Nükleik asit: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Geleceğe dönüş! Son kahraman tarafından yapılan 2010-10-29 11:04:35 tarihli değişiklik geri getirildi. |
|||
1. satır:
[[Dosya:NucleicAcid.svg|right|240px|thumb|RNA'yı oluşturan kimyasal gruplar. P, fosfat; Z, riboz şeker; A, C, G, U, sırasıyla adenin, sitozin, guanin ve urasil. Zincirin doğrultusu şekerlerin 5' ve 3' karbonlarının sırası tarafından belirlenir.]]
21. satır:
<br clear="all">
== İşlevleri ==
Nükleik asitlerin hücrede, bilgi depolama ve aktarımında önemli bir rol oynarlar. Dört temel taştan uzun polimerler oluşturabilmeleri, ayrıca bazların birbiriyle hidrojen bağı kurma özelliği, DNA'nın kendini [[DNA ikilemesi|ikilemesi]], DNA'daki bilginin RNA'ya kopyalanması ([[transkripsiyon (genetik)|transkripsiyon]]) ve diğer önemli hücresel süreçlerde kullanılır.
=== Bilgi aktarımı ===
Baz eşlenmesinin genetikte bilginin kopyalanması ve korunumunda çok önemli bir rol oynar. Hidrojen bağları, eşlenmiş bazları bir arada tutacak kadar güçlü, ancak iki nükleik asit zinciri ona etki eden çeşitli [[enzim]]ler tarafından birbirinden kolaylıkla ayrılabilecek kadar zayıftır. Örneğin, [[DNA polimeraz]] enzimi tarafından katalizlenen DNA'nın kopyalanmasında iki zincir birbinden ayrılır, ve her bir bazın karşısına onu tamamlayıcı bazı içeren nükleotid yerleştirilerek yeni bir zincir oluşturulur. DNA'daki bilginin RNA'ya kopyalanması da benzer bir mekanizmayla gerçekleşir.
Baz eşlenmesinin hücreye sağladığı bir diğer fayda, çift sarmalda bilginin iki kopya olarak saklı olmasıdır. DNA kopyalamasında meydana gelebilen hatalar bu sayede hücredeki hata kontrol mekanizmaları tarafından algılanıp tamir edilir.
<br clear="all">
=== Yapısı ===
[[Dosya:Stem-loop.svg|thumb|250px|RNA'nın kendi kendisiyle baz eşleşmesi]]
[[Dosya:TRNA-Phe yeast 1ehz.png|thumb|250px|Taşıcıyı RNA'nın üç boyutlu yapısı]]
DNA molekülünün çift sarmal yapısının aksine RNA, tek zincirli olmasından dolayı çok çeşitli şekiller alabilir. Bunları belirleyen, nükleotitlerinin diziliş sıralaması, yani dizinidir. Molekülün farklı bölgeleri tümleyici dizinlere sahipseler oralardaki bazlar birbirleriyle hidrojen bağları oluşturabilirler. Bu bölgeledeki nükleotitler yapısal bir görev görürler, molekülün diğer kısımlarının ilmik veya saç firketesi gibi şekillere girmelerini sağlarlar. Karmaşık üç boyutlu şekiller oluşturabilmek RNA'nın başka moleküllerle etkileşiminde ve katalitik işlevlerinde önemlidir.
Bazı RNA molekülleri bir [[iskelet]] görevine sahiptir, çok sayıda [[protein]]den oluşmuş komplekslerin biraraya gelmesi ve beraber kalmalarını sağlar. Bir örnek, [[protein sentezi]]nde görev alan taşıyıcı RNA ([[tRNA]]) molekülleridir, bunların kendilerine has şekilleri hem [[ribozom]]daki enzimler ve rRNA tarafından tanınmalarını sağlar hem de taşıdıkları [[aminoasit]]in ribozom üzerinde doğru noktaya yanaşmasını sağlarlar.
=== Katalitik ===
RNA molekülleri enzim gibi çalışabilirler. Bu moleküllerin üç boyutlu yapıları öyledir ki içerdikleri bazların [[wikt:reaktif|reaktif]] grupları bir kimyasal reaksiyonu katalizleyebilecek bir konumdadır. Bazı mRNA molekülleri bu şekilde kendi kendilerini kesme özelliğine sahiptirler. Ribozomlardaki [[ribozomal RNA]] (rRNA) molekülü de [[aminotransferaz]] reaksiyonunu katalizleyerek protein sentezinin gerçekleşmesini sağlar.
=== Gen ifadesinin denetimi ===
DNA ve RNA'nın içerdiği bazı dizinler DNA ve RNA'yı okuyan enzimlerin işleyişine etki edebilirler. Bu dizinleri tanıyan bir protein doğrudan oraya bağlanabilir. Bunun gen ifadesine etkisi duruma göre olumlu veya olumsuz olabilir. [[Mesajcı RNA]] (mRNA) durumunda, kendisiyle baz eşleşmesi yaparak oluşabilen çift sarmallı bir yapı ya bir proteinin ona bağlanmasına neden olabilir, ya da, aksine, üzerinde ilerlemekte olan bir ribozomun ondan ayrışmasına neden olabilir. [[MikroRNA]] (miRNA) adı verilen kısa RNA'lar ise mRNA ile eşleşerek çift sarmallı bir yapı oluşturur, bu da o mRNA'nın proteine çevirisini engeller.
== Kaynakça ==
| |||