dilindeki yazım, söyleniş ve anlam benzerliği içeren sözcüklere kaynaklık etmiştir.<ref><span class=plainlinks>[http://www.bartleby.com/61/70/P0047000.html ''Panther'']</span>. ''The American Heritage® Dictionary of the English Language'': 4. basım (2000). Bartelby.com. Erişim: 27 Kasım 2006.</ref><ref><span class=plainlinks>[http://en.wiktionary.org/wiki/panther ''Panther'']</span>. Wictionary. Erişim: 27 Kasım 2006.</ref><ref>{{TDK Sözlüğü|Panter|27 Kasım 2006}}</ref><ref>{{TDK Sözlüğü|Pars|27 Kasım 2006}}</ref>
Örnekler şöyle verilebilir:
* [[İngilizce]]'deki ''panther'', [[Eski Fransızca]] ve [[Eski İngilizce]]'nin ''panthera'' ve [[Orta İngilizce]]'nin onlardan türemiş olan ''pantere'' sözcüğünden gelir.
* ''Panthère'', [[Fransızca|modern Fransızca]]'daki ilgili sözcüktür.
* [[Türkçe]]'deki "panter", [[Fransızca]]'daki ''panthère'' kökenlidir.
* İngilizce'deki ''panther'' hem [[kara panter]]i hem de ''Panthera'' cinsine ait büyük kedileri tanımlayan anlamlara sahipken, Türkçe'deki "panter" genel olarak pars türünü tanımlar ve "pars" ile "pelenk" de diğer eş anlamlı sözcüklerdir.
 
== Tür ve alt türler ==
Pars ve aslan için önerilmiş pek çok [[alt tür]] olmuştur ama bunların çoğunluğu şüpheye açıktır.Yakın dönemde, birbirleri arasında yeterli [[genetik]] farklılıkların saptanamaması nedeniyle, tüm [[Sahra]] altı parsların ve tüm Sahra altı aslanların aynı pars ve aslan alt türleri olduğu ileri sürülmüştür. Bazı [[tarih öncesi]] aslan alt türleri de [[fosil]]lere ve tarihi verilere dayanarak tanımlanmıştır ancak bunların ayrı türler olması da olasıdır.
 
''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan tüm tür ve alt tülerin güncel listesi aşağıda sunulmuştur. [[Soy tükenmesi|Soyu tükenmiş]] tür ve alt türler "(st)" kısaltması ile gösterilmiştir.
 
