Berliner Ensemble: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Gemalmaz (mesaj | katkılar)
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kozmetik değişiklikler
2. satır:
 
 
'''Berliner Ensemble''' [[Almanya]]’nın en tanınmış [[Tiyatro|tiyatrotiyatrolar]]larındanından birisidir ve kurucusu [[Bertolt Brecht]]’in eserlerini sahnelemesiyle ünlenmiştir. [[Alman]] dilinin öncü sahnelerinden birisi olarak kabul edilen Berliner Ensemble, [[1954]] yılından bu yana [[Berlin]] merkezde Friedrich Wilhelm Stadt mevkiinde Schiffbauerdamm’daki eski tiyatro binasında (Theater am Schiffbauerdamm) çalışmalarını yürütmektedir.
== Tarihçe ==
Berliner Ensemble’nin kuruluşu ile ([[Kasım]] [[1949]]) [[Bertolt Brecht|Brecht’in]] Almanya’da kendisi ve eşi [[Helene Weigel]] için yeni bir çalışma alanı araması ve komünist politikacıların, [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|Sovyetler Birliği]] tarafında kalan bölge ve daha sonra [[Alman Demokratik Cumhuriyeti]]’nde (DDR), [[Doğu Berlin]]’de kaliteli bir [[Kültür]] ortamı yaratma çabaları arasında doğrudan bir bağlantı vardır. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]’de yaşadığı acı deneyimler ([[30]] [[Ekim]] [[1947]] Amerika'ya Karşı Etkinlikleri Soruşturma Komisyonu tarafından yapılan sorgulanma) ve [[İsviçre]]’deki sıkı denetim ve takiplerden sonra Brecht, Doğu Berlin’de büyük bir sevinçle karşılandı. Yeni ortaya çıkan mektuplar ve yazılar gösteriyor ki, Ensemble’nin kuruluşu, zannedildiği gibi hiç de kolay olmamıştır. Berlin Alman Tiyatrosu’nda geçici olarak oyun sahneye koydukları 1949 ile 1954 yılları arasında çok sabır göstermek zorunda kalmışlar ve tiyatronun o zamanki [[Sanat yönetmeni|sanat yönetmeni]] Wolfgang Langhoff taşınmaları için çok baskı yapmıştır. Ensemble’nin kadrosu, 1949 yılında ilk gösterimi yapılan Cesaret Ana ve Çocukları oyunundaki oyuncular ve teknik görevlilerden oluşmaktaydı. [[19]] [[Mart]] 1954 gününden itibaren kendi tiyatrolarında (Theater am Schiffbauerdamm) oyunlarını oynamaya başladılar.
[[Dosya:Berlin Berlner Ensemble.jpg|thumb|Berliner Ensemble <br />(Tiyatro Binası)]]
Brecht'in [[1953]] yılından bu yana taşıdığı, sanatsal ve toplumsal olarak Berliner Ensemble’yi ileriye taşıyacak çeşitli birlikler kurma ideali, [[1959]] yılında gerçekleştirildi. Diğerlerinin yanı sıra ''Tiyatro Teorisi Birliği'', ''Stüdyo Birliği'' ve ''İzleyici ile birlikte Çalışma Birliği'' gibi birlikler kuruldu.
 
Ensemble’nin çalışmalarını önemli ölçüde, yönetmen ve yazar olarak Ensemble’yi kendi tiyatrosu haline getiren, Bertolt Brecht şekillendiriyor ve etkiliyordu. Tiyatronun simgesi, perdede bulunan [[Pablo Picasso|Picasso’nun]] barış güvercini idi. Ününün, kaliteli ve mükemmel tiyatro olarak yayılması sayesinde sık sık Almanya içinde ve yurtdışında [[Fransa]], [[İngiltere]], [[Avusturya]], [[İsviçre]] ve [[İtalya]]’ya turnelere çıkıyorlardı.
[[Dosya:Bertolt Brecht Berliner Ensemble december 2004.jpg|thumb|Bertolt Brecht Meydanı'ndaki Brecht Heykeli. Berliner Ensemble binası önü.]]
