Yapraklı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k r2.6.4) (Bot değişikliği Kaldırılıyor: fj:Yapraklı |
Değişiklik özeti yok |
||
39. satır:
== İklim ve Bitki Örtüsü ==
Yapraklı ilçesinde genel olarak [[karadeniz iklimi]] görülmektedir. Çankırı'nın ormanlık alan açısından en zengin yeridir. Yaz aylarında manzarası ve temiz havasıyla Yapraklı [[yayla (coğrafya)|yaylas]]ı, turistlerin ve yöre halkının ilgi odağıdır.
== TARİHÇESİ==
Yapraklı’ nın tarihi, Çankırı tarihine paralel bir gelişme göstermiştir. Bu doğrultuda Çankırı ile beraber Yapraklı’ nın da Hititlerden bu yana bir yerleşim yeri olarak kullanıldığı ve sırası ile Frigyalılıar, Persler, Makedonyalılar, Küçük Paphlagonyalılar ve Romalılar’ ın egemenliğine girdiği bilinmektedir. İkizören beldesinde bulunan kubbemsi yapıdaki kaya mezarları Anadolu’ daki Sümerler’in ve Frigyalılar’ın mezar yapılarına uygunluk göstermektedir. Ayrıca Topuzsaray ve çevre köylerde bulunan süs eşyaları ve heykellerin Frigyalılar’ a ait olduğu tespit edilmiştir.
M.Ö. 323 yıllarında Yapraklı’ nın da içerisinde bulunduğu doğusu Kızılırmak, Batısı Filyos ve Bolu Çayları, Kuzeyi Karadeniz, Güneyi Işık, Elden ve Bozkır dağları ile çevrili bölgede Paphlagonya hükümeti kurulmuştur. Daha sonraları Roma İmparatorluğu yönetimine geçen bölge M.S. 395 ‘ te imparatorluğun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu yönetiminde kalmıştır.
1071 Malazgirt Savaşından sonra Melik Danişment Ahmet Gazi’ nin emiri olan Karatekin’ e Çankırı ve Kastamonu yöresinin fethi görevi verilmiştir. Bunun üzerine Emir Karatekin ilk defa Aydos dağlarında ordugahını kurup fetih hazırlıklarına başladığında Bizans kuvvetlerinin gelmesiyle kuzeye doğru çekilmiş ve Yapraklı civarında karargah kurmuştur. Böylece Çankırı’ dan da önce Eldivan ve Yapraklı çevresinin feth edildiği anlaşılmaktadır. Emir Karatekin ‘ in ölüm yılı olan 1106 yılana kadar Karatekin’ in yönetiminde kalan bölge birkaç defa Bizanslılar’ın saldırılarına maruz kalmıştır. Son olarak 1132 yılında Bizanslılar’ın eline geçen bölge 1137 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı II. Mesut tarafından yeniden feth- edilmiştir.
1402 yılında Yıldırım Beyazıt’ ın Timur’ a yenilmesiyle bu bölge Candaroğullarının topraklarına katılmıştır. Candaroğullarının Beyi İsfendiyar Bey’in Tosya, Yapraklı, Keskin ve Kalecik’ i içine alan bölgeyi oğlu Kasım Bey’ e vermesiyle Kasım Bey bu bölgede küçük bir beylik kurdu. Daha sonra Kasım Bey’ in Çelebi Mehmed’ in himayesine girmesiyle merkezi Çankırı olan bu beylik 1417 yılından itibaren Osman himayesinde yönetilmeye başladı.
Kasım Beyi’ in 1464 ‘ de ölümü ile Çankırı, Osmanlı yönetim düzeninde Anadolu Eyaletine bağlı bir sancak merkezi oldu. Cumhuriyet dönemine kadar Osman Yönetiminde devam eden Yapraklı başlangıç tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber kaynaklardan edinilen bilgiye göre Osmanlı’ nın sonuna kadar kaza merkezi olarak yönetildi.
Bu konuda Sultan II. Beyazıd’ ın annesi Gülbahar Hatun ‘un 1482 tarihinde Büyük Yayla ve civarını Yapraklı halkının istifadesine yönelik vakfetmesinden sonra Hicri 1290’ lı yıllarda dönemin mutasarrıfı tarafından söz konusu yerin vakfiye amacı dışında değerlendirilmek istenmesi üzerine dönemin padişahının fermanı ile bu müdahalesi bertaraf edilmiş ve bu yerin Gülbahar Hatun’ un vakfıyesine uygun olarak Yapraklı halkının istifadesine bırakılmasına devam edilmesi buyrulmuştur. Bu padişah fermanında Tuht Kazası ifadesi kullanıldığından Miladi 1870’ li yıllarda Yapraklı’ nın kaza merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca araştırması Ali GÖKMEN’in Yüksek Lisans tezinden alınan bilgiye göre Tuht Kaymakamlığı’ nın Kaza işleri Kangırı Mahkemesinde görülmekte idi. Hicri 1221 ( 1806 ) tarihinde Tuht kaimmakamı Hamizade Es-Seyyid Abdullah Efendi’ nin vefatı ile yerine Koyuncuzade Es-Sayyid Abdullah Efendi atanmıştır. Bu zad daha sonra Kangırı Kaymakamlığını da uhdesine almıştır. Bu bölgede Sadat-ı Kiramın memnuniyetini sağlayarak görevinde kalması hususunda sicil tutulmuştur. Yine aynı kaynağa göre Çankırı sancağı miladi 1803-1808 tarihleri arasında 17 kazaya sahipti. Bu kazalar Kangırı, Tosya, Tuht, Çerkeş, Kargı, Buvara, Karıpazarı, Milan, Koçhisar, Kalecik, Şabanözü, Kurupınarı, Eğin, Boğaz, Kurşunlu ve Karacaviran idi.
Osmanlıların son dönemlerine kadar Yapraklı kazasında çok sayıda medrese vardı Bu medreseler sebebiyle Yapraklı, bölgesinin eğitim-öğretim merkezi konumundaydı. Bu dönemde çok sayıda din ve bilim adamı yetişmiştir. Bu gerçek hala halk arasında kullanılan “ Çok okuyup da Tuht mollası mı olacaksın “ deyişiyle ifade bulunmaktadır. Cumhuriyetin ilanından sonra medreselerin kapatılmasıyla Yapraklı’ nın bu özelliği de yavaş yavaş kaybolmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında Sübyan Mektepleri açılmış, ilçe merkezinde 1928 yılında iki katlı ilkokul binası ve 1934 yılında köy çocuklarının da okuması için pansiyonlu okul açılmıştır.
Cumhuriyetten sonra Çankırı’ nın müstakil bir vilayet olmasıyla Yapraklı Çankırı´ ya bağlı bir nahiye haline gelmiştir. Belediye Teşkilatı 1930 tarih ve 1850 sayılı Belediyeler Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle lağvedilmiştir. Daha sonra 1955 yılında Belediye Teşkilatı yeniden kurulmuştur ve nihayet 3 yıl sonra Yapraklı yeniden İlçe merkezi olmuştur.
== Nüfusu ==
| |||