Vikipedi

Yağma: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.111.678 değişiklik
k Bot: Kozmetik değişiklikler
1. satır:
[[Dosya:River-ili-3.jpg|thumb|300px|Yağma, [[Toxsı]] ve [[Çiğil]]'lerden bir bölüğün İla ([[İli Nehri|İli]]) nehrine inerlerdi.]]
'''Yağma''' ([[Çince]]: 样磨/樣磨, [[pinyin]]: Yàngmó), Ortaçağ'daki bir Türk boyudur, bu boy günümüz [[Uygurlar]]'ın ve [[Özbekler]]'in atalarıdır. Bu boy bir kolu olan ve Üç Oğuzlar denilen birlik, Yağma, [[Karluk]] ve [[Çiğil]] boylarından oluşmuştur. 7. yüzyıldan itibaren [[Karahanlılar]] dönemi boyunca Yağma boyu Müslüman Araplar ve Çinliler tarafından kuvvetli ve kudretli politikli varlıklar olarak [[Tarım Havzası]], [[Cungarya havzası]] (kuzeybatı [[Çin]]'i ve batı Moğolistanı içine alan bir bölge) ve Yedinehir (''Yedisu'') bölgesinde göze çarpmışlardır.
== İsim kökeni ==
Kazak Çin tarihcisi Yury Zuev ([[Rusça]]: Юрий Алексеевич Зуев)'e göre, Yağma(''yaγgma'')'nın [[eski Türkçe]]'de, "saldır, yayıl, yağmala" demektir."<ref>Yu. Zuev, "Early Türks: Essays on history and ideology", Almaty, Daik-Press, 2002, p. 227, ISBN 9985-441-52-9</ref>.
 
'''نهبواَ''' Yağma: "Türklerden bir bölüğün adı. Bunlara " '''كاَراَ نهبواَ''' Kara Yağma" da denir. '''نهبواَ''' Yağma [[Taraz]] yakınında bir köyün adı."<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt III, sayfa 34 </ref>. ''Tartuk'', Yağma ilinde bir şehir.<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 467</ref>
 
Dokuzoğuz ve Yağmalar (''khargah'': "keçeden yapılma yurt, keçe kulübe") kalırlar.<ref name="alam">''Hudud ul-'alam min al-mashriq ila al-maghrib'' - Tr. and expl. by V. Minorsky</ref>
 
[[Kaşgarlı Mahmut]]'dan Türklerden Yağma, [[Toxsı]] ve [[Çiğil]]'lerden bir bölüğün İla(İli) nehrine indiğini öğreniyoruz.<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 92</ref>. 10. yüzyıllarda Yağma boyu, Kaşgar'da ve kuzeybatısında yaşarlardı.
 
[[Abu Said Gardezi|Abu Saīd Gardēzī]], ünlü eseri ''Zayn al-akhbār'' da şöyle bahsediyor, Yağma "''zengin insanlar büyük at sürüleri ile''", "''bir ay süren seyahat''" bir ülkede yaşarlar. Yağma boyu, sürekli [[Karluk]] ve Türklerden bir bölük olan Yemek<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 328, 30, 32, 61, 97, 94, 473.</ref>'lerle [[Batı Göktürk Kağanlığı]]'nın bitimine kadar savaşırlarmış.
 
[[Kaşgarlı Mahmut]] Yağma, [[Toxsı]] (Tukhs)<ref>[http://www.kroraina.com/hudud/index.html Hudud al-'Alam, The Regions of the World]</ref>, [[Kıpçak]], [[Yabaku]], [[Tatar]], Kay ([[Kayı]]), [[Çomul]] ve [[Oğuz]]'lar, biribirlerine uygun olarak, ('''ذ''' Dhāl; dh) harfini her zaman ('''ى'''‎‎ Yā; y) ye çevirirler ve hiçbir zaman ('''ذ'''‎) li söylemezler. "[[Kayın|Kayınağacı]]"na bunlardan başkası "''kadhıng''", bunlar "''kayınğ''" derler.<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 32</ref>.
 
