|
[[zh-min-nan:Bî-bí]]
[[zh-yue:微米]]
----
== '''Mikrometre nedir?''' ==
Mikrometre, mühendislik alanında, yuvarlak cisimlerin çaplarını, düz cisimlerin de kalınlıklarını ortaya çıkarmada kullanılan bir ölçme aygıtıdır. Bir somun içinde hareket eden bir dişli milden (ya da vida) oluşur. Dişler, büyük bir duyarlıkla açılmıştır. Milin dönmesi sonucu, uç bölüm ilerigeri hareket ederek, karşı çeneye (örs) yaklaşıp uzaklaşır.
Dişler, mil üstüne, ELMAS gibi sert profilli bir taşla taşlanarak açılır. Duyarlılığı çok sıkı biçimde denetlenen dişlerin ve hatvenin toleransı, 1,20 .mikron düzeyinde tutulmalıdır. Mikrometre milinin alnı ile karşı çenenin alnı birbirine paralel taşlanır, sonra da leplenir (parlatılır). Leplemenin toleransı, üç ışıkbandma (ışıkbandı, ışıkla çok küçük mesafelerin ölçülmesini sağlayan girişim ölçümünde kullanılan bir ölçme birimidir. Bir ışıkbandı, sarı renkli olan sodyum dalgayobudur ve 0,25 mikron kadardır) kadar, yüzey düzgünlüğüyse bir ışıkbandına kadar hassastır.
Milimetreleri ölçen bir mikrometre mili üstüne açılan dişlerin hatvesi, 0,5 mm'dir. Mikrometre mili, hareketsiz bir somun içinde döner. Somunun dış yüzü, bir kovan biçimindedir. Mikrometre milinin en dışta kalan silindirine «yüksük Mikrometreler çeşitli boylarda yapılır. En çok kullanılan mikrometreler, 025 mm arası kalınlıkları ölçerler. Çok kullanılan başka bir mikrometre de, 25 50 mm arası kalınlıkları ölçer. Değişik büyüklükleri ölçebilen mikrometrelerin tümünde, mikrometre mili, yüksük ve öteki parçalar birbirine benzer; yalnızca aletin toplam boyu değişir. Mikrometre kullanılırken, yüksüğün hiç bir zaman bir vida gibi sonuna kadar sıkıştırılmaması gerekir. Aşırı sıkma, dişlerde yalamaya neden olacağından, yanlış ölçme verir. Ölçülecek cisim, mil yüzeyi ile karşı çene arasında yumuşak biçimde tutulmalıdır; yani ne aşırı sıkılmalı, ne de düşecek kadar gevşek bırakılmalıdır.
Mikrometrenin sık sık kalibre edilmesi gerekmez. Ama, hep aynı kalınlıklar ölçüldüğünde, mil somununda bir gevşeme ya da boşluk ortaya çıkabilir. Bunu gidermek için, mil, bütünüyle çıkarılır ve somun hafifçe sıkıştırılır. Kovan ayarı yapmak için, mil ile karşı çene birbirine değdirilir ve küçük bir anahtar (genellikle mikrometreyle birlikte satılır) yardımıyla kovan, yüksük üstündeki sıfır çizgisiyle çakışana kadar döndürülür.
Mikrometreler, motor tamircileri, aygıt teknisyenleri, takım ustaları, vb. tarafından geniş ölçüde kullanılır. Sözgelimi, çelik halat yapan fabrikada görevli bir teknisyen, sık sık tel kalınlıklarını Ölçmek zorunda kalacağından, yanında sürekli olarak bir mikrometre taşır.
|
