Miguel Servet: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Bot değişikliği Ekleniyor: fa:میکاییل سروتوس |
k Bot değişikliği Değiştiriliyor: ko:미카엘 세르베투스; Kozmetik değişiklikler |
||
1. satır:
[[Dosya:Michael_Servetus.jpg|thumb|150px|Miguel Servet]]
'''Miguel Servet''' ([[29 Eylül]] [[1511]]
== Erken yaşamı ve eğitimi ==
Miguel Servet [[Villanueva de Sijena]], [[Huesca]], [[İspanya]]'da [[1511]]'de (muhtemelen 29 Eylül'de) doğmuştur fakat kesin bir kayıt yoktur. Bazı kaynaklar Servet'in [[1509]]'da doğduğu iddialarından dolayı daha erken tarihler vermektedir. Baba tarafından ataları [[Aragon]]ya [[Pireneler]]i'nde bulunan ''Serveto'' isimli mezradan gelmektedirler, ailenin soyismi de buradan gelmektedir. Anne tarafı ise [[Monzón]] bölgesinden gelen [[Yahudi]] dininden dönme bir soydan gelmektedir. 1524'de, yakındaki Sijena kraliyet manastırında noter olan babası Antonio Servet (diğer ismiyle ''Revés'', "[[anagram]]ı") genç Miguel'i yüksekokula göndermiştir, büyük ihtimalle Lérida'da bulunan Zaragoza Üniversitesi. Servet'in iki erkek kardeşi vardır, bir tanesi babası gibi noter olmuştur ve diğeri [[Katolik rahibi]] olmuştur. Servet diller konusunda yetenekliydi, [[Latince]], [[Yunanca]] ve [[İbranice]] eğitimi görmüştür. Onbeş yaşında, Miguel [[Juan de Quintana]] isimli bir [[Fransiskan]] frerinin hizmetine girmiştir, ve [[Kitabı Mukaddes]]'in tümünü zamanında bulunan el yazmalarından asıl dillerinde okumuştur. Daha sonra [[1526]]'da [[Toulouse Üniversitesi]]'ne hukuk eğitimi almak için gitmiştir. Orada [[Protestan]] öğrencilerle gizli toplantılar yapması ve aktiviteler düzenlemesi konusunda şüpheli durumuna düşmüştür.
14. satır:
''Michel de Villeneuve'' ("Villanuevalu Miguel" anlamında) takma adını, bu çalışmaları nedeniyle Kilise'den zulüm görmemek için aldı. [[1533]]'de [[Paris]]'te [[Calvi Koleji]]'nde çalıştı. Bir aradan sonra, [[1536]]'da Paris'e hekimlik konusunda çalışmak için dönmüştür. Paris'te öğretmenleri arasında Sylvius, [[Fernel]] ve [[Guinter]] bulunmaktadır. Öğretmenleri Miguel'i [[Vesalius]] ile birlekte teşrih konusunda en yetenekli yardımcıları olarak tanımlamışlardır.
== Kariyeri ==
Hekimlik konusundaki çalışmalarının ardından hekimlik konusunda uygulama yapmaya başlamıştır. [[Vienne, Isère|Vienne]] başpiskoposu [[Başpiskopos Palmier|Palmier]]'in kişisel doktoru olmuştur ve
Düzeltmen olarak çalışırken, bir taraftan da hekimlik ve farmakoloji ile ilgili birkaç kitap yayımlamıştır. [[1553]]'de antitrinitaryan görüşlerle ilgili ''Christianismi Restitutio'' isimli dini bir kitap yayımlamıştır. Yıllar önce bir kopyasını [[John Calvin]]'e, ikisi arasında yazışma başlatmak için yollamıştır. Bu yazışmalarda Servet "Michel de Villeneuve" takma adını kullanmıştır. Calvin Servet'e, "Senden ne nefret ediyorum ne de seni küçümsüyorum; ne de sana eziyet etmek istiyorum; fakat senin sağlam bir öğretiyi büyük küstahlıkla aşağıladığını gözlemlediğim için, bir demir kadar sert olacağım" şeklinde cevap vermiştir. Zamanla mektuplaşmaları Calvin sonlandırana kadar daha falza hararetlenmiştir.<ref>Downton, ''An Examination of the Nature of Authority'', Chapter 3 [http://scholar.google.com/scholar?hl=en&lr=&safe=active&q=cache:oTvgEE3aX5cJ:home.messiah.edu/~kdownton/NatureOfAuthority.pdf]</ref> Calvin arkadaşı [[William Farel]]'e [[13 Şubat]] [[1546]]'da yazarken şu şekilde ifade etmiştir: "si venerit, modo valeat mea autoritas, vivum exire nunquam patiar" ("Şayet buraya gelirse, şayet benim otoritemin bir anlamı varsa, onun canlı ayrılmasına asla izin vermeyeceğim").
== Hapsedilmesi ve idamı ==
16 Şubat 1553'de Servet Vienne'de iken, Cenevre'de yaşayan zengin bir tüccar ve Calvin'in çok iyi arkadaşı olan [[Guillaume Trie]] tarafından, Lyon'da yaşayan Antoine Arneys isimli kuzenine yollanan mektupta kâfir olarak suçlanmıştır.<ref>Bainton, ''Hunted Heretic'', p. 103.</ref> Fransız Engizisyonu adına Matthieu Ory, Servetus ve ''Christianismi Restitutio'' kitabının yayımcısı Arnollet sorgulanmışlardır fakat tüm suçları inkâr ederek kanıt yetersizliğinden serbest bırakılmışlardır. Ory Antoine Arneys'den Guillaume Trie'ye daha fazla kanıt belirtmesi için yazmasını istemiştir.
