Vikipedi

Çekoslovak Lejyonu: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
EmausBot (mesaj | katkılar)
330.989 değişiklik
k Bot değişikliği Ekleniyor: cv:Чехословак корпусĕ
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.729 değişiklik
k Bot: Kozmetik değişiklikler
3. satır:
'''Çekoslovak Lejyonu''' ([[Çekçe]]: Československé legie) [[I. Dünya Savaşı]] sırasında [[İtilaf Devletleri]] bünyesinde savaşan [[Çek]] ve [[Slovak]]lardan oluşan gönüllü ordu.
 
== Genel bakış ==
Çek ve Slovaklar [[I. Dünya Savaşı]] öncesinde [[Avusturya-Macaristan|Avusturya Macaristan İmparatorluğu]] egemenliği altındaydı. Bağımsızlık peşindeki Çekler ve Slovaklar [[I. Dünya Savaşı]] sırasında [[İtilaf Devletleri]]nin zafer kazanmaları durumunda Çekoslovakya’nın bağımsız olacağını vaatlerine icabet ederek savaşa silahlı destek vermişlerdir. Farklı ülkelerdeki Çek ve Slovak gönüllülerin, serbest bırakılan savaş esirlerinin katılması ve sürgündeki aydın ve politikacıların<ref>[[Tomáš Garrigue Masaryk]], [[Milan Rastislav Štefánik]] vd</ref> çağrısıyla giderek büyüyen bir silahlı kuvvet oluşturulur. Çabalar sonuç verecek ve 1918 yılında Çekoslovakya bağımsız olacaktır<ref>Bir ülkenin bağımsızlığı için kendisinin dahil olmadığı savaşa dahil olması ve burada gösterilen yararlılık sonucu bağımsızlığının bir grup ülke tarafından tanınması ahlaki olarak tartışılması gereken bir konudur. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında bağımsızlığın bir tür diyeti olarak verilen ve savaşta hayatını kaybetmiş olan binlerce Çek ve Slovak gencinin nasıl bir hesap sonucu feda edildiği aslında II. Dünya Savaşı öncesinde aynı toprakların bu sefer de aynı güçler tarafından [[Nazi Almanyası]]na verilmesiyle sorgulanır hale gelmiştir.</ref>.
Çekoslovak Birlikleri Fransa, Sırbistan, İtalya ve Rusya’da savaşacaktır. Rusya Ordusunda birlik seviyesindeyken 1917 yılında Çekoslovak Lejyonu kurulacaktır. Fransa’da ve daha sonra Sırbistan ve İtalya’da savaşan Çekoslovak birlikleri [[I. Dünya Savaşı]]nın ilk günlerinden itibaren cephede görev yapar. Birlik bünyesinde ABD’den gelen gönüllüler, çeşitli zamanlarda savaş esiri olmuş askerler ve diğer gönüllüler bulunuyordu. Birliklerde görev yapanların yaklaşık %90’ı Çek, %7’si Slovaktı<ref>[http://zpravy.idnes.cz/cesi-bojovali-hrdinne-za-rakousko-uhersko-ale-prvni-republika-to-tutlala-1qb-/kavarna.asp?c=A081026_232405_kavarna_sim ] Konuyla ilgili Çekçe makale, 19 Ocak 2010 tarihinde erişilmiştir</ref>.
Lejyon terimi savaş sırasında yoğun olarak kullanılmamıştır. Fransız Ordusunda görev yapan yabancı askerlerin Fransız Lejyonu olarak adlandırılmasından ötürü bu terimin kullanılabileceği öne sürülmektedir.
 
== Lejyon Rusya’da ==
 
=== Kuruluş ===
[[I. Dünya Savaşı]] çıktığında [[Rusya İmparatorluğu]] bünyesinde yaşayan etnik Çekler Çar [[II. Nikolay (Rusya)|II. Nikolay]]’a başvurarak ülkelerini işgal etmekte olan [[Avusturya-Macaristan]]’a karşı savaşmak için ulusal bir birlik kurmak istediklerini ilettiler. İstekleri kabul edildi. 1914 yılında ilk Çek birliği kuruldu ve Çarlık Ordusuna eklendi. Mayıs 1915’e gelindiğinde [[Avusturya-Macaristan]] Ordusundan firar eden ve esir edilen Çeklen katılımıyla birlikteki asker sayısı artmaya başladı. Şubat 1916’da birlik yeniden teşkilatlanacak ve Mayıs ayında 7300 kişiye ulaşarak kolordu seviyesine çıkar. İleride Çekoslovakya’nın ilk cumhurbaşkanı olacak olan [[Tomáš Garrigue Masaryk|Tomáš Masaryk]] ve General [[Milan Rastislav Štefánik]] 1917 baharında Rusya’ya gelerek birliğin büyümesi, Çekoslovak Ulusal Konseyinin komutasına girmesi ve Çekoslovakya’nın bağımsız ordusu olarak örgütlenmesini konuşarak Geçici Hükümet ile anlaşırlar.
Çekoslovak Lejyonu üç alaydan oluşmaktaydı:
* 1. Alay (Jan Hus Alayı), Şubat 1916’da kuruldu
* 2. Alay (Jiří z Poděbrad Alayı), Mayıs 1916’da kuruldu
* 3. Alay (Jan Žižka z Trocnova Alayı), Mart 1917’de kuruldu
* 4. Alay (Büyük Prokop Alayı), Eylül 1917’de kuruldu
Temmuz 1917’ye gelindiğinde toplam asker sayısı 38 bin 500 olacak, lejyondaki asker sayısı 61 bine kadar çıkacaktır. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında Rus Çarlık Ordusu bünyesinde 4,112 Çek ve slovak hayatını kaybetmiştir<ref>Bradley, John F. N., The Czechoslovak Legion in Russia, 1914–1920. East European Monographs, New York: Boulder/Columbia University Press, 1991, ISBN 0-88033-218-2, s.156</ref>.
 