[[Londra]]’da sahneleyecekleri bir oyunun hazırlıkları esnasında Brecht [[1956]] yılında öldü. Onun [[Epik Tiyatro]] ve kollektif anlayışını, kuruluşundan [[1971]] yılındaki ölümüne kadar Berliner Ensemble’nin sanat yönetmenliğini yapan, eşi [[Helene Weigel]] devam ettirdi. Reji asistanlığını Brecht’in yanında öğrenen Manfred Wekwerth, Peter Palitzsch, Isot Kilian ve Joachim Tenschert gibi reji asistanları, oyuncularla birlikte çalışmaları devam ettirdiler. Helene Weigel’den sonra, sanat yönetmenliğini, 1949 yılında Cesaret Ana’nın müziğini yeniden gözden geçiren besteci [[Paul Dessau]]’nun eşi Ruth Berghaus üstlendi. Onun deneysel tiyatro tarzındaki sahneleme çalışmaları, Ensemble çalışanları ve seyirciler tarafından direnişle karşılandı ve istifasına yol açtı. [[1977]] yılında Manfred Wekwerth onun yerine geçti ve [[1991]] yılına kadar bu görevde kaldı.
 
Organizasyon açısından bundan sonraki yıllar trajedi olarak değerlendirilir. Matthias Langhoff, Fritz Marquardt, Peter Palitzsch, Peter Zadek, Heiner Müller’in birlikte yürüttükleri, [[1992]] den [[1993]] e kadar süren tartışmalı "ortak sanat yönetmenliği" uygulamasından sonra, Marquardt, Palitzsch, Zadek, Müller 1993 den [[1994]] e kadar, Marquardt, Palitzsch, Müller 1994 den [[1995]]'e kadar, Müller 1995 yılında, Martin Wuttke [[1996]] yılında ve Stephan Suschke [[1997]] den [[1999]] a kadar sanat yönetmenliğini üstlendiler.
 
Yapılan tadilat sonrasında, Brecht’in [[Federal Bureau of Investigation|FBI]] tarafından izlenmesini konu alan ''Brecht Dosyası'' (Die Brecht Akte, [[Yılmaz Onay]] tarafından Türkçe’ye çevrildi.) isimli oyunun [[8 Ocak]] [[2000]] tarihinde sahneye konulması ile birlikte, şimdiki sanat yönetmeni Claus Peymann’ın yönetiminde yeniden açıldı.
 
Berliner Ensemble için bir çok tanınmış sanatçı çalışıyordu. Fotoğraf sanatçısı Ruth Berlau oyunların çeşitli sahnelerini fotoğraflayarak kitap haline getirdi. Dekoratör Karl von Appen yıllarca iddialı dekorasyonlar ve plaketler tasarladı. Bu konuda John Heartfield ve Wieland Herzfelde kardeşler ve Karl-Heinz Drescher’de tanınmış sanatçılardı.
 
Bugün ''Berliner Ensemble'' sözcüğünün kullanımı değişime uğradı. Geçmiş yıllarda Ensemble denince akla birinci sınıf oyuncular ve sanatçıların bulunduğu bir tiyatro gelirken, bu sözcük giderek tiyatro binası anlamına gelmeye başladı. Berliner Ensemble’ın oynadığı tiyatro, Theater am Schiffbauerdamm, bugün tek ortağı Claus Peymann olan limited şirket (GmbH) statüsünde, bir sermaye şirketi haline gelmiştir.
 
== Sanat yönetmenleri ==
26. satır:
* 1992–1993 Peter Zadek, Peter Palitzsch, Fritz Marquardt, Matthias Langhoff, Heiner Müller
* 1993–1994 Peter Zadek, Peter Palitzsch, Fritz Marquardt, Heiner Müller
* 1995 [[Heiner Müller]]
* 1996 Martin Wuttke
* 1997-1999 Stephan Suschke
* 1999 Claus Peymann
140. satır:
* 1965 – Heinar Kipphardt: ''In der Sache J. Robert Oppenheimer'' (J. Robert Oppenheimer Olayı)
* 1966 – [[Seán O'Casey|Sean O'Casey]]: ''Purpurstaub'' (Erguvani Toz), Brecht: ''Flüchtlingsgespräche'' (Kaçak Sohbetleri)
