Vikipedi

Muhâkemetü'l-Lugateyn: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k 88.251.165.0 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Takabeg tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
Jansay (mesaj | katkılar)
59 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
'''Muhakemet’ül Lugateyn''' ('''منتدياتال لغاتي'''{{fact}}; anlam: İki dilin yargılanması), [[Özbek]] dilbilimcisi [[Ali Şir NevaiNevaî]] tarafından [[Çağatayca]] ile yazılmıştır.
 
Nevaî, edebiedebî dil olarak Çağtayca[[Çağatayca]]'nın [[Farsça]]'ya nazaran üstün olduğuna inanmış ve Aralık [[1499]]'da tamamlanmış Muhakemet’ül Lugateyn'de de iddiasını savunmuştur.<ref>[http://www.turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/abik.pdf A. Deniz Abik, Nevâyî'nin üç eserindeki deyimlerin Farsça ile karşılaştırılması' (PDF dosyası)] {{tr}}/{{en}}</ref> Özellikle Türk dilinin hayvan isimleri ve fiil zenginliği yönünden Farsça'dan daha üstün olduğunu gösterir.
 
[[Ali Şir NevaiNevaî]] bu eserde yeryüzündeki başlıca dilleri [[Arapça]], [[Hintçe]], [[Çağatayca]] ve [[Farsça]] olarak sayar. [[Arapça]]'nın en üstün ve [[Hintçe]]'nin en değersiz dil olduğunun bilinen bir gerçek olduğunu ifade ettikten sonra, geri kalan iki dil arasında hangisinin daha üstün olduğunu çeşitli delillere dayanarak münakaşa eder. Sonuç olarak [[Çağatayca]]'nın [[Farsça]]'dan daha üstün bir dil olduğunu ispat eder.
 
Nevaî, eserinde birçok defa [[Türkçe]] kelime haznesinin [[Farsça]]'ya nazaran daha zengin,güzel ve esnek olduğunu düşündüğünü dile getirmektedir. Örnek olarak:
Eserin yazılmasının önemli bir sebebi, o dönemde [[Türk halkları|Türk]] aydınları arasında [[Farsça]] kullanımı yönünde yaygın bir özenti olmasıdır. Şiir yazmaya müsait bir dil olması sebebiyle [[Farsça]] rağbette idi. Muhakemet'ül Lugateyn bu bakımdan gerçekten etkili olmuş ve [[Ali Şir Nevai]]'den sonra [[Çağatayca]]'ya rağbet artmış, özellikle şiir büyük gelişme göstermiştir,▼
 
* Birçok [[Çağatayca]] kelimenin üç, dört ya da daha fazla anlamı vardır, lâkin Nevaî'nin dediğine göre Farsça'da böyle bir esneklik yoktur.{{fact}}
* Türkçe lehçelerinde ördek manasını taşıyan dokuz tane kelime vardır, ki bu da Türkçe lehçelerinin kapasite bakımından üstünlüğünü gösterir. Farsçada ise Nevaî'nin dediğine göre ördek için sadece bir kelime vardır.{{fact}}
 
▲Eserin yazılmasının önemli bir sebebi, o dönemde [[Türk halkları|Türk]] aydınları arasında [[Farsça]] kullanımı yönünde yaygın bir özenti olmasıdır. Şiir yazmaya müsait bir dil olması sebebiyle [[Farsça]] rağbette idi. Muhakemet'ül Lugateyn bu bakımdan gerçekten etkili olmuş ve [[Ali Şir NevaiNevaî]]'den sonra [[Çağatayca]]'ya rağbet artmış, özellikle şiir büyük gelişme göstermiştir,
 
==Not==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Muhâkemetü%27l-Lugateyn" sayfasından alınmıştır