''nahiyat-i Yaghmiya'' denilen bölgede Yağmalar, [[Kaşgar]]'ın etrafında ve kuzeyindeki [[Artuç]] isminde iki köyde ve Khırmkı(Khıraklı) denilen büyük bir köyden, oluşan bir bölgede yaşarlardı.<ref name="alam" />
18. satır:
[[Kaşgarlı Mahmut]], Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden [[Divân-ı Lügati't-Türk]]'te;
 
"''Rûm ülkesine en yakın olan boy Beçenek'dir; sonra Kıpçak, Oğuz, Yemek, Başgırt, Basmıl, Kay (''Kayı''), Yabaku, Tatar, Kırkız (''Kırgız'') gelir. Kırgızlar Çin ülkesine yakındırlar.''".<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 28</ref> Ayrıca "''[[Çomul]] boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. [[Kırgız]], [[Kıpçak]], [[Oğuzlar|Oğuz]], [[Toxsı]], Yağma, [[Çiğil]], [[Oğrak]], [[Çaruk]] boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsi ile Yağmaların dilidir.''"<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2, Cilt I, sayfa 30</ref> şeklinde tanımlanmıştır.
 
== Anadolu'da Yağmalar ==
Yirmi dört Oğuz boyunun neredeyse tamamı [[Kastamonu]] çevresinde yurt tuttuğu gibi, Alpı, Alpağut, Dânişmendli, [[Kıpçak]], [[Karluk]], [[Çiğil]], Yağma gibi Türk boyları da [[Kastamonu]]’ya yerleşmişlerdir.<ref>C. Yakupoğlu, “Kuzey-batı Anadolu’ya Türk Muhacereti ve Bölgede Bazı Türk Boy Adları”, ''Kastamonu Eğitim'', C. 9/2, Ekim 2001.</ref> Kastamonu’da hâlen birçoğu yaşatılan [[Kayı]], [[Bayat]], [[Çavuldur boyu|Çavuldur]], [[Kınık]], [[İğdir boyu|Îğdir]], [[Afşar]], [[Kıyık]], [[Büğdüz]], [[Bayındır boyu|Bayındır]], [[Çepni]], [[Karaevli boyu|Karaevli]] gibi yer adları Oğuz iskânının mahiyetini çok iyi ifade etmektedir. [[1260]]’lı yıllarda Arap coğrafyacı İbn Said ('''علي بن موسى المغربي بن سعيد''','' 'Ali ibn Musa ibn Sa'id al-Maghribi'') bu kente "''Türkmenlerin Başkenti''" adını vermiştir. Yine onun kaydına göre, bu tarihlerde [[Kastamonu]] bölgesinde 100 bin çadır halkı yığılmıştır.<ref>Claude Cahen, ''Osmanlıdan Önce Anadolu’da Türkler'', çev. Yıldız Moran, İstanbul 1979, s. 240.</ref>
 
== Notlar ==
<div class="references-small">
<references/>
29. satır:
 
== Kaynaklar ==
* Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16016-4050405-2
* [[Hudud ul-'alam min al-mashriq ila al-maghrib]]
 
== Dış bağlantılar ==
* [http://odnapl1yazyk.narod.ru/yagma.htm Yağma tarihi ve Şehirleri] {{ru icon}}
{{telifihlal|adres=http://www.turkishstudies.net/DergiPdfDetay.aspx?ID=432 }}▼
 
[[Kategori:Tarihteki Türk halkları]]▼
 
 
[[en:Yagma]]
 
▲[[Kategori:Tarihteki Türk halkları]]
▲{{telifihlal|adres=http://www.turkishstudies.net/DergiPdfDetay.aspx?ID=432 }}
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Yağma" sayfasından alınmıştır