Güçlü etkileşim: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
ChuispastonBot (mesaj | katkılar)
k r2.7.1) (Bot değişikliği Değiştiriliyor: war:Makusog nga pahilabotay
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot:Otomatik yönlendirme düzeltmesi.
1. satır:
#YÖNLENDİR [[Güçlü etkileşim]]
[[Kuark]]lar ve [[gluon]]lar arasındaki etkileşim '''güçlü etkileşim''' olarak adlandırılır ve bu etkileşim
[[Kuantum renkdinamiği kuramı]] (QCD) ile betimlenir. Güçlü etkileşim, gluonlar tarafından taşınan ve kuarklar ile [[karşı-kuark]]lara, ayrıca gluonların kendilerine etki eden kuvvettir.
Gluon, Latince kökenli bir kelime olup, İngilizcedeki Glue kelimesinden gelmekte ve yapışkan madde anlamını karşılamaktadır.
 
Güçlü etkileşim doğrudan [[Parçacık fiziği|temel parçacıklara]] etki ediyor olmasına rağmen bu kuvvet [[Hadron|hadronlar]] arasındaki nükleer kuvvet olarak da karşımıza çıkar. Güçlü etkileşime giren parçacıkların doğrudan gözlemlenmesinin olanaksız olduğu pek çok [[serbest quark]] gözlemleme çalışmasının başarısızlıkla sonuçlanması sonucu anlaşılmıştır. Sadece hadronların gözlemlenebilmesi görüngüsü [[asimptotik özgürlük]] kuramı ile açıklanır.
 
== Tarihçe ==
[[1970]]'li yıllara kadar Proton ve nötronlar'ın [[temel parçacık]]lar olduğu düşünülüyordu ve kuvvetli etkileşim ifadesi bugün nükleer kuvvet olarak bildiğimiz çekirdek içi kuvvetler için kullanılmaktaydı. Gözlemlenen kuvvet
aslında kuvvetli etkileşiminin [[mezon]] ve [[baryon]]lar, yani hadronlar üzerindeki kalıntı etkileri idi. Bu kuvvet atom çekirdeğindeki protonlar arasındaki elektrostatik itme kuvvetini yenerek çekirdeği bir arada tutabilecek kadar güçlü olmalıydı; bu nedenle çekirdek içi etkileşim, güçlü etkileşim olarak adlandırıldı. Kuarkların keşfini ile birlikte bilimadamları kuvvetin protonlara değil, onları oluşturan kuark ve gluonlara etki ettiğini anladılar. Farkın anlaşılmasının ardından eski kavram ''kalıntı güçlü etkileşim'', yeni kavram ise ''renk kuvveti'' olarak adlandırıldı.
 
== Ayrıntılar ==
Parçacık fiziğinde standart modelin bir kısmı olan [[kuvantum renkdinamiği]], [[SU(3)]] olarak adlandırılan yerel (ayar) [[simetri grubu]] üzerine kurulu bir Abelyen olmayan [[ayar kuramı]]dır. Güçlü etkileşimin kuvveti [[güçlü bağlaşım sabiti]] ile belirlenir. Bağlaşım sabiti etkileşen parçacıkların [[Renk yükü|renk yüküne]] ve aralarındaki mesafenin/etkileşim enerjisinin büyüklüğüne göre değişir. Kuarklar ve gluonlar renk yükü taşıyan ve dolayısıyla güçlü etkileşime girebilen yegane temel parçacıklardır.
 
== İlgili maddeler ==
* [[Zayıf etkileşim]], [[elektromanyetik etkileşim]] ve [[kütleçekim]]
* [[Parçacık fiziği]]nde [[Standart Model]]
* [[Kuvantum alan kuramı]] ve [[ayar kuramı]]
* [[Kuvantum renkdinamiği]]
* [[Çekirdek-içi kuvvet]] ve [[Çekirdek fiziği]]
* [[Bağlaşım sabiti]]
 
== Kaynakça ==
* [[David J. Griffiths]], (1987). ''Introduction to Elementary Particles''. John Wiley & Sons. [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Booksources&isbn=0471603864 ISBN 0-471-60386-4]
* [[Gordon L. Kane]] (1987). ''Modern Elementary Particle Physics''. Perseus Books. [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Booksources&isbn=0201117495 ISBN 0-201-11749-5]
 
{{Temelkuvvetler}}
 
[[Kategori:Parçacık fiziği]]
 
[[an:Interacción nucleyar fuerte]]
[[ar:تآثر قوي]]
[[be-x-old:Моцнае ўзаемадзеяньне]]
[[bg:Силно ядрено взаимодействие]]
[[bn:সবল মিথষ্ক্রিয়া]]
[[bs:Jaka sila]]
[[ca:Força nuclear forta]]
[[cs:Silná interakce]]
[[da:Stærk kernekraft]]
[[de:Starke Wechselwirkung]]
[[el:Ισχυρή αλληλεπίδραση]]
[[en:Strong interaction]]
[[eo:Forta nuklea forto]]
[[es:Interacción nuclear fuerte]]
[[et:Tugev vastastikmõju]]
[[eu:Elkarreragin nuklear indartsu]]
[[fa:نیروی هسته‌ای قوی]]
[[fi:Vahva vuorovaikutus]]
[[fr:Interaction forte]]
[[ga:Idirghníomhú láidir]]
[[gl:Interacción nuclear forte]]
[[he:הכוח הגרעיני החזק]]
[[hif:Strong interaction]]
[[hr:Jaka sila]]
[[hu:Erős kölcsönhatás]]
[[id:Gaya nuklir kuat]]
[[io:Fort-interago]]
[[it:Interazione forte]]
[[ja:強い相互作用]]
[[ka:ძლიერი ურთიერთქმედება]]
[[ko:강한 상호작용]]
[[lt:Stiprioji sąveika]]
[[lv:Stiprā mijiedarbība]]
[[ml:ശക്ത ന്യൂക്ലിയാര്‍ പ്രവര്‍ത്തനം]]
[[mn:Хүчтэй харилцан үйлчлэл]]
[[ms:Daya nukleus kuat]]
[[nl:Sterke kernkracht]]
[[no:Fargekraft]]
[[pl:Oddziaływanie silne]]
[[pt:Força forte]]
[[qu:Iñuku huk'i sinchi micha]]
[[ro:Interacțiunea tare]]
[[ru:Сильное взаимодействие]]
[[sh:Jaka interakcija]]
[[simple:Strong interaction]]
[[sk:Silná interakcia hmotných objektov]]
[[sl:Močna jedrska sila]]
[[sq:Bashkëveprimi i fortë]]
[[sr:Јака интеракција]]
[[su:Gaya nuklir kuat]]
[[sv:Stark växelverkan]]
[[th:อันตรกิริยาอย่างเข้ม]]
[[tl:Malakas na puwersang nukleyar]]
[[uk:Сильна взаємодія]]
[[ur:قوی تفاعل]]
[[vi:Tương tác mạnh]]
[[war:Makusog nga pahilabotay]]
[[zh:强相互作用]]
[[zh-min-nan:Kiông-la̍t]]