* 1967 – Brecht: ''Mann ist Mann'' (Adam Adamdır), Brecht: ''Der Brotladen'' (Ekmekçi Dükkanı)
* 1968 – [[Peter Weiss]]: ''Viet Nam Diskurs'' (Vietnam Tartışması), Lang: ''Die Zwerge'' (Cüceler), Brecht: ''Die heilige Johanna der Schlachthöfe'' (Mezbahaların Kutsal Johanna’sı)
* 1969 – Helmut Baierl: ''Johanna von Döbeln'' (Döbelnli Johanna), [[Eshilos|Aiskhylos]]: ''Sieben gegen Theben'' (Tebai’ye Karşı Yediler)
* 1970 – [[Georg Büchner]]: ''[[Woyzeck]]''
* 1971 – Sean O’Casey: ''Kikeriki'', Brecht: ''Im Dickicht der Städte'' (Kentlerin Vahşi Ormanında), Brecht: ''Die Gewehre der Frau Carrar'', Brecht: ''Leben des Galilei''
* 1972 – Karl Mickel: ''Wolokolamsker Chaussee'' (Wolokolamske Şosesi), Peter Hacks: ''Omphale'', Erwin Strittmatter: ''Katzgraben''
* 1973 – Brecht: ''Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher'' (Turandot ya da Aklayıcılar Kongresi), Brecht: ''Das Badener Lehrstück vom Einverständnis'' (Kabullenmenin Baden Öğretisi), Heiner Müller: ''Zement'' (Çimento), Helmut Baierl: ''...stolz auf 18 Stunden'' (18 saatle Övünmek), [[George Bernard Shaw]]: ''Frau Warrens Beruf'' (Bayan Warren’in Mesleği)
153. satır:
* 1978 – [[Heiner Müller]]: ''Der Lohndrücker'' (Ücret Baskısı), Helmut Baierl: ''Die Feststellung'' (Saptama), Brecht: ''Leben des Galilei'', Brecht: ''Mutter Courage und ihre Kinder'', [[Dario Fo]]: ''Bezahlt wird nicht!'' (Ödenmeyecek!)
* 1979 – Paul Gratzik: ''Lisa'', Alfred Matusche: ''Prognose'' (Teşhis), Volker Braun: ''Großer Frieden'' (Büyük Barış), Conrad: ''Knuppepütze'', Maxim Gorki: ''Jegor Bulytschow und die anderen'' (Jegor Bulytschow ve Diğerleri)
* 1980 – Brecht: ''Die Ausnahme und die Regel'' (Kuraldışı Kurallar), Volker Braun: ''Simplex Deutsch'' (Basit Alman), Shakespeare: ''Die Zähmung der Widerspenstigen'' (Laf anlamazların Dizginlenmesi), Michail Schatrow: ''Blaue Pferde auf rotem Gras'' (Kızıl Çimenlerdeki Mavi Atlar)
* 1981 – Brecht: ''Mann ist Mann'', Brecht: ''Turandot oder Der Kongreß der Weißwäscher'', Brecht/Kurt Weill: ''Die Dreigroschenoper'', [[Antoine de Saint Exupery|Saint-Exupéry]]: ''Der kleine Prinz'' ([[Küçük Prens]])
* 1982 – [[Friedrich Dürrenmatt]]: ''Die Physiker'' (Fizikçiler), Hans Bunge: ''HUAC – Der Fall Eisler'' (HUAC – Eisler Davası), Hanns Eisler: ''Johann Faustus'', Volker Braun: ''Tinka''
* 1983 – [[Patrick Süskind]]: ''Der Kontrabass'' , ([[Kontrabas (oyun)]]), Brecht: ''Trommeln in der Nacht'' (Gecede Trampet Sesleri), Aiskhylos: ''Die Perser'' (Persler), Brecht: ''Die Tage der Kommune''
* 1984 – Manfred Karge: ''Jacke wie Hose'' (Pantolon gibi Ceket), [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]]: ''Faust-Szenen'' ([[Faust]]’dan Sahneler) , [[Peter Weiss]]: ''Der neue Prozeß'' (Yeni Dava)
* 1985 – Georg Seidel: ''Jochen Schanotta'', Shakespeare: ''Troilus und Cressida'' (Troilus ve Cressida), Carl Sternheim: ''Bürger Schippel'' (Vatandaş Schippel)
