Vikipedi

15-16 Haziran olayları: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ertly (mesaj | katkılar)
Devriyeler
34.933 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Ertly (mesaj | katkılar)
Devriyeler
34.933 değişiklik
15-16 Haziran Olayları sayfasına yönlendirildi
1. satır:
{{Geçmiş#redirect birleştir|[[15-16 Haziran İşçi Direnişi}}Olayları]]
<!--
'''15-16 Haziran Olayları''', 15-16 Haziran 1970 tarihlerinde [[Türkiye]]'de [[İstanbul]] merkezli olarak başlayan ve yayılan, Türkiye tarihindeki en büyük işçi eylemlerinden biri.
{{düzenle|Temmuz 2007}}
 
15-16 Haziran 1970'te başlayan ve yayılan, Türkiye tarihindeki en büyük işçi eylemlerinden biri.Türkiye tarihindeki ilk işçi ayaklanması olması özelliğini taşımaktadır.
==Arkaplan==
 
==Arkaplanı==
===Yasal düzenleme girişimi===
[[1970]]'te, çalışma yaşamını ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı İş Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası'nda değişiklik yapan tasarı, [[Adalet Partisi]] ve [[Cumhuriyet Halk Partisi]]'nin işbirliğiyle önce [[TBMM]] ardından Senato'dan geçirildi.Yapılan değişiklik, işçilerin sendika seçme özgürlüğünü önemli ölçüde kısıtlamakta, sendika değiştirmeyi güçleştirmekteydi<ref>[http://www.tmmob.org.tr/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=2429&mode=thread&order=0&thold=0 TMMOB arşivlerinden]</ref>.Yasa taslağı 11 Haziran 1970'te cumhurbaşkanı [[Cevdet Sunay]]'ın onaylamasıyla yürürlüğe girdi.[[1963]]'te yasalaşan [[sendika]], [[toplu iş sözleşmesi]] ve [[grev]] hakkı yasaları, dönemin hükümeti tarafından değişiklikler yapılması için [[13 Haziran]] [[1970]]'de Meclise sunuldu. Tasarı, işçilerin istedikleri sendikaya serbestçe üye olmalarını ve beğenmedikleri sendikalardan ayrılmalarını güçleştiren toplu sözleşme ve grev haklarını kısıtlayan hükümler içermekteydi. Türkiye genelinde faaliyet gösterebilmesi için işkolunda sigortalı çalışan işçilerin üçte birini örgütlenmesi barajı getiriliyordu ve konfederasyon faaliyeti gösterebilmesi için sigortalı işçilerin üçte biri kadar üyeye sahip olması isteniyordu. Bu oranın [[DİSK]]'in sahip olduğu üye sayının üstünde olduğu tespit edilerek konulduğu iddia edildi.Kanunlaşan tasarı esas olarak [[Türk-İş]]'ten DİSK'e işçi akışını önlemeyi amaçlamaktaydı.[[DİSK]] ve bağlı sendikalar yeni yasaya tepki gösterdiler.[[Türkiye İşçi Partisi]] ise sözkonusu yasa değişikliklerini [[Anayasa Mahkemesi]]'ne götüreceğini açıkladı ve iptal davası açtı.
 
====15-16 Haziran günüGünleri ölenler==Yaşananlar==▼
[[1970]]'te, çalışma yaşamını ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı İş Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası'nda değişiklik yapan tasarı, [[Adalet Partisi]] ve [[Cumhuriyet Halk Partisi]]'nin işbirliğiyle önce Millet Meclisi ardından Senato'dan geçirildi.Yapılan değişiklik, işçilerin sendika seçme özgürlüğünü önemli ölçüde kısıtlamakta, sendika değiştirmeyi güçleştirmekteydi.Yasa taslağı [[11 Haziran]] [[1970]]'te cumhurbaşkanı [[Cevdet Sunay]]'ın onaylamasıyla yürürlüğe girdi.
[[DİSK]]'li sendikacıların ve yöneticilerin tepkileri, [[15 Haziran]] [[1970]] sabahı, [[İstanbul]]'un belli başlı merkezlerine doğru yürüyüşe geçmeleriyle yeni bir evreye girdi.Son 1,5bir buçuk yıldır bazı büyük fabrikalarda çeşitli işçi hareketleri ve direnişleri sürmekte olduğundan birçok fabrikada ve işçi semtinde gerginlik artmıştı.15 Haziran 1970'te patlak veren olaylar da bir nevi dışavurum oldu.Kentin Anadolu yakasında başlayan yürüyüş [[Kartal, İstanbul|Kartal]] İlçesi'nden yürüyüşe katılan işçilerle Ankara Asfaltı ([[E-5 karayolu)]] boyunca ilerlerken, kendilerine başka fabrikalardan da katılanlar oldu.[[Göztepe]] dolaylarında, Otosan Fabrikası işçileri ile DMO işçileri de onlara katıldı ve yürüyüş saat 17:00'ye kadar sürdü.Bir başka yürüyüş kolu da [[Beykoz]] ve [[Paşabahçe]]'den [[Üsküdar]]'a doğru oluştu.[[16 Haziran]]'da ise [[Gebze]]'den başlayan işçi yürüyüşü, Kartal'dan katılan işçilerle birleşerek [[Bağdat Caddesi]] üzerinden Kadıköy İskele Meydanı'na kadar ulaştı. ▼
 
