|
'''Rubai''', aruz ölçüsüyle yazılır.Birimi 4'lüktür. 4 dizelik ( mısralık ) bir [[divan edebiyatı]] [[nazım biçimi]]dir. Rubailerde birinci, ikinci, dördüncü dizeler [[uyak]]lı, üçüncü dize ise serbesttir. İki [[beyit]]lik kıtalar biçiminde yazılmış rubailer de vardır. Her dizesi birbiriyle uyaklı rubailere "rubai-i musarra" ya da "terane" adı verilir. Rubainin,[[aruz]]un hezec bahrinden 24 kalıbı bulunur. Bunlardan; '''mef'ûlü''' birimiyle başlayan 12 kalıba "ahreb", '''mef'ûlün''' birimiyle başlayan öbür 12 kalıba da "ahrem" denir. Kalıpların sonu "fâül" ya da "fa" birimiyle biter.
Rubainin her dizesi ayrı bir ölçüde olabildiği gibi, dört dizesi de aynı ölçüde olabilir. Türk divan şiirinde daha çok '''ahreb''' kalıbına rastlanır. Rubailer genellikle mahlassız şiirlerdir. Ve divan şairlerinin divanlarının sonunda rubaiyyat başlığı altında sıralanırlar. Bu türün tartışmasız en büyük şairi [[Ömer Hayyam]]’dır.
[[Türk edebiyatı]]nda [[Mevlana]]’nın [[Farsça]] yazdığı felsefi rubailer bu türün hızla yayılmasına neden oldu.[[Kara Fazlî]], [[Fuzûlî]] 16. yüzyılda bu türün en usta örneklerini verdiler.[[Divan edebiyatı]]'nda 17. yüzyıl rubainin altın çağı oldu. [[Azmizade Haleti]], yazdığı bin kadar rubai ile "en büyük Osmanlı rubai şairi" olarak tanındı.Cumhuriyet döneminin en büyük rubai ustası ise [[Yahya Kemal Beyatlı]]’dır. [[Arif Nihat Asya]] ise rubailerini "Rubaiyyat-ı Arif " adlı eserinde yer almıştır
-------------------------------------------------------------------------
'''Örnek İki Rubai:''' ( [[Ömer Hayyam]]'dan - Günümüz Türkçesi ile )
Seni aramaktan dünyanın başı dertte;<BR>
Zengine de göründüğün yok, fakire de;<BR>
Sen konuşursun da biz sağır mıyız yoksa,<BR>
Hep kör müyüz, sen varsın da görünürde.<BR>
En doğrusu, dosta düşmana iyilik etmen;<BR>
İyilik seven kötülük edemez zaten.<BR>
Dostuna kötülük ettin mi düşmanın olur:<BR>
Düşmanınsa dostun olur, iyilik edersen.<BR>
---------------------------------------------------
'''Rubai'''
Ya Rab dilimi sehv-ü hatâdan sakla<BR>
Endîşemi tezvîr-ü riyâdan sakla<BR>
Basdım reh-i vâdî-i rubâîye kadem<BR>
Tan'ı har-ı nâdân-ı dü-pâdan sakla<BR>
'''[[Nef'î]]'''
'''Rubainin Özellikleri:'''
1. Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa biçimindedir.
2. Rübailerde aşk, şarap, dünyanın türlü nimetlerinden yararlanma, hayatın anlamı ve hayat felsefesi,[[tasavvuf]] ve ölüm gibi konular işlenir.
3. Rübai diğer nazım şekillerinden farklı olarak özel bir ölçüyle yazılır. 24 kalıbı vardır.
4. Rübaide ilk iki dize fikrin hazırlayıcısıdır. Asıl söylenmek istenen düşünce 3. veya 4. dizede ortaya çıkar.
5. Genelde [[mahlas]]sız şiirlerdir.
6. Rübai Edebiyatımıza [[İran Edebiyatı]]ndan geçmiştir.
7. Rübai’nin en büyük şairi İranlı [[Ömer Hayyam]](XII yy)’dır.[[Türk edebiyatı]]nın en usta şairleri Kara Fazlî,[[Azmizade Haleti]], [[Nabi]] ve son dönemde de [[Yahya Kemal]]’dir.
Ahvâl-i cihânı her zaman söyleşelim
Amma gam-ı aşkımız nihân söyleşelim
Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân
Ney gibi seninle bî-zebân söyleşelim
[[Azmizade Haleti]] '''
tuğçe çıtak
Turgut Çıtak_-_-_-_-_
| 