Standart Model: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Bot değişikliği Ekleniyor: mr:प्रमाण प्रतिकृती |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kozmetik değişiklikler |
||
4. satır:
Sözü geçen 3 temel kuvvet: [[Elektromanyetik kuvvet]], [[zayıf nükleer kuvvet]] ([[elektro-zayıf kuvvet]]) ve [[güçlü nükleer kuvvet]]tir. SM'in en büyük başarısı şimdiye dek bir çok kez sınanmış olmasına rağmen atom altı parçacıkların özellikleri ile aralarındaki etkileşmelerine ait gözlenebilir nicelikleri büyük hassaslıkta tahmin edebilmesidir. Bununla birlikte yapılan daha hassas deneyler ile SM'in öngördüğü değerler arasında farklar bulunmaktadır. Bunlara ek olarak SM'in temel birçok eksik tarafı vardır.
== SM'nin içeriği ==
SM'e göre evren birbirinin kopyası gibi duran 3 tane aileden oluşmaktadır. Birinci aile etrafımızda gördüğümüz maddeyi oluşturmaktadır. İkinci ve üçüncü aileler birinci aileden daha ağırdırlar. Her ailede 2 kuark (yükleri 2e/3, -1e/3), 2 lepton (yükleri -1e, 0e) ve bunlarin anti parçacıkları vardır.
Bu sınıflandırmada karşılaşılan bir küçük zorluk, farklı ailelerde aynı yerde olan kuarkların birbirlerine karışmalarıdır. Mesela d, s ve b birbirine karışırlar. Bu karışım matematiksel olarak 3x3 bir üniter matrisle ifade edilir. 2 aileli durum için ilk defa [[Nicola Cabibbo]] tarafından yazılan bu matris, 3 aileli duruma [[Makoto Kobayashi]] ve [[Toshihide Maskawa]] tarafından genelleştirdiği için onların isimlerinin baş harfleri ile anılır: [[CKM matrisi]].
11. satır:
Yukarıda bahsi geçen bütün kuarklar ve leptonlar elektromanyetizma ve zayıf nükleer gücün birleşimi olan [[elektro-zayıf kuvvet]] ile etkileşirler. Bu kuvveti <math>\gamma, Z , W^\pm </math> bozonları taşırlar. İlaveten, kuarkların sadece kendi aralarında etkileşmelerini sağlayan bir kuvvet daha vardır. Buna [[güçlü etkileşim]] denir; taşıyıcıları <math>g</math> ([[gluon]]) lardır. SM bu iki kuvvetin etkilerini [[Kendiliğinden Simetri Kırılması]] (KSK) ile birlikte anlatır.
== SM'in tamamlanması ==
=== Higgs bozonu ===
SM'in varlığını öngörduğu ama henüz keşfedilmemiş bir parçacık olan [[Higgs bozon]]u halen yüksek enerjili parçacık çarpışmalarının yapıldığı deneyler ile aranmaktadır. Bunlardan halen çalışmakta olan ikisi [[fermilab|Fermi National Lab.]]'da [[Tevatron]] hızlandırıcısındaki [[CDF]] ve [[D0]] deneyleridir.En son deney ise bütün dünyanın hayretle izlediği yüzyılın deneyi denilen [[CERN]] tarafından yapılan
=== Nötrino kütlesi ===
SNO ve SuperKamiokande deneyleri daha önce sanılanın aksine, yüksüz leptonların (<math>\nu, \mu, \tau</math>) çokda küçük olmasına rağmen bir kütleye sahip olduklarını keşfettiler. SM'de bu durum öngörülmemiş olsa da, basit bir ekleme ile bu problem çözülebilir.
== SM'nin eksikleri ==
SM'nin başarılarının yanı sıra temel bazı eksiklikleri vardır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;
* Higgs kütlesindeki hiyerarşi sorunu,
29. satır:
* Kuarkların teoriye dışarıdan ithal edilmesi.
== SM ötesi modeller ==
SM'in bahsi geçen sorunlarını çözmek için yuksek enerjilerde geçerli olacak ve düşük enerji değerlerinde SM'ye dönüşen yeni modeller ortaya atılmıştır. Bunlardan birkaçı aşağıdadır;
* [[Süpersimetri]]
37. satır:
* [[Teknirenk]]
== Dış bağlantılar ==
* [http://public.web.cern.ch/Public/Content/Chapters/AboutCERN/WhatIsCERN/WhatIsCERN-en.html CERN hakkında]
| |||