Alman edebiyatı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Otomatik metin değişimi (-Hristiyan +Hıristiyan)
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Otomatik yazım düzeltme
8. satır:
 
== Erken Alman Edebiyatı ==
MS. [[1000]] yıllarda [[Germen]] kabileleri şimdiki Almanya`ya kuzey Avrupa üzerinden göç etmişlerdi. Bu kabileler, nesilden nesile, besteledikleri [[balad]]ları ve hikayelerihikâyeleri anlatırlardı. Göçler yaklaşık MÖ. [[800]] civarında sona erdi. O zamanlarda [[manastır]]lar eğitim ve edebiyatın merkezi halindeydiler. [[Rahip]]ler, [[İncil]] ve [[Hıristiyanlık|Hıristiyan]] efsaneleri üzerine kurdukları şiir ve hikayelerihikâyeleri yayıyorlardı. Anonim bir destan olan ''The Savior'' (yaklaşık [[820]]-[[840]]), [[İsa]]`yı bir [[Sakson]] lideri olarak resmeder. [[Rahip Otfrid von Weissenburg]], adıyla bilinen ilk Alman yazardır ve şiir kafiyeleriyle ''The Book of Gospels'' ([[863]]-[[871]] arasında bitirilmiştir) kitabını yazmıştır.
 
Rahipler aynı zamanda eski kahramanlık destanlarını kaydetmeye ve zamanlarının [[feodal]] lordlarını yücelten yenilerini yazmaya başlamışlardı. Almanca yazılmış bu kahramanlık hikayelerindenhikâyelerinden günümüze ulaşan [[Hildebrandslied]], bir baba ile oğlu arasındaki savaşı anlatır. MS 9.yüzyılda, Germen destanı ''Güçlü Elli Walther'', sonradan bir [[Latin]] efsanesi olan ''Waltharius''`a dönüşmüştür. [[St. Gallen]]`de bir rahip olan [[Notker Labeo]], Romalı filozof [[Boethiues]] ve [[Eski Yunan]] filozofu [[Aristo]]`nun yapıtlarından bazılarını Almanca`ya çevirmiştir.
 
=== Birinci Altın Çağ (1150-1250) ===
24. satır:
=== Altın Çağlar Arası (1250-1750) ===
==== Popüler Edebiyat Dönemi ====
[[1250]]`den [[1600]]`e kadarki bu dönem Alman şehirlerine artan ticari büyüme ve zenginlik getirmişti ve yeni bir ekonomik-sosyal sınıf olan Orta-sınıf ortaya çıkmıştı. Orta-sınıf kültürel liderliği ele geçirmişti. Bu aşkın [[aristokrat]] tanımı orta sınıf gerçekliği, taslaması ve ciddiyetine yol açmıştır. [[Bahçıvan Wernher]]in ''Meier Helmbrecht'' 'i (yaklaşık [[1250]]-[[1280]]) gibi destanlar, şövalyeliğin düşüşünü anlatmaktaydılar. Pratik dersleri ögretmek için [[fabl]]lar önem kazandı ki bunları [[satirik]] destan ''Tilki Reynard'' ([[1487]]), [[Sebastian Brant]]'in ahlaki ve satirik şiiri ''Aptallar Gemisi'' ([[1494]]), ve komik hikayeleriylehikâyeleriyle [[Till Eulenspiegel]]`de görürüz ([[1500]]). [[Nüremberg]]`li ayakkabı ustası [[Hans Sachs]], antik şarkıcıları taklit ederek yüzlerce oyun ve şarkı yazmıştır. ''Redentin Easter Play'' ([[1464]]) ve ''Oberammergau Passion Play'' ([[1634]]) gibi dini oyunlar, dinsel duyguları saf mizahla birleştirmiştir.
 
[[Rönesans]], Almanya`ya, insanların dünyevi yeri ve doğasını anlama vurgusunu getirdi. Bu [[entelektüel]] alim [[hümanizm]] olarak bilinir. [[Alman Rönesansı]]`nın hümanizmi Avrupa tarihindeki en önemli değişim hareketlerinden birine, [[Reform]]`a yol açmıştır.
64. satır:
Alman [[Preromantizm]]i ya da daha iyi bilinen tanımıyla [[Fırtına ve Baskı hareketi]], [[1770]]`de başladı ve otoriteye karşı güçlü arzu, orijinallik ve başkaldırıya vurgu yaptı. [[İsa]]`nin yaşamını anlatan, [[Friedrich Klopstock]]`un ''Mesih'' ([[1748]]-[[1773]]) adlı dini destanı bir başyapıttır.
 
Fırtına ve Baskı, orta sınıf sosyal değerlerine, geleneğine ve politika, siyaset ve teolojideki otoritesine karşı isyankar, genelde [[kaotik]] bir hareketti. Genç [[Schiller]] ve [[Johann Wolfgang von Goethe]] bu akımın iki önemli dramatistiydi. [[Schiller]]`in ilk romanı ''Soyguncu'' ([[1781]]) iki kardeşin hikayesinihikâyesini anlatır. Kardeşlerden biri babasını öldürmeyi hedefler, diğeri ise bir soyguncu çetesi kurar ve ormanları gezer. Schiller`in diğer gençlik romanları baskıcı sosyal kuralları, [[tiran]]lığı ve politik yozlaşmayı anlatır. Bir fahişeyi seven asilin hikayesinihikâyesini anlatan ''Merak ve Aşk'' ([[1784]]), bir İspanyol prensinin babası Krala karşı duyduğu nefreti anlatan [[Don Carlos]] ([[1787]]) bu eserlerdendir. [[Goethe]]`nin melankolik ilk romanı ''Genç Werther´in Acıları'' ([[1774]]–[[1787]]`de tekrar gözden geçirildi) Avrupa`da fırtınalar estirdi. Romanın çoğunluğu, Werther adındaki genç bir adamın evli bir kadına yazdığı umutsuz aşk mektuplarından oluşmaktaydı.
 
