Toponimi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
küçük düzeltiler -Ş.
178.233.21.186 (k - m - e) tarafından yapılan değişiklik geri alınıyor.
1. satır:
'''Toponimi''', yer isimlerinin ([[wikt:'''toponim|toponim]]'''lerin), onların kökennlerininorijinlerinin, anlamlarının, kullanımlarının ve tiplendirmesinin bilimsel araştırmasıdır. Toponimi sözcüğü [[Yunanca]] ''tópos'' (τόπος) ('yer') ve ''ónoma'' (ὄνομα) ('ad') sözcüklerinden kaynaklanır. Toponimi, her türlü adın bilmi olan [[onomastik]] bilminin bir alt dalıdır. Toponimi, sözcüklerin kökenini araştıran [[etimoloji]]den farklıdır ama çoğu zaman onunla karıştırılır. Bu konu ile uğraşanlara toponimist denir.
{{taslak}}
'''Toponimi''', yer isimlerinin ([[wikt:toponim|toponim]]lerin), onların kökennlerinin, anlamlarının, kullanımlarının ve tiplendirmesinin bilimsel araştırmasıdır. Toponimi sözcüğü [[Yunanca]] ''tópos'' (τόπος) ('yer') ve ''ónoma'' (ὄνομα) ('ad') sözcüklerinden kaynaklanır. Toponimi, her türlü adın bilmi olan [[onomastik]] bilminin bir alt dalıdır. Toponimi, sözcüklerin kökenini araştıran [[etimoloji]]den farklıdır ama çoğu zaman onunla karıştırılır. Bu konu ile uğraşanlara toponimist denir.
 
== Toponimistler ==
Toponimi sözcüğü İngilizcede ilk 1876'da kullanıldı,<ref>{{cite web| başlık= Toponymy| url= http://dictionary.oed.com/cgi/entry/50254564| erişimtarihi = 20 Ağustos 2010 | çalışma= Oxford English Dictionary }}</ref> ve ondan sonra diğer dillere yayıldı. O zamandan beri bu konuyla uğraşanlar arasındaki mesleki yayınlarda "yer ismi" terimi yerine kullanılır oldu. İlk toponimistler muhtemelen destan yazarları ve şairlerdi, bunlar hikâyelerinde belli yer isimlerine açıklama getirirlerdi. Bazen yer isimleri etimolojik efsanelerin kökeni olurdu, bazen bir adın yapısı veya sesine dayanarak hatalı bir anlam çıkarılırdı. Örneğin Hellespont'un (günümüzdeki adıyla [[Çanakkale Boğazı]]'nın) adı, Yunan şairlere göre, uçan bir altın koç üzerinde uçmaktayken düşüp boğulan [[Helle]]'ye atfen adlandırılmıştı. Bu ad aslında muhtemelen [[Pelasglar|Pelasg dili]] gibi daha eski bir dilden türemiştir ve bu açıklamayı yapanlar bunu bilmiyordu. ''Hellespont'' adı orijinde "dar Pontus" veya "Pontus girişi" gibi bir anlama sahip olduğunu öne sürülmüştür, burada Pontus, [[Karadeniz]] bölgesi ve Karadeniz'in kendisinin eski çağlardaki adıydı.<ref>{{kitap belirt | son = Stewart | ilk = George Rippey | tarih=7 August 1975| başlık = Names on the Globe | yayımcı = Oxford University Press| isbn=978-0195018950 | basım =1 | pages = }}</ref>
 
Yer adları yararlı bir coğrafi referans sistemidir. Bir yerden bahsederken tutarlı ve hatasız olmak gündelik hayatta akıl karışıklığına yol açmamak için şarttır. Bir toponimist, genel kabul görmüş yerel esaslar ve yöntemleri kullanarak, resmî coğrafi adları belirler. Bu yapılırken [[Birleşmiş Milletler Coğrafi Adlar için Uzmanlar Grubu]]'nun (UNGEGN) ortaklığı veya istişaresi de olabilir. Bir toponimist haritalarharita ve yerel tarihitarihe araştırarakbakar, ayrıca o yerinoranın yerlileri ile görüşerek yerleşik yerel kullanımı da belirlemeye çalışır. Ad araştırması sırasında bir toponimin nasıl kullanıldığı, hangi dile ait olduğu, telaffuzu, kökeni ve anlamı, kaydedilmesi gereken önemli unsurlardır.
 