* 1986 – Maurice Maeterlinck/Paul Heinz Dittrich: ''Die Blinden'' (Körler), [[Federico Garcia Lorca]]: ''Komödie ohne Titel'' (Adsız Komedi), Uwe Saeger: ''Außerhalb der Schuld'' (Suçun Dışında), [[Carl Zuckmayer]]: ''Der Hauptmann von Köpenick. Ein deutsches Märchen'' (Köpenik Yüzbaşısı. Bir Alman Masalı), Dario Fo: ''Zufällig eine Frau: Elisabeth'' (Tesadüfen Bir Kadın: Elisabeth)
* 1987 – Jorge Diaz: ''Diese ganze lange Nacht'' (Ah Bu Uzun Gece), Brecht/Heiner Müller: ''Untergang des Egoisten Fatzer'' (Egoist Fatzer’in Çöküşü), Marieluise Fleißer: ''Fegefeuer von Ingolstadt'' (Ingolstad’ın Arafı), [[Samuel Beckett]]/Paul Heinz Dittrich: ''Spiel'' (Oyun), Brecht: ''Baal''
* 1988 – Brecht: ''Die Mutter'', Volker Braun: ''Lenins Tod'' (Lenin’in Ölümü)
* 1989 – Heiner Müller: ''Germania Tod in Berlin'' (Berlin’de Almanya’nın Ölümü), Nicolai Erdmann: ''Der Selbstmörder'' (İntiharcı), Georg Seidel: ''Carmen Kittel'' (Karmen Gömleği), Sergej Tretjakow: ''Ich will ein Kind haben !'' (Ben bir Çocuk Sahibi Olmak İstiyorum!), Heiner Müller: ''Wolokolamsker Chaussee I-V''
* 1990 – Walter Jens: ''Der Fall Judas'' (Judas Davası), Sławomir Mrożek: ''Tango'', Heinrich von Kleist: ''Prinz Friedrich von Homburg oder die Schlacht bei Fehrbellin'' (Homburg Prensi Friedrich veya Fehrbellin Savaşı) , Thomas Brasch: ''Rotter''
* 1991 – Georg Seidel: ''Villa Jugend'' (Gençlerin Villası), Raymond Cousse: ''Strategie eines Schweins'' (Bir Domuzun Stratejisi), Brecht: ''Der gute Mensch von Sezuan'', Brecht: ''Schweyk im Zweiten Weltkrieg'', Heinrich von Kleist: ''Die Familie Schroffenstein'' (Schoffenstein Ailesi), José Sanchis Sinisterra: ''Ay, Carmela !'', Eugène Marin Labiche: ''Florentiner Strohhut'' (Florentin’in Hasır Şapkası)
* 1992 – Ernst Barlach: ''Der arme Vetter'' (Zavallı Kuzen), Werner Schwab: ''Volksvernichtung oder Meine Leber ist sinnlos'' (Halkın yok Edilmesi veya Benim Karaciğerimin bir Anlamı Yok), Gerhart Hauptmann: ''Vor Sonnenaufgang'' (Güneşin Batışından Önce)
* 1993 – Rolf Hochhuth: ''Wessis in Weimar'' (Weimar’daki Batı), Shakespeare: ''Pericles'', Peter Turrini: ''Grillparzer im Pornoladen'' (Grillparzer Sexshopda) , Ödön von Horváth: ''Sladek oder Die schwarze Armee'' (Sladek veya Kara Ordu), Cesare Zavattini/Vittorio De Sica/Peter Zadek: ''Das Wunder von Mailand'' (Milano Mucizesi), Brecht/Heiner Müller: ''Duell'' (Düello), ''Traktor'' (Traktör), ''Fatzer'', Brecht: ''Der Brotladen'', Brecht: ''Lebenslauf des Mannes Baal'' (Baal’ın Özgeçmişi), Sean O’Casey: ''Juno und der Pfau'' (Tanrıça Juno ve Tavuskuşu), Brecht: ''Der Jasager und der Neinsager'' (Evet diyenle Hayır diyen)
* 1994 – Heiner Müller: ''Quartett'', Shakespeare: ''Der Kaufmann von Venedig'' (Venedik Taciri), [[Friedrich Hölderlin]]: ''Pharsalia'', Edward Bond: ''Ollys Gefängnis'' (Olly’nin Hapishanesi), Heiner Müller: ''Zement'', Shakespeare: ''Antonius und Cleopatra'' ([[Antonius ve Kleopatra (oyun)]]), Franz Xaver Kroetz: ''Ich bin das Volk'' (Ben Halkım)