Bu akımın felsefi ilham kaynağı, Goethe`nin de hocası büyük filozof ve tarihçi [[Johann Gottfried Herder]] idi. Herder, Alman yazarlarını, eski Yunan trajedilerini taklit eden Fransız Neoklasistlerin`in etkisinden çıkarmaya çalışmıştı. [[Shakespeare]]`in doğanın kanunlarını anlayan bir "alim" olduğunu düşünüyordu. [[Herder]] tüm dünyadan şiirler toplayıp onları Almanca`ya çevirip, her birinin kendi essiz gücünü kanıtlamasına yardımcı olmuştur.
98. satır:
Goethe aynı zamanda iki zor roman da yazmıştı: Evli bir çiftle iki arkadaşları arasındaki trajik ilişkiyi inceleyen ''Seçme Yatkınlık'' ([[1809]]) ve ''Wilhelm Meister`in Çırağı''`nın devamı olan ''Wilhelm Meister`in Seyyahlık Yılları'' ([[1821]], [[1829]]`da gözden geçirildi).
 
[[Kleist]], felsefi yansımanın psikolojik derinlikle biçimsel mükemmellikle birleştirilmiş dramalar da yazmıştır. ''Penthesilea'' ([[1808]]), [[Amazonlar]]in kraliçesi [[Penthesilea]] ile [[Antik Yunan]]`ın en cesur savaşçısı [[Archilles]]`in arasındaki aşk hikayesinihikâyesini resmeder. [[Kleist]]`in Homburg`lu Prens Friedrich ([[1810]]) dramının kahramanı askeri emirlere uymayı reddederek idama mahkummahkûm edilen bir prensin hikayesidirhikâyesidir. [[Kleist]], intikam peşindeki üçkağıtçı bir at tüccarının hikayesihikâyesi ''Michael Kolhaas'' ([[1808]]), ve nasıl olduğunu bilmeden hamile kalan bir asil kadını anlatan ''O… Markizi'' ([[1808]]) gibi oldukça kısa romanlar da yazmıştır. Buchner`in draması [[Danton`un ölümü]] ([[1835]]) [[Fransız Devrimi]]`ni resmeder. [[Woyzeck]] ([[1835]]-[[1837]]) romanı ise üstlerince aşağılanan ve bu nedenle deliren bir ordu komutanını anlatır.
 
Yükselen Alman milliyetçiliğinin aksine [[Goethe]] yaşamının son yıllarında [[Asya]] edebiyatına dönmüştür. [[Çin]] romanlarını takdir etmiş ve eski [[Pers]] şairi [[Hafız]]`in şiirlerini taklit eden şiirler derlemesi ''Doğu-Batı Divani''`ni ([[1819]]) yazmıştır.
116. satır:
[[Gerçekçilik]] ([[Realizm]]), günlük yaşamı inanılır kişiler ve her zamanki olaylar aracılığıyla olduğu gibi resmetmeyi amaçlar. Alman edebiyatında gerçekçilik, çoğunlukla "Şiirsel Gerçekçilik" biçimini almış ve günlük yaşamın sanatsal görünümünü yaratmayı amaçlamıştır.
 
Avrupa`nın diğer yerlerinde gerçekçilik özellikle kent toplumlarının gerilim ve çelişkilerini yakalamayı hedeflemişti. Alman Gerçekçiliği ise geniş ölçüde kırsal ve bölgesel kalmıştır. Gerçekçiler, [[Adalbert Stifter]]`in bilim adamı olmayı hedefleyen bir gencin hikayesihikâyesi olan ''Hint Yazı'' ([[1857]]) gibi romanlarla ''Bildungsroman''`a devam etmişlerdi. Bir diğer gerçekçi Bildungsroman [[Gottfried Keller]]`in İsviçreli bir ressamın mücadelesi ve gelişimini anlatan ''Yeşil Henry''`dir ([[1854]]-[[1855]]). Bu dönemin tipik güçlü bölgeciliğine atıfla, Stifler ve Keller`in romanları sırasıyla Avusturya ve İsviçre köylerinde geçer.
 
[[Dosya:Thomas-mann.jpg|thumb|Thomass Mann]]
133. satır:
[[Thomas Mann]]`ın romanları geniş ölçekli biçimler ve temaları sunar. İlk sosyal romanlarından ''Buddenbrooks'' ([[1901]]), tüccar bir ailenin yaşamını anlatmasıyla tamamen gerçekçidir. Mann`ın [[Bildingsroman]]ı ''Sihirli Dağ'' ([[1924]]) daha felsefidir ve hem empresyonist hem de sembolist olarak tanımlanabilir. Kitapta, tüberküloz sanatoryumundaki hastaları 1900`lerin başlarındaki Avrupa toplumunun çatışan tavır ve politik inançlarını sembolize eder.
 
[[Arthur Schnitzler]]`in [[Viyana]]`da yazdığı empresyonist dram ve hikayelerhikâyeler, kısa romanı ''Rüya Hikayesi''`nde ([[1926]]) cinsel kıskançlığı anlattığı gibi, insani hislerinin psikolojisini keşfe çıkar. Schnitzler`in çalışmaları, [[Sigmund Freud]] [[psikanaliz]]inin derinliklerini edebiyata ithal etme denemelerini temsil eder.
 
=== Ekspresyonizm ===