Araştırmacılar, bir yörenin tarihî coğrafyasının anlaşılmasında, toponimlerin önemli bir katkısı olduğunu gözlemlemişlerdir. 1954'te F. M. Powicke yer adı araştırması hakkında "arkeoloji ve tarih keşiflerini kullanır, onları zenginleştirir ve onları doğruluğunu sınar" demiştir.<ref>Powicke, reviewing Armstrong, Mawer, Stenton and Dickins ''The Place-Names of Cumberland'' (1950-53) in ''The English Historical Review'' '''69''' (April 1954), p 312.</ref> Toponimler etnik yerleşme biçimlerini gösterir, ve belli göç dönemlerinin tespitini sağlar.<ref>{{cite journal | last = McDavid | first = R.I. | year = 1958 | title = Linguistic Geographic and Toponymic Research | journal = Names | issue = 6 | pages = 65–73 }}</ref><ref>{{cite journal | last = Kaups | first = M. | year = 1966 | title = Finnish Place Names in Minnesota: A Study in Cultural Transfe | journal = The Geographical Review| issue = 56 | pages = 377–397 | doi = 10.2307/212463 | volume = 56 | url = http://jstor.org/stable/212463 | publisher = Geographical Review, Vol. 56, No. 3 }}</ref>
 
Toponimistler bir bölgedeki yer adlarıadlarını aracılığıyla yereloranın kültürünkültürünü korunmasına katkıda bulunurlarkorurlar. Tipik olarak, bir coğrafi veritabanı oluştururlar, onunla ilişkili bilimsel yayınlar yaparlar. Toponimistler, toponimik verileri gerek matbu gerek de sayısal ([[Coğrafi Bilgi Sistemi|Coğrafi Bilgi Sistemleri]], ve [[Google Maps]] vb. formatlardaformatında) haritalar şeklinde kaydedip yayınlarlar.
 
== Ayrıca bakınız ==
Satır 16 ⟶ 15:
* [[Etnonim]]
* [[Etimoloji]]
* [[Hidronimi]]
* [[Onomastik]]
 
=== Toponimi ===
Aşağıda 'etimoloji', 'toponimi' anlamına gelmektedir.
[[Aventine_Tepesi#Etimolojisi|"Aventine Tepesi etimolojisi"]], [[Capri|"Capri adının etimolojisi"]], [[İran kelimesinin etimolojisi]], [[Güneysınır, Konya|"Elmasun adının etimolojisi"]] gibi tamlamalarda, etimoloji ya da [[Köken bilimi|köken]] gibi sözcükler 'toponimi' anlamına gelmektedir. Vikipedi'deki bu tür kullanımlar için [http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Özel:Ara&ns0=1&redirs=0&search=etimolojisi&limit=100 arama yapabilirsiniz].
* [[Yer ismi kökenleri]]
 
* [[Planetadlandırma sistemi]]
* [[Kıta ismi etimolojileri listesi]]
* [[Ülke ismi etimolojileri listesi]]
* [[Ülke alt bölümleri etimolojileri listesi]]
* [[Hidronimi]]
** [[Avrupa nehirlerinin Latince adları]]
** [[Nehirlerin Latince adları]]
** [[Nehir adları etimolojilerinin listesi]]
 
=== Bölgesel toponimi ===
* [[Birleşik Krallık'ta toponimi]]
<!-- vikipedi'de uygun arama yapılıp, örneğin http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Özel:Ara&ns0=1&redirs=1&search=yer+adları+listesi&limit=100 gibi, bulunan başlıklar eklenecek -Ş. -->
* [[Tarihsel Afrika yer adları]]
* [[Ege_Adalar%C4%B1#Adalar.C4.B1n_listesi|Ege Adaları]]
* [[Japon yer adları]]
 
* [[Alman yer adları etimolojisi]]
* [[Avrupa'da Latince yer adları]]
* [[Avrupa şehirlerinin diğer dillerdeki adları]]
 
== Notlar ==
{{Kaynakça|2}}
 
{{kaynak wiki2
|tariht= 23 Ağustos 2010
|urlt=
|kt=kısmen
|dil= İngilizce
|madde=Toponymy
|tarih= 21 Ağustos 2010
|url=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Toponymy&oldid=380153877
}}
 
[[Kategori:Toponimi| ]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Toponimi" sayfasından alınmıştır