Parametrik olmayan istatistik: Revizyonlar arasındaki fark

[[İstatistik]] bilimininde onemli bir yeri olan '''parametrik olmayan istatistik''' parametrik olmayan [[istatistiksel model]]ler ve parametrik olmayan [[çıkarımsal istatistik]], özellikle parametrik olmayan [[istatistiksel hipotez sınama]]lar ile ilgilenir. Parametrik olmayan yöntemler çok defa ''dağılımlardan serbest'' yöntemler olarak da anılmaktadır, çünkü verilerin bilinen belirli [[olasılık dağılımı]] gösteren kaynaklardan geldiği varsayımına dayanmamaktadır.

''Parametrik olmayan istatistik'' terimi çok zaman da verilerin [[ölçülme ölçeği]] özelliklerine yani orijinal olarak kategorik olmalarına (yani [[ölçülme ölçeği#isimsel ölçekli|isimsel]] veya [[ölçülme ölçeği#sırasal ölçekli|sırasal ölçekli]] olmasına) ve niceliksel ölçekli veriler için mümkün olan matematik işlemlerin ve istatistik ölçümlerinin geçerli olmamasına da dayanır. Örneğin parametrik olmayan istatistikde çok kere veriler için önce [[sıralama düzeni]] bulunup kullanır. Bu kategorik veriler çok kere sübjektif değerlendirmelere (örneğin [[tercihler]]e veya sübjektif karşılaştırmalara v.b) bağlanıp niceliksel ifadeler pek anlamsızdır.

== Uygulamalar ve amaçlar ==

Parametrik olmayan istatistiksel yöntemler, veriler için çok daha az bağlayıcı varsayımlara dayandıkları için, parametrik istatistiklere kıyasla, çok daha geniş bir uygulama alanı bulmaktadırlar. Özellikle, uygulama hakkında çok derin sayısal bilgilerin olmadığı ve sadece veri sağlayanların subjektif değerlendirmelerine bağlı hallerde parametrik olmayan istatistikler genellikle kullanılmaktadır. Daha az ve daha zayıf varsayımlara dayandıklari için, niceliksel ölçekli veriler elde olsa bile, parametrik olmayan yöntemler [[güçlü istatistik]]ler olarak da kullanılmaktadırlar.

== Parametrik olmayan modeller ==

''Parametrik olmayan modeller'' [[parametrik istatistik]] modellerden değişik olarak, kurulan modellerin bünyesinin a priori olarak teorik düşünce ve varsayımlara bağlı olarak kurulmamakta ve veriler model bünyesini tayin etmek için kullanmaktadır. Böylece anlaşılmaktadir ki ''parametrik olmayan'' terimi kurulan modellerin bütünüyle parametre kapsaması demek değildir, ancak parametrelerin sayısı ve tabiatı esnek olarak veriye bağlamakta oluşu ve bu parametrelerin veriler elde edilmeden sabit ve değişmez bir şekilde olmadığıdır. Örneğinler şöyle verilebilir:

* Bir olasılık dağılımı, sırf teorik parametrelere ve matematiksel tanımlanmaya dayanmakta parametrik olmayan istatistik için bir [[histogram]]dan çıkartılması mümkün olmaktadır.

* Histogramdan daha uygun bir yöntem olarak daha iyi kestirimler yaratan [[çekirdek yoğunluk kestirimi]] kullanabilme imkânı vardır.

* [[Parametrik olmayan regresyon]] veya [[yarı-parametrik regresyon]] yöntemleri, [[çekirdek (istatistik)]], [[spilinler]] ve [[dalgacıklar]] kullanılarak geliştirilmiştir.

== Yöntemler ==

* [[Cochran'in Q istatistiği]]

* [[Değerleyici güvenebilirliği]]

** [[Cohen'in kappa katsayısı]]

** [[Fleiss'in kappa katsayısı]]

* [[Efron-Petrosian sınaması]]

* [[Friedman sıralamalı iki-yönlü varyans analizi]]

* [[Kendall'in sıralama tau korelasyon katsayısı]]

* [[Kendall'in W katsayısı]]

* [[Kruskal-Wallis sıralamalı tek-yönlü varyans analizi]]

* [[Kuiper'in sınaması]]

* [[Mann-Whitney U sınaması]] veya Wilcoxon sıralama toplamı sınaması

* [[Medyan sınaması]]

* [[Tekrarlama sınaması]]

* [[Normallik sınamaları]]

** [[D'Agostino'nun K-kare sınaması]]

** [[Jarque-Bera sınaması]]

** [[Shapiro-Wilk sınaması]]

* [[Uygunluk iyiliği sınamaları]]

** [[Anderson-Darling sınaması]]

** [[Kolmogorov-Smirnov sınaması]]

** [[Pearson'un ki-kare uygunluk iyiliği sınaması]]

* [[Pitman permutasyon sınaması|Pitman'in permutasyon sınaması]]

* [[Sıralama çarpanlari]]

* [[Siegel-Tukey sınaması]]

* [[Spearman'ın sıralama korelasyon katsayısı]]

* [[Student-Newman-Keuls sınaması|Student-Newman-Keuls]] (SNK) sınaması

* [[Wald-Wolfowitz'in tekrarlamalar sınaması]]

* [[Wilcoxon'un işaretli sıralama sınaması]]

== Referanslar ==

* Gibbons, Jean Dickinson and Chakraborti, Subhabrata, "Nonparametric Statistical Inference", 4th Ed. CRC (2003) (ISBN: 0824740521)

== İçsel kaynaklar ==

* [[Parametrik istatistik]]

* [[Tekrar örneklem alma (istatistik)]]

* [[Güçlü istatistik]]

== Kaynak ==

* {{Kaynak wiki

[[it:statisticaStatistica non parametrica]]

[[nl:verdelingsvrijeVerdelingsvrije toets]]