Kafes bileşik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Merube 89 (mesaj | katkılar)
k Klatrat sayfasının yeni adı: Kafes bileşik: gb
Merube 89 (mesaj | katkılar)
Luckas-bot tarafından yapılan 2010-06-09 23:03:23 tarihli değişiklik, Gezinti Pencereleri kullanılarak geri getirildi.
1. satır:
[[Dosya:Clathrate compounds tr.PNG|thumbnail|500px|Konak molekül örnekleri.]]
{{geçmiş birleştir|Kafes bileşik}}
'''Kafes bileşikleri''' ('''klatrat bileşikler''' veya sadece '''klatrat'''lar), kafes ([[latis]]) bir yapı oluşturan bir tip molekülü ve onun içine hapsolmuş başka bir molekülden oluşan bir kimyasal maddedir. Eskiden '''klatrat kompleksi''' [[hidrokinon]]un içerme kompleksleri için kullanılırdı ama günümüzde bu terim, bir temel iskeleti oluşturan bir konak molekül ve ona moleküllerarası etkileşimlerle tutunmuş bir konuk molekülden oluşan pekçok zayıf birleşik için kullanılır. Klatratlara ayrıca '''konak-konuk bileşikleri''', '''içerme bileşikleri''' ve '''katım''' (başlıca [[üre]] ve [[tiyoüre]] durumunda) da denir. Eskiden '''moleküler bileşik''' terimi de kullanılırdı.
[[Klatrat hidrat]], özel bir gaz [[hidrat]] tipidir, [[su]] moleküllerinden oluşan bir kafes tarafından hapsolmuş bir [[gaz]] molekülüdür. Bu şekilde doğal olarak donmuş çok miktarda metan gazı hem permafrost oluşumlarında hem de okyanus tabanının altında keşfedilmiştir.<ref>{{cite web2|url=http://www.newscientist.com/search?doSearch=true&query=clathrates|title=Ice on fire: The next fossil fuel|last=Pearce|first=Fred|date=27 June 2009|work=New Scientiest|pages=30–33|accessdate=2009-07-05}}</ref> Silikon ve germanyum klatlarının Olası yarı iletken ve süper iletken özellikler
 
Klatrat sözcüğü [[Latince]] "parmaklıklı veya ızgaralı" anlamına gelen ''clatratus'' sözcüğünden türetilmiştir.<ref>[http://lysy2.archives.nd.edu/cgi-bin/WORDS.EXE?clathrate Latin dictionary]</ref>
 
==Tarih==
Kafes bileşiklerinin tarihi nispeten kısadır. Klatrat hidratlar 1810'da [[Sir Humphry Davy|Humphry Davy]] tarafından keşfedilmiştir.<ref>{{cite web2 |url=http://ethomas.web.wesleyan.edu/ees123/clathrate.htm |title=Clathrates: little known components of the global carbon cycle |accessdate=13 December 2007 |dateformat=dmy |year=2004 |month=11 |author=Ellen Thomas |publisher=Wesleyan University }}</ref>. P. Pfeiffer, 1927 ve 1930 yıllarında bu bileşikler hakkında yazmıştır. [[E. Hertel]], "moleküler bileşik" terimini, çözelti veya gaz hâlinde, [[kütle etkisi kanunu]] uyarak bileşenlerine ayrışan maddeler olarak tanımladı. 1945'te [[H. M. Powell]] bu bileşiklerin kristal yapıların analizini yaptı ve bunları ''klatrat'' olarak adlandırdı.
 
Üre- ve tiyoüre-konaklı kafes bileşikleri, [[parafin]]in ayrıştırılmasında kullanılmıştır. [[Soy gazlar]], su ve hidrokinonla klatratlar oluşturur. Bu tür bileşiklerde gaz atomları, su ve hidrokinon moleküllerinin tutulduğu kafeslerde tutulur. Aynı şekilde üre veya tiyoüre, kristal örgüleri içinde hidrokarbon molekülleri tutabilir. Bu moleküller üre ya da tiroüre molekülleriyle örülmüş tünellere yerleşir. Üredeki tüneller, Tiroüredeki tünellerden daha dardır. Bu da doğrusal hidrokarbonların üre tarafından tutulması sonucu dallı hidrokarbonlardan ayrılmasını sağlar.
 
Daha sonra [[siklodekstrin]], [[taç eter]] ve [[kriptand]]'ın konak molekül olarak işlev gördüğü bulunmuştur (bakınız şekil).
 
==Özellikleri==
Klatrat bileşikleri çok çeşitlidir, konak ve konuk moleküller arasındaki etkileşimler [[kimyasal bağ]]lar yoluyla olanlar olduğu gibi, konak molekülün geometrik uzayı içinde, zayıf moleküllerarası güçler ile yerleşmiş konuk moleküller de vardır. Konak-konuk komplekslerinin tipik örnekleri arasında [[içerme bileşiği|içerme bileşikleri]] ve [[enterkalasyon]] bileşikleri de sayılabilir.
 
Aynı moleküllerden oluşmalarına rağmen farklı yapılara sahip olan (enatiomer ve diastereomerleri olan) kafes bileşikleri birbirlerinden izole edilebilir.
 
==Basında bahis==
* [[Deepwater Horizon petrol kaçağı]] sırasında ana kaçağa boru takma girişimi sırasında meydan gelen klatratlar, operasyonun başarısızlığına neden olmuştur.<ref>{{cite web2 |url=http://arstechnica.com/science/news/2010/05/frozen-methane-from-the-gulf-oil-spill-to-climate-change.ars |title=Frozen methane, from the gulf oil spill to climate change |accessdate=16 May 2010 |dateformat=dmy |year=2010 |month=05 |author=John Timmer |publisher=Ars Technica }}</ref>
 
==Ayrıca bakınız==
* [[Klatrat tabanca hipotezi]], okyanus tortularından [[metan hidrat]]'ın aniden salınmasına dair teori.
* [[Weaire-Phelan yapısı]], klatrat yapıları hakkında.
* [[Kelat]]
 
==Kaynakça==
{{kaynakça}}
 
{{kaynak wiki2
|tariht= 9 Hazıran 2010
|urlt=
|kt=kısmen
|dil= İngilizce
|madde= Clathrate
|tarih= 9 Haziran 2010
|url=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Clathrate_compound&oldid=367015910
}}
 
 
[[Kategori:Supramoleküler kimya]]
[[Kategori:Klatratlar]]
 
[[ca:Clatrat]]
[[da:Klatrat]]
[[de:Clathrate]]
[[en:Clathrate compound]]
[[es:Clatrato]]
[[fr:Clathrate]]
[[hu:Klatrátok]]
[[ja:クラスレート]]
[[pl:Klatrat]]
[[pt:Clatratos]]
[[ru:Клатраты]]
[[sr:Клатрат]]
[[sv:Klatrat]]
[[uk:Сполуки включення]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kafes_bileşik" sayfasından alınmıştır