* 1995 – [[Samuel Beckett]]: ''Endspiel'' (Son Oyun), [[Henrik İbsen]]: ''Eyolf'', Brendan Behan: ''Die Geisel'' (Rehine), [[Harold Pinter]]: ''Mondlicht'' (Ay Işığı), Michael Wildenhain: ''Schlagschatten des Mondes'' (Ayın Şavkı) + ''Hänsel und Gretel'' (Hänsel ve Gretel), Brecht: ''Der aufhaltsame Aufstieg des Arturo Ui'', Heiner Müller: ''Philoktet''
* 1996 – Heiner Müller: ''Der Bau'' (İnşaat), Thomas Brasch: ''Mercedes'', Brecht: ''Herr Puntila und sein Knecht Matti'', Lothar Trolle: ''die Baugrube'' (İnşaat Çukuru), Heiner Müller: ''Der Auftrag (Müller)'' (Görev), Heiner Müller: ''Germania 3 Gespenster am Toten Mann'' (Almanya Ölü Adamda 3 Hayalet), [[Eugene Ionesco]]: ''Der König stirbt'' (Kral Ölüyor), Stefan Kolditz: ''EVA – Hitlers Geliebte'' (EVA – Hitler’in Sevgilisi)
* 1997 – Brecht/Hanns Eisler: ''Die Maßnahme'' (Önlem), [[Charles Chaplin]]: ''Monsieur Verdoux'', Heiner Müller: ''Die Bauern'' (Çiftçiler), Lothar Trolle: ''Die Heimarbeiterin'' (Ev İşçisi), [[Andreas Baader]] ve diğerleri: ''Projekt RAF'' (RAF Projesi), Brecht: ''Leben des Galilei'', Brecht: ''Die Judith von Shimoda'' (Shimoda’lı Judith)
* 1998 –Brecht/Heiner Müller/[[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski|Dostoyevski]]: ''Der Ozeanflug'' (Okyanus Uçuşu) + ''Landschaft mit Argonauten'' (Argonautlu Tarla) + ''Aufzeichnungen aus einem toten Winkel'' ([[Ölüler Evinden Anılar]]) , Brecht: ''Joe Fleischhacker'', Shakespeare: ''Der Sturm (Shakespeare)'' ([[Fırtına (oyun)]]), Brecht: ''Die Rundköpfe und die Spitzköpfe'' (Yuvarlak Kafalar Sivri Kafalar), [[Georg Büchner]]: ''Dantons Tod'' ([[Danton'un Ölümü (oyun)]])
* 1999 – Heiner Müller: ''Philoktet'', Heiner Müller: ''Anatomie Titus Fall of Rome Ein Shakespearekommentar'' (Romalı Titus Davasının Anatomisi. Bir Shakespear yorumu)
* 2000 – Thomas Brasch: ''Prolog'', [[George Tabori]]: ''Die Brecht Akte'' (8.Ocak.2000) (Brecht Dosyası), [[Thomas Bernhard]]: ''Wittgensteins Neffe'' (Wittgenstein’ın Yeğeni), [[Moliere]]: ''Tartuffe'', ([[Tartuffe (oyun)]]), Brecht: ''Die Jüdische Frau'' (Yahudi Kadın), Christoph Hein: ''Mutters Tag'' (Anneler Günü), Tom Peuckert: ''Artaud erinnert sich an Hitler und das Romanische Café'' (Artaud, Hitler ve Roman Kahvesini Hatırlıyor), Brecht: ''Die Kleinbürgerhochzeit'' (Küçük Burjuva Düğünü), [[Franz Kafka]]: ''Ein Bericht für eine Akademie'' (Bir Akademi için Rapor), Elfriede Jelinek: ''Das Lebewohl (Les adieux)'' (Hoşçakal), Thomas Bernhard: ''Claus Peymann kauft sich eine Hose und geht mit mir essen'' (Claus Peymann Kendisine Bir Pantolon Satın Alıyor ve Benimle Yemek Yemeye Gidiyor), Shakespeare: ''[[Hamlet]]'', Franz Xaver Kroetz: ''Die Eingeborene'' (Yerli), Thomas Bernhard: ''Der Theatermacher'' (Tiyatrocu), Peter Weiss: ''Die Verfolgung und Ermordung Jean-Paul Marats...'' (Jean Paul Marat’ın Kovuşturması ve Öldürülmesi...), Shakespeare: ''König Richard II.'' (Kral II.Richard), Kurt Schwitters: ''Fümms Bö Wö Tää Zää Uu & Ribble Bobble Pimplico'', [[George Tabori]]: ''Frühzeitiges Ableben'' (Erken Ölüm)
