Ahmet Ferit Tek: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kozmetik değişiklikler |
||
1. satır:
'''Ahmet Ferit Tek''' (d. [[7 Mart]] [[1878]] - ö. [[25 Kasım]] [[1971]]),
[[Türk Ocağı]]'nın kurucularındandır ve -derneğin resmi kuruluşundan sonraki- ilk genel başkanıdır; Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk İçişleri Bakanı'dır.
== Yaşamı ==
=== Ailesi ve öğrenim yılları ===
[[7 Mart]] [[1878]]’de [[Bursa]]'da doğdu. [[İstanbul]]lu bir aileye mensuptur. Babası Maliye muhasebecilerinden Mustafa Reşit Bey, büyük babası kadı Asım Efendi'dir. Annesi Bursalı İbrahim Ağanın kızı Hanife Leyla Hanım'dır.
Öğrenimine Darü’l-Feyz Mektebi’nde başladı. Gülhane Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra asker olma
Bir sene Erkan-ı Harbiye sınıfında çalıştı. [[1897]] ve [[1898]] yıllarında meşrutiyetçi öğrencilere karşı soruşturma başlatılmıştı. Arkadaşı [[Yusuf Akçura]]’yı korumak istemesi sonucu tutuklandı. 102 gün [[Taşkışla]]’da mahkum olduktan sonra İstanbul’dan [[Fizan]]’a sürüldü. [[8 Eylül]] [[1897]]’de İstanbul’dan ayrıldı, sürgün edilen diğer mahkumlarla Şeref isimli vapurla yaptıkları bir haftalık yolculuktan sonra [[Trablusgarp]]'a vardı; onları Fizan'a götürecek yol parası temin edilemediğinden Trablusgarp'ta hapsedildiler. Bir yıl boyunca Trabulusgarp’ta zindanda kaldı.
[[Yusuf Akçura]] ile birlikte 1900 yılında [[Trablusgarp]] kıyılarından bir kayığa binerek [[Tunus]]’a ve oradan [[Paris]]’e kaçtılar. [[Fransa]]’da bir taraftan siyasi faaliyetlere devam ederken diğer taraftan [[Paris]] Siyasi İlimler Mektebi’ne (Ecole Libre des Sciences Politiques) devam ederek, [[29 Haziran]] [[1903]]’te okulu yedinci olarak ve onur ödülü alarak bitirdi.
Öğrenci iken,
=== Mısır yılları ve yurda dönüşü ===
[[1903]]-[[1908]] tarihleri arasında kesin olarak belli olmayan bir tarihte [[Kazan]]'a gitti ve arkadaşı Yusuf Akçura’yı ziyaret etti. Ziyaretinin ardından, Türkiye’ye dönemediği için [[Mısır]]’a yerleşti.
[[II. Meşrutiyet]]’in ilanı üzerine [[1908]]'de İstanbul'a dönebildi. Şurayı Ümmet Gazetesi’nde yazılar yazdı. İlk resmi görevi,
=== Siyaset Yaşamı ===
==== Meclis-i Mebusan’a Girmesi ====
Kütahya mebusu Saffet Paşa’nın istifası üzerine Kütahya mebusu seçilerek [[18 Kasım]] [[1909]]’dan itibaren Meclis-i Mebusan’da mebus olarak yer aldı. Mecliste [[İttihat ve Terakki Fırkası]]’nı açıkça eleştirmesi, partiden çıkaırılmasına neden oldu (1909). 1912 seçimlerinde meclis dışında kaldı.
==== Milli Meşrutiyet Fırkası ====
Siyasetten uzaklaşmak istemeyen Ahmet Ferit Bey, [[5 Temmuz]] [[1912]] tarihinde [[Milli Meşrutiyet Fırkası]]’nı kurdu. Parti kuruluşunda yer alan diğer
[[22 Eylül]] [[1912]] tarihinde partinin yayın organı olan [[İfham Gazetesi]]ni yayına çıkarmaya ve “İfham Kütüphanesi” adı altında bir dizi kitap basmaya başladı. Gazetede ateşli yazılar yazdı. Yazılarında Türklük ve [[İslamiyet]] dayanışmasına büyük önem verdi. Milliyet fikri ve milliyetçilik ülküsünü gerçeklik şuuru ile dengelemeye, her türlü siyasi düşüncenin üstünde değişmez prensip olarak yerleşmesine büyük önem vermiştir.
==== Türk Ocağı’nın Kurulması ====
[[Türk Ocağı]] adlı derneğin Askeri
==== Savaş yılları ====
[[Balkan Savaşı]] sırasında Çatalca’daki genel karargahta yüzbaşı rütbesiyle bir süre görev yaptı ancak [[Londra Antlaşması]]’nın imzalanması üzerine yeniden gazetesinin başına döndü. Gazete, [[Mahmud Şevket Paşa]]’nın katli hakkındaki bir haber nedeniyle [[13 Haziran]] [[1913]] günü kapatıldı. Mehmet Emin, önce [[Sinop]]’a iki
==== İşgal yılları ====
Savaş sırasında bağımsızlığını kazanan [[Ukrayna]]’nın merkezi [[Kiev]]’e [[1918]] yılında başkonsolos tayin edildi. Bir yıl sonra ülke [[Bolşevik]] işgaline uğrayınca [[İstanbul]]’a döndü.
