|
[[Dosya:William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - A Little Coaxing (1890).jpg|240px|thumb|right]]
{{düzenle|Ekim 2008}}
{{Diğer anlamı|Aşk (anlam ayrımı)}}
[[Dosya:Chemical basis of love.png|thumb|right|200px|Aşkın kimyasal kökeni]]
'''Sevgi''', [[sözlük]]lerde "[[İnsan]]ı bir şeye ya da bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten [[duygu]]"<ref>http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=sevgi&ayn=tam</ref> olarak tanımlanırsa da, bu tanımın yetersiz ve yüzeysel olduğunu söyleyen birçok [[yazar]], sevginin tam anlamıyla tanımlanamayacağını düşünmektedir.
'''Aşk''', '''Sevi''' veya '''Sevda'''<ref>[http://tdkterim.gov.tr/bts/?kategori=verilst&kelime=sevda&ayn=tam TDK Büyük Türkçe Sözlük]</ref>, tutku ve bağlılık düzeyinde sevme olayı.<ref>Oxford Illustrated American Dictionary (1998) + Merriam-Webster Collegiate Dictionary (2000)</ref> Olağan sevmeden kişinin duygularını yönetememesi durumu ile ayırt edilebilir.
Sevgi denildiğinde genellikle akla ilk önce, iki karşı [[Cinsiyet|cins]] arasındaki duygusal çekim gelmekteyse de, aslında sevgi, yöneldiği hedefe (sevgiliye duyulan sevgi, [[Allah]] sevgisi, [[vatan]] sevgisi, [[ebeveyn]]e duyulan sevgi, [[Çocuk|çocuğa]] duyulan sevgi vs.) ve biçimlerine bağlı olarak büyük bir çeşitlilik göstermektedir. [[Şefkat]], [[merhamet]] ve [[:wikt:fedakârlık|fedakârlık]] sevginin farklı kılıklardaki yansımalarıdır.<ref>Mukadderat ve İcabat</ref>
==Genel tanım==
Sevginin bir başka belirtisi ise meydana getirdiği fizyolojik değişmelerdir. Aslında bu fizyolojik değişmeler sevginin varlığı konusunda en temel göstergelerdir. Bunların farkedilmesi sevginin fark edilmesinden, tanılanmasından başka bir anlama gelmez. Nitekim [[İbni Sina]]'nın bu fizyolojik hareketleri saptayarak [[Horasan]] yöresindeki bir gencin kara sevdasını tanıladığı bilinmektedir. Ünlü hekim bu tanılamadan sonra hastanın iyileşmesi için sevdiği kızla evlenmesi gerektiğini öğütlemiştir.
Sevgi yalın anlamıyla bir duygu ve heyecan türüdür. Sevgi, insanın bir şeye ya da bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermesine denir. Bir başka tanıma göre de “sevgi, öğrenilen duygusal bir tepkimedir.”
İbn Arabî Hazretlerine göre sevginin tanımı yapılamaz. Sevgi ancak tadılır. Tadan kişi de sevginin ne olduğunu yeterince anlatamaz. Aynı zamanda sevgi evrensel bir duygudur. Annenin çocuğunu sevmesi, eşlerin birbirlerini sevmesi, ilâhî bir sır olarak, gayesi “bir tenle bir teni, bir canla bir canı kavuşturmak” olan sevginin evrenselliğine en güzel örnektir. Aynı zamanda İbn Arabî sevgi için, “Sevgi seveni sevilene bağlayan bir bağdır ve sevgi sevenin var oluşudur”<ref>Hicran Dergisi</ref> der.
=== Bilimsel tanım ===
Aşkın ve sevginin hormonlarla da ilgili olduğu kanıtlanmıştır. Örneğin, annenin çocuğuna duyduğu karşılıksız, sonsuz sevginin kaynağı doğum sonrası salgılanan hormonlardır. Bu hormonlar yalnız kadınlarda (ve [[memeli hayvanlar]]ın dişilerinde) bulunur ve yalnız doğum sonrası salgılanmaya başlar. Ancak aşk olarak tanımlanan ve karşı cinse duyulan tutkulu sevgide farklı hormonlar görev yapar. "Aşk hormonu" olarak tanımlanabilen tek bir hormon henüz bulunamasa da yapılan çalışmalarda bir deneğe aşık olduğu kişi gösterilince kanında mutluluk hormonu, cinsel istek hormonu, stres hormonu ve [[adrenalin]]in arttığı tesbit edilmiştir. Aşk olgusunda birden çok hormonun rol oynadığı ve bu hormonların görsel, işitsel veya psikolojik etkilerle salgılandığı öne sürülmüştür.