Kanunlaşan tasarı esas olarak [[Türk-İş]]'ten [[DİSK]]'e işçi akışını önlemeyi amaçlamaktaydı.[[DİSK]] ve bağlı sendikalar yeni yasaya tepki gösterdiler.[[Türkiye İşçi Partisi]] ise sözkonusu yasa değişikliklerini [[Anayasa Mahkemesi]]'ne götüreceğini açıkladı ve iptal davası açtı.
 
==Olayların gelişimi==
 
▲[[DİSK]]'li sendikacıların ve yöneticilerin tepkileri, [[15 Haziran]] [[1970]] sabahı, [[İstanbul]]'un belli başlı merkezlerine doğru yürüyüşe geçmeleriyle yeni bir evreye girdi.Son 1,5 yıldır bazı büyük fabrikalarda çeşitli işçi hareketleri ve direnişleri sürmekte olduğundan birçok fabrikada ve işçi semtinde gerginlik artmıştı.15 Haziran 1970'te patlak veren olaylar da bir nevi dışavurum oldu.Kentin Anadolu yakasında başlayan yürüyüş [[Kartal, İstanbul|Kartal]] İlçesi'nden yürüyüşe katılan işçilerle Ankara Asfaltı (E-5 karayolu) boyunca ilerlerken, kendilerine başka fabrikalardan da katılanlar oldu.[[Göztepe]] dolaylarında, Otosan Fabrikası işçileri ile DMO işçileri de onlara katıldı ve yürüyüş saat 17:00'ye kadar sürdü.Bir başka yürüyüş kolu da [[Beykoz]] ve [[Paşabahçe]]'den [[Üsküdar]]'a doğru oluştu.[[16 Haziran]]'da ise [[Gebze]]'den başlayan işçi yürüyüşü, Kartal'dan katılan işçilerle birleşerek [[Bağdat Caddesi]] üzerinden Kadıköy İskele Meydanı'na kadar ulaştı.
 
Avrupa Yakası'nda ise [[15 Haziran]] [[1970]]'te, [[Bakırköy]] - [[Topkapı]] - [[Sağmalcılar]] güzergahında yürüyüş yapıldı.[[16 Haziran]]'da da, kentin Topkapı dışındaki kesimlerinden gelen kollar birleşip, [[Aksaray]] üzerinen önce [[Sultanahmet]]'e, oradan [[Cağaloğlu]] ve vilayetten (valilik) geçip [[Eminönü]]'ne geldiler.Valilik [[Haliç]] üzerine yer alan o zamanki iki köprüyü de açtırarak, eylemcilerin [[Beyoğlu]] tarafına geçmesini engelledi.[[Levent]] ve [[Beyoğlu]]'nda da küçük yürüyüş kolları oluşmuştu.
Satır 18 ⟶ 15:
Gösterilere pekçok fabrikadan 75,000 dolaylarında işçi katıldı.Gösterilen tepki esas olarak [[DİSK]] üyesi işçilerden geldiği halde, yürüyüşlere çok sayıda [[Türk-İş]] işçisi de toplu halde katıldı.Olayların birinci günü akşamı [[Bakanlar Kurulu]] 60 günlük bir [[sıkıyönetim]] ilan etti.DİSK ve bağlı sendikaların yöneticilerinin pek çoğu sıkıyönetim mahkemelerince tutuklandılar ve yargılandılar.[[Kadıköy]]'de meydana gelen olaylarda 2 işçi, 1 polis ve 1 esnaf yaşamını yitirdi.[[16 Haziran]]'da [[Ankara]], [[Adana]], [[Bursa]] ve [[İzmir]]'de de küçük çaplı olaylar yaşandı.
 
===Eylemler sırasında ve sonrasında hayatını kaybedenler===▼
Olayların ardından [[CHP]] Genel Sekreteri [[Bülent Ecevit]], Genel Başkan [[İsmet İnönü]] ile birlikte partisi adına, [[Türkiye İşçi Partisi|TİP]]'den ayrı olarak [[Anayasa Mahkemesi]]'ne başvurdu.Anayasa Mahkemesi, yasa değişikliği konusunda açılmış olan davaları daha sonra karar bağlayarak, söz konusu yasa değişikliklerini iptal etti.
===16 Haziran günü ölenler===
 
==Sonuçları==
 
▲===Eylemler sırasında ve sonrasında hayatını kaybedenler===
 
▲====16 Haziran günü ölenler====
*Yaşar Yıldırım, Mutlu Akü Fabrikası işçisi
*Mustafa Bayram Vinleks işçisi
*Mehmet Gıdak, Cevizli Tekel Fabrikası işçisi
*Doğukan Dere, esnaf
*İsmiismi belirlenemeyenbelirlenmeyen bir polis memuru
 
====Eylemle bağlantılı direnişlerde ölenler====
*Hüseyin Çapkan, eylemlerden sonra direniş başlatan Gıslaved işçilerinden Lastik-İş sendikası üyesi işçi.
*Necmettin Giritlioğlu, Aliağa rafinerisi inşaatında çalışan ve greve giden Yapı-İş Sendikası Genel Başkanı.
 