* '''Cins''': ''Panthera''
** '''Tür''': ''Panthera gombaszoegensis'' - [[Avrupa jaguarı]] (st)
** '''Tür''': ''Panthera leo'' - [[Aslan]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo atrox'' - [[Amerika aslanı]] ya da Kuzey Amerika mağara aslanı (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo azandica'' - [[Kuzeydoğu Kongo aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo bleyenberghi'' - [[Katanga aslanı]] ya da Güneybatı Afrika aslanı
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo europaea'' - [[Avrupa aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo fossilis'' - [[Erken orta Pleistosen Avrupa mağara aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo hollisteri'' - [[Kongo aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo krugeri'' - [[Güney Afrika aslanı]] ya da Güneydoğu Afrika aslanı
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo leo'' - [[Berberi aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo melanochaita'' - [[Ümit Burnu aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo massaicus'' - [[Masai aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo nubica'' - [[Doğu Afrika aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo persica'' - [[Asya aslanı]], Hint aslanı ya da Pers aslanı
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo roosevelti'' - [[Etyopya aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo sinhaleyus'' - [[Sri Lanka aslanı]] ya da Seylan aslanı (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo somaliensis'' - [[Somali aslanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo spelaea'' - [[Avrasya mağara aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo senegalensis'' - [[Batı Afrika aslanı]] ya da Senegal aslanı
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo vereshchagini'' - [[Doğu Siberya ve Bering mağara aslanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera leo verneyi'' - [[Kalahari aslanı]]
** '''Tür''': ''Panthera onca'' - [[Jaguar]]
** '''Tür''': ''[[Panthera palaeosinensis]]'' - [[Pleistosen Çin kaplanı]] ya da parsı (st)
** '''Tür''': ''[[Panthera pardoides]]'' - ilkel bir pars (st)
** '''Tür''': ''Panthera pardus'' - [[Pars]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus adersi'' - [[Zangibar parsı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus delacouri'' - [[Hindiçin parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus fusca'' - [[Hint parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus jarvesi'' - [[Yehuda Çölü parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus japonensis'' - [[Kuzey Çin parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus jarvisi'' - [[Sina parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus kotiya'' - [[Sri Lanka parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus melas'' - [[Java parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus nimr'' - [[Arap parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus nimr'' - [[Güney Arabistan parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus orientalis'' - [[Amur parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus panthera'' - [[Berberi parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus pardus'' - [[Afrika parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus saxicolor'' - [[Pers parsı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera pardus tulliana'' - [[Anadolu parsı]]
** '''Tür''': ''[[Panthera schaubi]]'' - kısa yüzlü bir pars (st)
** '''Tür''': ''Panthera tigris'' - [[Kaplan]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris altaica'' - [[Sibirya kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris amoyensis'' - [[Güney Çin kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris balica'' - [[Bali kaplanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris corbetti'' - [[Hindiçin kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris jacksoni'' - [[Malaya kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris sondaica'' - [[Java kaplanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris sumatran'' - [[Sumatra kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris tigris'' - [[Bengal kaplanı]]
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris trinilensis'' - [[Trinil kaplanı]] (st)
*** '''Alt tür''': ''Panthera tigris virgata'' - [[Hazar kaplanı]] (st)
** '''Tür''': ''Panthera toscana'' - [[Toskana aslanı]] ya da Toskana jaguarı (st)
** '''Tür''': ''[[Panthera youngi]]'' - tarih öncesi bir aslan benzeri Çin kedisi (st)
 
=== Notlar ===
* [[Kara panter]] olarak bilinen hayvan, aslında, pars ve jaguarın [[mutasyon]] geçirmiş bir biçimidir: pars ve jaguar [[kürk]]ündeki benekleri kontrol eden [[gen]]deki bir mutasyon, hayvanın tamamen siyah görünmesine yol açar.
* Önceleri ''Panthera uncia'' bilimsel adı ile ''Panthera'' cinsi içinde sınıflanan [[kar parsı]], günümüzde ''Uncia uncia'' bilimsel adı ile tek türü olduğu ''Uncia'' cinsi içinde sınıflanmaktadır.
 
== Kaynaklar ==
<div style="font-size:95%"><references/></div>
{{Kedigiller}}
 
[[Kategori:Panthera|*]]
 
{{Link SM|th}}
 
[[ar:نمر (جنس)]]
[[az:Panter]]
[[be:Пантэры]]
[[bg:Пантери]]
[[bn:পানথেরা]]
[[ca:Pantera]]
[[cs:Panthera]]
[[da:Panthera]]
[[de:Panthera]]
[[en:Panthera]]
[[es:Panthera]]
[[et:Panter]]
[[fi:Suurkissat]]
[[fr:Panthera]]
[[he:פנתר]]
[[hr:Pantere]]
[[hu:Panthera]]
[[ia:Panthera]]
[[id:Panthera]]
[[io:Pantero]]
[[it:Panthera]]
[[ja:ヒョウ属]]
[[ka:პანტერები]]
[[ko:표범속]]
[[la:Panthera]]
[[lt:Panteros]]
[[mk:Panthera]]
[[ml:പാന്തെറാ]]
[[ms:Panthera]]
[[nl:Panthera]]
[[nn:Store kattedyr]]
[[no:Brølekatter]]
[[oc:Panthera]]
[[pl:Panthera]]
[[pt:Panthera]]
[[ru:Пантеры]]
[[sah:Бөдөҥ куоскалар уустара]]
[[simple:Panthera]]
[[sv:Panthera]]
[[th:เสือ]]
[[uk:Пантера]]
[[vi:Chi Báo]]
[[zh:豹属]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Panthera" sayfasından alınmıştır