* 2001 – Franz Wittenbrink: ''Zigarren'' (Purolar), Heiner Müller: ''Bildbeschreibung'' (Fotoğraf Alt Yazısı), Shakespeare: ''Maß für Maß'', (Ölçme için Ölçü) Elfriede Jelinek: ''Gier'' (Hırs), Rolf Hochhuth: ''Der Stellvertreter'' (Temsilci), Christoph Ransmayr: ''Die Unsichtbare'' (Görünmezler), Marieluise Fleißer: ''Fegefeuer in Ingolstadt'', Peter Turrini: ''Ich liebe dieses Land'' (Ben Bu Memleketi Seviyorum), Martin Crimp: ''Auf dem Land'' (Memleketde)
* 2002 – Thomas Bernhard: ''Ein Fest für Boris'' (Boris için Festival), Georg Kreisler: ''Adam Schaf hat Angst oder Das Lied vom Ende'' (Adam Schaf Korkuyor veya Şarkının Sonu), Einar Schleef: ''Gertrud'', [[Rainer Werner Fassbinder]]: ''Das Kaffeehaus'' (Kahve), Peter Turrini: ''Da Ponte in Santa Fe'', [[Peter Handke]]: ''Der Wahnsinn der Wörter Quodlibet'' (Quodlibet Kelimelerinin Çılgınlığı), Hans Magnus Enzensberger: ''Der Untergang der Titanic'' (Titanik’in Batışı), Shakespeare: ''Ein Sommernachtstraum'' (Bir Yaz Gecesi Rüyası), Botho Strauß: ''Unerwartete Rückkehr'' (Beklenmeyen Dönüş), [[Samuel Beckett]]: ''Glückliche Tage'' (Şanslı Günler, [[Max Frisch]]: ''Biedermann und die Brandstifter'' (Biedermann ve Kundakçı), George Tabori: ''Das Erdbeben-Concerto'' (Deprem Konçertosu),
* 2003 – Thomas Bernhard: ''Der deutsche Mittagstisch'' (Alman Öğle Yemeği Masası), Shakespeare: ''Der Sturm (Shakespeare)'', Brecht: ''Kriegsfibel'' (Savaş Alfabesi), [[Gotthold Ephraim Lessing]]: ''Die Juden'' (Yahudiler), Brecht: ''Die heilige Johanna der Schlachthöfe'', Hugo von Hofmannsthal: ''Elektra'', Jewgeni Schwarz/Rainer Kirsch: ''Die verzauberten Brüder'' (Büyülenmiş Kardeşler), Georg Büchner: ''Leonce und Lena'' (Leonce ve Lena), Gerhart Hauptmann: ''Michael Kramer'', Brecht: ''Die Mutter (Brecht)'', Brecht: ''Verschollener Ruhm der Riesenstadt New York. Ein Amerika-Abend'' (Dev gibi Şehir New York’un Kaybolan Şöhreti. Bir Amerika Akşamı)
* 2004 – [[Friedrich Schiller]]: ''Die Räuber'' (Haydutlar), Peter Handke: ''Untertagblues'' (Yeraltı Mavisi), George Tabori: ''Purgatorium'', Henrik Ibsen: ''Die Wildente'' (Yaban Ördeği), Heiner Müller: ''Leben Gundlings Friedrich von Preußen'' (Prusyalı Gundlings Friedrich’in Yaşamı), Henrik Ibsen: ''Peer Gynt''
* 2005 – George Tabori: ''Jubiläum'' (Jübile), Franz Wittenbrink: ''Die Farbe Rot'' (Kırmızı Renk), Botho Strauß: ''Die Eine und die Andere'' (Birisi ve Ötekisi), Max Frisch: ''Andorra'', Elfriede Jelinek: ''Wolken. Heim. Und dann nach Hause'' (Bulutlar. Ev. Ve Ardından Eve Gidiş), Thomas Bernhard: ''Ritter, Dene, Voss'' (Şövalye, Dene, Voss)
186. satır:
* Christoph Funke ve Wolfgang Jansen: ''Theater am Schiffbauerdamm. Die Geschichte einer Berliner Bühne'' ('Theater am Schiffbauerdamm. Bir Berlin Sahnesi’nin Tarihi). Links Yayınevi, Berlin 1992 ISBN 3-86153-047-3
* Friedrich Dieckmann (Yayıncı): ''Die Plakate des Berliner Ensembles 1949–1989'' (Berliner Ensemble’nin Plaketleri 1949-1989). Europäische Verlags-Anstalt, Hamburg 1992 ISBN 3-434-50013-8
* [[Bertolt Brecht]] ve [[Helene Weigel]] hakkında yazılan kitaplara da bakınız
 
== Web ==