===Eyleme katılan işçilerin çalıştıkları fabrika / işletmelerden bazıları===
*Türk Demir Döküm
*Sungurlar
Satır 47 ⟶ 39:
*[[Vita]]
 
==DeğerlendirmeSonuç==
[[16 Haziran]]'da Kocaeli ve İstanbul'da sıkıyönetim ilan edildi. [[12 Mart Askeri Darbesi|12 Mart]] ve [[12 Eylül Askeri Darbesi|12 Eylül]] Askeri Darbelerinde [[Kemal Türkler]] ve diğer [[DİSK]] yöneticileri halkı kışkırtmak ve bölücülük propangandası yapmaktan yargılandılar; davalardan beraat ettiler. Olayların ardından CHP Genel Sekreteri [[Bülent Ecevit]], Genel Başkan [[İsmet İnönü]] ile birlikte partisi adına, TİP'den ayrı olarak Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.Anayasa Mahkemesi, yasa değişikliği konusunda açılmış olan davaları daha sonra karar bağlayarak, söz konusu yasa değişikliklerini iptal etti.Yasa da "Anayasaya aykırı olduğu" için Anayasa mahkemesi tarafından iptal edildi.
 
 
==Mirası==
15-16 Haziran eylemleri özellikle sol siyasi partiler için Türkiye'deki geniş çaplı ilk büyük işçi sınıfı eylemi olduğu için önem taşır ve sahiplenilir. Sol partiler ve sendikalar eylemin yıldönümlerinde çeşitli etkinlikler ve toplantılar düzenlerler. <ref>[http://haber.sol.org.tr/sonuncukavga/122.html 2008 yılında düzenlenen etkinliklere dair bir haber]</ref>
<ref>"15-16 Haziran direnişinin yıldönümünde 2003 yılından beri ""15-16 Haziran Ruhuyla Geleceğimizi Kurmaya" şiarıyla bir organizasyon düzenlenmektedir. Her yıl yapılan organizasyona bugüne kadar aralarında Bugüne kadar aralarında Kazım Koyuncu, Ali Asker, Hilmi Yarayıcı, Kardeş Türküler, Sabahat Akkiraz gibi pek çok sanatçı ve grubun sahne aldığı etkinliklere 100’e yakın sanatçı ve 10 binden fazla izleyici katılmıştır. Düzenleyen Kurumlar: AKA-DER (Anadolu Kültür Araştırma Derneği), İşçi Gazetesi, İşçi Evi Derneği, Kaldıraç, Özgür Lise, Özgür Eğitim Platformu</ref>▼
 
== 15-16 Haziran Ruhuyla Geleceğimizi Kurmaya ==
==Popüler kültüre etkileri==
▲<ref>"15-16 Haziran direnişinin yıldönümünde 2003 yılından beri ""15-16 Haziran Ruhuyla Geleceğimizi Kurmaya" şiarıyla bir organizasyon düzenlenmektedir. Her yıl yapılan organizasyona bugüne kadar aralarında Bugüne kadar aralarında Kazım Koyuncu, Ali Asker, Hilmi Yarayıcı, Kardeş Türküler, Sabahat Akkiraz gibi pek çok sanatçı ve grubun sahne aldığı etkinliklere 100’e yakın sanatçı ve 10 binden fazla izleyici katılmıştır. Düzenleyen Kurumlar: AKA-DER (Anadolu Kültür Araştırma Derneği), İşçi Gazetesi, İşçi Evi Derneği, Kaldıraç, Özgür Lise, Özgür Eğitim Platformu</ref>.
Olayların olduğu geçen dönem [[Zengin Mutfağı (oyun)]] adlı tiyatro eseri ve aynı eserin sinemaya aktarılması olan [[Zengin Mutfağı (film)]] adlı filmde işlenir.
 
==Kaynakça==▼
{{kaynakça}}
 
==Dış bağlantılar==▼
*[http://www.15-16haziran.org etkinlikler ve direnişe ilişkin fotoğraf, haberler ve duyurular]
 
==Konuyla ilgili yazılan eserlerden bazıları==
Satır 72 ⟶ 56:
*[[Kemal Türkler]]
*[[Zengin Mutfağı (film)]]
 
▲==Kaynakça==
{{reflist}}
 
▲==Dış bağlantılar==
*[http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=155963 Radikal gazetesindeki, DİSK'in işçi eyleminin 35.yılında yaptığı etkinlik haberi]
*http://www.genchayat.evrensel.net/haber.php?haber_id=742
 
[[Kategori:İşçilik]]
[[Kategori:Toplumsal hareketler]]
-->
"https://tr.wikipedia.org/wiki/15-16_Haziran_olayları" sayfasından alınmıştır