== Neo-spiritüalizm’de sevgi ==
Bazı deneysel çalışmalarda [[PET]] (Position Emission Tomography) ve [[MRI]] (Magnetic Resistant Imaging) yardımıyla beyindeki aktif bölgeler gösterilerek Aşkın beyindeki merkezi gösterilmeye çalışılmıştır. bulunan bazı verilerin olmasına karşılık hala tam olarak bir fikir bütünlüğüne varılamamıştır.
Sevgi konusunda Neo-spiritüalist görüşler şöyle özetlenebilir:
* Sevgi insanların [[ruh]]unda bulunan değerli ve olumlu bir yetenektir.
* Fakat insanlar bu yeteneklerini her zaman ideale yakın bir değer olarak kullanamamaktadırlar. Yani insanlar birbirlerini gerektiği gibi sevememektedirler.
* Sevgi her şeyden önce fedakârlıktır, yani hiçbir karşılık beklemeden başkasına kendinden bir şeyler vermek esasına dayanır.
* 'Gerçek sevgi'; [[merhamet]], [[şefkat]], [[fedakârlık]] gibi diğerkamca davranışlarla, uygulamalarla kendini gösterir; aksi takdirde kuru bir laftan ibaret kalır.
* Gerçek mutluluk, ebedi olmayan maddi değerlerle değil, ebedi olan canlı varlıklara, özellikle insan ruhlarına duyulan sevgiyle ve diğerkamca hareketlerle ilgilidir.<ref>Ruh ve Kainat dergileri</ref>
==Türleri Kaynakça ==
Bu sözcük tüm dillerde ortak olmak üzere bir erkeğin bir kadını, bir kadının bir erkeği tutkuyla sevmesine gönderme yapmaktadır. Ancak, gene başka dillerde olduğu gibi, [[Türkçe]]`de de sevgi sözcüğü bilimi, Tanrı'yı, şiiri vb. tutkuyla sevmeye de gönderme yapabilmektedir. Bu bağlamda bilim aşkı, tanrı aşkı, şiir aşkı denebilmektedir. Sözcüğün bu tür kullanımları onun zaman içinde anlam genişlemesine uğramış olduğu konusunda bir belirti olarak değerlendirilebilir.
Bu sözcük ileride belki de taşımakta zorluk çekeceği ölçüde çok anlamla yüklü olacaktır. Belki de şimdiden böylesine anlam yüklü bir duruma gelmiştir. Kavramın uzlaşılabilir bir tanımının bir türlü yapılamaması, belki böyle bir duruma ulaşmış olduğu konusunda bir kanıttır.
Ancak insanlık ölçüsünde eski olan bu tür sözcüklerin anlamca genişlemeleri kaçınılmazdır. [[Sigmund Freud]] da sevgi sözcüğü için benzer bir [[sav]] ileri sürmektedir. O, sevginin cinsellikten şefkate dek uzanan pek çok sözcüğün işini tek başına gördüğünü söylemektedir. Bunlar arasında doğallıkla sevi sözcüğü de bulunmaktadır. [[Sevgi]] sözcüğünün tanımlanmasındaki güçlükler de buradan kaynaklanmaktadır.
Yukarıda değinilen cinslerüstü örnekleri de olabilmekle birlikte sevi denildiğinde daha çok [[Leyla ile Mecnun]], [[Kerem ile Aslı]], [[Ferhat ile Şirin]], [[İnanna]] ile [[Dumuzi]], [[Romeo ile Juliet]] gibi kişilerin birbirlerine kavuşma çabaları anlatılmak istenmektedir. Bu yaklaşımın nedeni belki de halk deyişleri arasında "Kavuşamayınca aşk olur" gibi ünlü bir sözün bulunmasıdır. Ne var ki, bu yaklaşım çok hoş görünmekle birlikte doğruya yaklaşmamaktadır. Aslında kavuşamayınca sevi olmamaktadır, çünkü birbirlerini seven kişilerin geçmişlerinde bakışmayla sınırlı kalsa da en az bir kez kavuşma vardır. Bu da demektir ki, sevinin başlama anı aslında bir çeşit kavuşma anıdır. Bu kavuşmanın şu ya da bu nedenle bir ayrılığa dönüşmesi ise sevgiyi acılı bir duruma getirir ve onun toplumsal bir ilgi konusu olmasını sağlar. Dolayısıyla bir topluluğun bir sevgiyi fark edebilmesi için onun bu acılı aşamaya varması gerekir. Ancak bir noktayı belirtmek gerekir ki, topluluğun bir seviyi fark etmesini sağlayan acılı ayrılık sona erip de bakışmanın ötesindeki kavuşma yaşantısı gerçekleşince sevinin sona ermesi gerekmez (Kavuşamayınca aşk olur sözü aşkı değil, aşkın toplulukça fakedilmesini anlatan bir söz olarak değerlendirilebilir).