Bir süre [[Damat Ferit Paşa]] kabinesinde Nafia Nazırı (Bayındırlık Bakanı) olarak görev yaptı ve Maliye Nezareti’ne vekalet etti. Milli Meşrutiyet Fırkası’ndaki arkadaşlarıyla [[Milli Türk Fırkası]] adında yeni bir milliyetçi siyasi parti kurdu. [[12 Ocak]] [[1920]]’de toplanacak [[Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı|Meclis-I Mebusan’a]]
==== Milli Mücadele Yılları ====
[[30 Mayıs]] [[1920]]’de Ankara’ya gelen Ahmet Ferit Bey, İstanbul mebusu olarak [[1. T.B.M.M]]’de yerini aldı.
[[30 Ekim]] [[1923]]’te [[İsmet Paşa]] tarafından kurulan ilk cumhuriyet kabinesinde yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Dahiliye Vekili (İçişleri Bakanı) olarak yer aldı. Görevini, ikinci kabinede de sürdürdü. Bakanlığı sırasında Cumhuriyet tarihinin ilk [[Köy Kanunu]]nu oluşturdu. O devir Anadolu’da yaygın olan eşkıyaya karşı mücadeleye girerek asayişi temin edebildi. Ahmet Ferit Beyin, Dâhiliye Vekilliği sırasında gerçekleştirdiği diğer önemli icraatı ise [[150'likler]] listesini hazırlamış olmasıdır.
=== Diplomatlık Yılları ===
1925 yılından sonra tamamen Hariciye’nin hizmetine girdi. [[6 Mayıs]] [[1925]] tarihinde [[Londra]]’ya büyükelçi olarak atandı. Yedi yıl bu görevi sürdürdükten sonra
[[Ahmet Ferit Tek]], Fransızca ve İngilizce bilmekteydi. [[İstiklal Madalyası]] ile Lehistan Devleti Beyaz Kartal Nişanının Büyük Kordonu’na sahipti.
== Eserleri ==
[[Ahmet Ferit Tek]]’in, Mekteb-i Mülkiye’de ders verirken okuttuğu takrirleri ''“Tarih-i Siyasi”'' (Mekteb-i Mülkiye 1. sınıf için, 1327/1911, 276 s. taşbaskı), ''“Tarih-i Medeniyet”'' (Mekteb-i Mülkiye 3. sınıf için, 856 s. taşbaskı) adı altında basılmıştır. Her ikisi de sahalarında yazılmış ilk kitaplar arasındadır ve ders teksiri olduklarından çok az sayıda basılmışlardır.
[[Sinop]]’ta sürgün olarak bulunduğu sırada yazıp İstanbul’da yayımlattığı
Bunların dışında 1912 tarihinde ''“Kuvvet ve Siyaset Muharebesi”'' ile ''“Kanun-u Esasi-yi Vilayet”'' isimli iki önemli makalesi, Türk Ocakları yayın organı olan Türk Yurdu Dergisinde çıkmıştır. ''“Türk Ocağı”'' adlı makalesi 1914 tarihli Nevsal-i Milli’de yayımlanmıştır. Türk Edebiyatı Dergisinin 1973 Ekim sayısında ise ''“1972 Başında Dünya Umumi Siyaseti ve Türkiye”'' isimli yarım kalmış bir makalesi kızı Emel Esin tarafından yayımlanmıştır.
== Kaynakça ==
* Yenal Ünal, '''“Ahmet Ferit Tek”''', ''Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2009.''
* Necati Akder, '''“Seçkin Vatansever, Büyük Milliyetçi, Değerli Fikir ve Mefkûre Adamı Ahmet Ferit Üful Etti''', ''Türk Kültürü, sayı: 110, 1971, s. 116–128''.
* BAŞBAKANLIK, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Bakanlar Kurulu Kararlar Kataloğu (BKKK).
* Ali Birinci, '''Tarihin Gölgesinde Meşahir-i Meçhuleden Birkaç Zat''', ''Dergâh Yayınları, İstanbul, 2001''.
{{başlangıç kutusu}}
85. satır:
{{DEFAULTSORT:Tek, Ahmet Ferit}}
[[Kategori:1877 doğumlular]]
[[Kategori:1971 yılında ölenler]]
Satır 98 ⟶ 99:
[[Kategori:TBMM Bürokrat Milletvekilleri]]
[[Kategori:Nafia Nazırları]]
[[de:Ahmet Ferit Tek]]
|