Vikipedi

Tsezce: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Türkçe telâffûz düzeltme eki: '''Çez ''(Tsez)'' dili''', '''Dido dili''' veya '''Didoca''' (Çezice / Tsezce:
1. satır:
{{Dil bilgi kutusu
|Dilin adı=Çez / Tsez dili
|Kendi dilindeki adı=цезйас мец / Tsezyas mets
|ülkeler=[[Rusya]]’da Güney [[Dağıstan]]
6. satır:
|dil ailesi=[[Kafkas dilleri]]<br />
[[Kuzeydoğu Kafkas dilleri]]<br />
Çez / Tsez dilleri <br />
:Batı Çez / Tsez dilleri <br />
::'''Çezice / Tsezce'''<br />
}}
 
'''Çez ''(Tsez)'' dili''', '''Dido dili''' veya '''Didoca''' (Çezice / Tsezce: цезйас мец / ''Tsezyas mets'' veya цез мец / ''Tsez mets''), [[Kuzeydoğu Kafkas dilleri]]nden biridir. [[Rusya Federasyonu]] içinde yer alan [[Dağıstan]]’ın batı ve güney kesimlerinde, dağlık Tsunta bölgesinde [[Çeziler / Tsezler]] tarafından konuşulur. 2002 verilerine göre bu dili konuşan nüfus yaklaşık 15.500’dür. Tsez adı, halk etimolojisine göre Tsezce’de “kartal” anlamına gelen kelimeden türemiştir. Dido adı ise, Gürcüce "büyük” anlamındaki ''didi'' (დიდი) kelimesinden gelir.
 
Çezice / Tsezce, yazılı geleneği zayıf bir dildir ve yazı dili olarak gelişmemiştir. Tsezler, edebiyat dili ve okullardaki eğitim dili olarak [[Avarca]] ile [[Rusça]]yı kullanırlar. Buna karşın Çezice / Tsezce’nin yazımı için standart alfabe oluşturma çalışmaları yapılmış ve bu alfabe daha çok geleneksel folklorun kayda geçirilmesinde kullanılmıştır. Tsezce’ninÇezce ''(Tsezce)''’nin yazımında kullanılan [[Kiril alfabesi]], asıl olarak [[Avarca]]’nın yazımında kullanılan alfabeden alınmıştır. Çezler / Tsezler, [[Rusça]]’dan çok [[Avarca]]’nın etkisinde kalmışlardır. Tsezce’deÇezce ''(Tsezce)''’de pek çok [[Avarca]], [[Gürcüce]], [[Arapça]] ve [[Rusça]] sözcük vardır. [[Türk dilleri]]nden girmiş kelimeler de bulunur. Bütün bu etkenler Tsezce’nin gelişmesini engellemiş, bu dilin yerini [[Avarca]] ve [[Rusça]] almıştır.
 
Çezi ''(Tsez)'' dilinin gramer analizini ilk kez 1963’te Gürcü dilbilimci Davit İmnaişvili yapmıştır. Günümüzde Çezi ''(Tsez)'' folkloru metinleri, Çezi ''(Tsez)'' dilinin Mokok diyalektinde kayda geçirilmektedir.
== Türkiye'de yaşayanlar Avar'lar (Tsez) ==
== Türkiye’de yaşayan Avar’lar Çezi’ler ''(Tsez’ler)'' ==
 
Türkiyede dağınık olarak yaşamaktadırlar. Tam olarak bilinmesede en çok İç Anadoluda Tsez (Avar) köyü vardır. Fakat bazı köyler kısmen boşalmıştır. Daha çok büyük şehirlerde yaşamaktadırlar. Sivas-Zara-Selimiye, Sivas-Zara-Osmaniye, Tokat-Dereağzı, Tokat-Ovacık köylerinde Avar ''(Tsez-Çezi)'' yaşadığı bilinmektedir.
Türkçede "Çezi" ''(çundal)'' olarak bilinirler, İngilizce'de kolay okunabilmesi için ''Tsez'' olarak yazılagelmiştir. Anlaşılan "Tsez" galibaşeklindeki yazım şekli İngilizce'de ingilizcekolay okunsunokunabilmesi diye yaziliyorbenimsenmiştir.

== Ovacık köyünden olan bir ''Çez'', aşağıdaki gibi konuştuklarını ifade etmiştir:==
 
''Yedu elus meç türkiyat 5000 .leno azal jeku yols elus dağistantay nağhru moçibi asakh reto şafik huşet kebot kituzi dar yedu altbi riygho elay naghru qoqabigon gamalav mahamma malaç mahamma atuki hacibi şupri abuli gara musa kori musa firi mahamma imanali dağistantay tokattor bayn.'' Bu not --[[Kullanıcı:Gamalav|Gamalav]] 07:14, 13 Haziran 2009 (UTC)-- tarafından girilmiştir.
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Tsezce" sayfasından alınmıştır