Bu bağlamda denebilir ki, sevinin işlevi [[karşıt cinsler]] veya aynı cinsten insanlar arasındaki birlikteliği kurmak ve bu birlikteliğin bozulmasını önlemektir. Dolayısıyla yukarıda değinilen bu işlev, birlikteliğin oluşturulması ölçüsünde sürdürülmesini de içerir. Öyleyse sevi varlığını kavuşamama borçlu olan bir tutku değildir; yalnızca kavuşmama durumunda varlığını en çok duyuran bir itici güçtür. Nitekim kavuşamamanın sonuçları [[dramatik]] olabilmektedir. Sevdiğine kavuşamamış oldukları için [[intihar]] eden kişiler bu dramatik sonuçların nerelere dek uzanabileceği konusunda her yıl bir ipucu sunmaktadır. Sevdiğine kavuşamamış olduğu için intihar eden yüzlerce kişinin varlığına işaret eden istatistikler bu konuda yadsınamaz kanıtlar sunmaktadır.
==Kaynakça==
{{kaynakça}}
== DışAyrıca bağlantılarbakınız ==
{{vikisöz|Aşk}}
{{commonscat|Love}}
* [[vedat]]
{{Duygular}}
* [[Diğerkamlık]]
* [[Merhamet (Neo-spiritüalizm'de)]]
* [[Aşk]]
[[Kategori:Aşk|*]]
[[amar:ፍቅርغرام (حب)]]
[[an:Aimor]]
[[ang:Lufu]]
[[ar:حب]]
[[arz:حب]]
[[ast:Amor]]
[[az:Məhəbbət]]
[[bat-smg:Meilė]]
[[be:Каханне]]
[[be-x-old:Любоў]]
[[bg:Любов]]
[[bn:ভালোবাসা]]
[[bo:བརྩེ་དུང་།]]
[[bs:Ljubav]]
[[ca:Amor]]
[[cdo:Ái]]
[[co:Amore]]
[[cs:Láska]]
[[cv:Юрату]]
[[cy:Cariad]]
[[da:Kærlighed]]
[[de:Liebe]]
[[es:Amor]]
[[et:Armastus]]
[[eu:Maitasun]]
[[fa:عشق]]
[[fi:Rakkaus]]
[[fr:Amour]]
[[gan:愛]]
[[gd:Gràdh]]
[[gl:Amor]]
[[gu:પ્રેમ]]
[[he:אהבה]]
[[hif:Pyar]]
[[hr:Ljubav]]
[[hu:Szerelem]]
[[hy:Սեր]]
[[ia:Amor]]
[[id:Cinta]]
[[ig:Ihunanya]]
[[is:Ást]]
[[it:Amore]]
[[iu:ᑕᑯᑦᓱᒍᓱᑉᐳᖅ/takutsugusuppuq]]
[[ja:愛]]
[[kn:ಪ್ರೀತಿ]]
[[ko:사랑]]
[[ksh:Leevde]]
[[la:Amor]]
[[li:Leefde]]
[[lt:Meilė]]
[[lv:Mīlestība]]
[[mk:Љубов]]
[[ml:സ്നേഹം]]
[[mn:Хайр]]
[[mr:प्रेम]]
[[ms:Cinta]]
[[mt:Imħabba]]
[[my:အချစ်]]
[[nah:Tlazohtiliztli]]
[[ne:माया]]
[[new:मतिना]]
[[nl:Liefde]]
[[nn:Kjærleik]]
[[no:Kjærlighet]]
[[pl:Miłość]]
[[pnb:پیار]]
[[pt:Amor]]
[[qu:Khuyay]]
[[ro:Dragoste]]
[[ru:Любовь]]
[[sah:Таптал]]
[[scn:Amuri]]
[[sh:Ljubav]]
[[si:ආදරය]]
[[simple:Love]]
[[sk:Láska]]
[[sl:Ljubezen]]
[[so:Jaceyl]]
[[sq:Dashuria]]
[[sr:Љубав]]
[[sv:Kärlek]]
[[swta:Pendoகாதல்]]
[[tath:அன்புรัก]]
[[te:ప్రేమ]]
[[tg:Ишқ]]
[[th:ความรัก]]
[[tl:Pag-ibig]]
[[ug:ياخشى كۆرمەك]]
[[uk:Любов]]
[[ur:محبت]]
[[vi:Tình yêu]]
[[war:Higugma]]
[[zh:愛]]
[[zh-yue:愛]]
| 