=== Sibirya’dan geçiş ===
{{Ana madde|Sibirya Müdahalesi}}
 
43. satır:
 
Bu sırada [[Rus İç Savaşı]]nın yarattığı iktidar boşluğundan yaralanan İtilaf Devletleri Rus topraklarına asker çıkartmaya başlar. Çekoslovak Lejyonunun Vladivostok’da kontrolü Bolşeviklerden almasının ardından ABD, İngiltere, Fransa ve Japonya bölgeye yoğun şekilde asker çıkartacak ve Bolşeviklere karşı katliam başlatılacaktır. Yabancı askerlerin Rusya’ya birlik çıkartma tarihleri ve ilk andaki asker sayıları aşağıdaki gibidir:
* Nisan 1918, Japonya, 500 asker
* Mayıs 1918, İngiltere, 50 asker
* Haziran 1918, ABD, 500 asker
* Haziran 1918, Fransa
* Haziran 1918, İngiltere 600 asker
Bölgeye gelen İtilaf Devletleri askerleri Bolşeviklerle Beyazlar ve Çekler arasında açık savaş ortamına doğrudan dahil olacaklar ve Bolşeviklere karşı saf tutacaklardır. Bölgeye yoğun asker çıkartılması ve Çekoslovak Lejyonunun Avrupa’ya gönderilmesi projesi özellikle [[I. Dünya Savaşı]]nın beklenmedik bir şekilde Kasım ayında sona ermesiyle anlamsızlaşır. Kargaşa bölgede yoğunlaşacak ve bölgede öteden beri sömürge oluşturma özlemi bulunan Japonya doğrudan Bolşeviklere karşı savaşta taraf olur. Eylül 1918’e gelindiğinde Vladivostok ve civarında korkunç bir askeri yığınak göze çarpmaktadır:
* Japonya: 70.000 asker
* İngiltere: 829 asker
* İtalya: 1.400 asker
* ABD: 5.000 asker
* Fransa: 107 Vietnam askeri
Beyaz Ordu ile Kızılordu arasındaki savaş şiddetlenirken Japonya’nın emrindeki Kazak komutan [[Grigori Semyonov]]’un yaptığı katliamlar tepki çekmeye başladı.
 
=== Vladivostok’dan ayrılış ===
Çok uzun yolculuktan, bitmek bilmeyen çatışmalardan yorgun düşen ve biran önce yurtlarına dönmek isteyen Çekler Bolşeviklerle anlaşırlar. 1920 yılında yapılan antlaşmaya göre Çekoslovak Lejyonu ellerindeki Çarlık altınları ve Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu komutanı Amiral [[Aleksandr Kolçak]] karşılığında Vladivostok’dan ayrılmak için Bolşeviklerin onayını alırlar. Sonuçta 67,739 Çekoslovak asker Vladivostok’dan ayrılır ve Çekoslovakya’nın ordusunun belkemiğini oluşturmak için evlerine döner.
 
Geride çok az sayıda Çek ve Slovak komünist kalır. Geride kalıp Bolşevik saflarında savaşanlar arasında ileride [[Aslan Asker Şvayk]] adlı eseri yazacak olan [[Jaroslav Hašek]] de bulunmaktadır. Kalanlar arasında Beyaz Ordu saflarına geçenler de olur. Bunlardan en bilineni Çekoslovak Lejyonunun komutanlarından General [[Radola Gajda]] ileride Çek faşist harketinin önde gelen isimlerinden olacaktır.
 
== Fransa’da ==
Çek gönüllülerinin Fransız Yabancı Lejyonuna katılmaları 21 Ağustos 1914 günü [[Paris]]’de başlar. Oluşturulan birlik 9 Mayıs – 16 Haziran 1915 tarihleri arasında yapılan Arras Muharbelerinde görev alır ve çok ağır kayıplar verdiği için lağvedilir. Fransa’da diğer Çekoslovak birliği hükümetin kararıyla 19 Aralık 1917’de kurulacaktır. Buna diğer birliklerin kuruluş izleyecektir. Fransa hükümeti 29 Haziran 1918 günü aldığı kararla Çeklerin ve Slovakların bağımsızlıklarını tanıyacaklarını açıklar. Ertesi gün Fransa’da bulunan Çekoslovak birlikler Çekoslovak bağımsızlık liderlerinin ve Fransız Cumuhrbaşkanı Poincaré huzurunda yeni ülkelerine bağlılık yemini ederler. 30 Haziran günü hala Çek silahlı Kuvvetler günü olarak kutlanmaktadır. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında Fransa saflarında savaşan 650 Çekoslovak askeri hayatını kaybetmiştir.
 
== Savaştan sonra ==
Çekoslovak Lejyonunun üyeleri yeni Çekoslovak Ordusunun çekirdeğini oluşturur. Çoğu 1919 yılında [[Macar Sovyet Cumhuriyeti]]ne karşı savaşacaktır.
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
 
== Ayrıca bakınız ==
* [[Rus İç Savaşı]]
 
== Konuyla ilgili yazılan eserler ==
* Baerlein, Henry, The March of the 70,000, Leonard Parsons/Whitefriar Press, London 1926
* Clarke, William, The Lost Fortune of the Tsars, St. Martins Press, New York 1994 pp183–189
93. satır:
[[Category:Czechoslovakia – Soviet Union relations]]
-->
 
[[Kategori:Rus İç Savaşı]]
[[Kategori:Çekoslovakya tarihi]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Çekoslovak_Lejyonu" sayfasından alınmıştır