34. satır:
Davada Procureur General, kulağa tuhaf gelen araştırma biçiminde suçlamalarda bulunmuştur. En tuhaf olanlardan bir tanesi, "acaba evlenmiş mi, şayet evlenmedim diye cevap verirse, neden diye sorulmalı, yaşı dikkate alındığında, kendini evlenmemek için çok iyi tutmuş." Bu zina ile ilgili suçlamaya Servet, fıtığın onu çok önceden bu biçim günahı yapamaz hale getirdiğini söylemiştir. Daha saldırgan diğer bir soru ise: "öğretisinin zararlı olduğunu bilmiyor mu, Yahudileri ve Türkleri sevdiği göz önüne alındığında, ve şayet Hristiyan kiliselerinin tuttuğu öğretiyi ve dini çürütmek ve yalanlamak için Kuran ve insanların din konularında sakınmaları gerektiği diğer saygısızlığı bozan kitaplarla üzerine çalışmamışsa, Aziz Paul'ün öğretisine karşı"
Calvin Servet'in "iğrenç küfürleri" nedeniyle ölümü hakettiğini düşünüyor olmasına rağmen, yine de merhamete eğimli olması nedeniyle ateşle olacağını düşünmüyordu.<ref>Owen, Robert Dale,
<blockquote>…Servet'in tanınmasından sonra, tutuklanacağını düşünmüştüm. Dostum [[Nicholas de la Fontaine|Nicolas]] onu ölüm cezasına çarptırdı, lex talionisde güvenlik ayarladı. Takip eden gün kırk yazılı suçlama ile kanıt ileri sürdü. İlk başta onlardan kaçınmaya çalıştı. Bundan dolayı biz çağrıldık. Hayâsızca bana hakaret etti, sanki iğrenç birşeymişim gibi gözünü dikip baktı. Ona hakettiği gibi cevap verdim…adamın küstahlığı nedeniyle hiçbir şey söylemedim; fakat bu onun deliliğiydi, ilahiliğe şeytanın sahip olduğunu utanmadan söylüyordu; evet birçok tanrı birey olarak kötü olabilir, mademki tanrı ile büyük ölçüde odun ve taş gibi eşyalarla iletişime geçilebiliyor. Artık onun için ölüm cezasının geldiğine inanıyorum; fakat cezanın acısız olmasını arzu ediyorum.<ref>Calvin to [[William Farel]], Aug. 20, 1553, [http://books.google.com/books?vid=OCLC04575872&id=MnG0aSU9QnwC&pg=PA22&lpg=PA22&dq=%22bonnet+jules+%22 Bonnet, Jules,(1820-1892)] ''Letters of John Calvin'', Carlisle, Penn: [[Banner of Truth Trust]], 1980, pp. 158-159. ISBN
Servet'in Cenevre vatandaşı olmaması nedeniyle ve yasal olarak en kötü ihtimalle sürgüne gönderilebileceği için, diğer [[İsviçre'nin kantonları|İsviçre kantonlarıyla]] (Zürih, Bern, Basel, Schaffhausen) görüştüler, bunlar evrensel olarak mahkûmiyetini ve idamını isteyenlerdi.<ref>''The History & Character of Calvinism'', p. 175</ref> Protestan dünyasında [[Basel]] bu kitabın satışını yasaklamıştır. [[Martin Luther]] yazımını ağır terimlerle ayıplamıştır. Servet ve [[Philip Melanchthon]]'un tamamen karşıt fikirleri vardı. Çoğu Protestan Reformcu Servet'i tehlikeli bir köktenci olarak görmekteydi ve dini özgürlük fikri henüz yoktu. Katolik dünyası da onu ölüme mahkum etmişti. Libertinler olarak adlandırılan idamı fikrine karşı çıkanlar, Hristiyanlık dünyasının öfkesini üzerlerine çekmişlerdi. [[24 Ekim]]'de Servet teslise ve yeni doğan vaftizine karşı çıktığı için yakılarak ölüm cezasına çarptırılmıştır. Calvin'in [[William Farel]]'e 8 Eylül 1553'de yazdığı mektupla Servet'in ateş yerine kılıçla infaz edilmesi isteğine, Farel aşırı müsamahası nedeniyle onu azarlayarak cevap vermiştir.<ref>''The History & Character of Calvinism'', p. 176</ref> ''27 Ekim'' 1553'de Miguel Servet Cenevre'nin hemen dışındaki bir kazıkta yakılmıştır. Söylenti olarak, Engizisyoncularına: "Ben yanacağım, fakat bu sadece bir olay. Tartışmamıza ebediyette devam edeceğiz" dediği söylenmektedir. Tarihçiler son kelimelerini: "İsa, Ebedi ve Ezeli Tanrı'nın Oğlu, bana merhamet et" şeklinde kaydetmişlerdir.
Calvin hiçbir zaman Servet'in ölümün ile ilgili ilişkisinden dolayı vicdan azabı çektiğini belli etmemiştir. Yaşamının sonlarına doğru, [[Marquis]] de Poët'e yazdığı bir mektupta: "Onur, şeref ve zenginlik senin gayretlerinin ödülü olmalı; fakat tüm bunların üstünde bize karşı ayaklanmalarına sebep olan aşağılıkların ülkesinden kurtulmakta başarısız olma. Bu canavarlar yok edilmeli, İspanyol Miguel Servet'i yok ettiğim gibi."<ref> Calvin to the [[Marquis de Poët]], high [[chamberlain]] to the King of [[Navarre]] and governor of the city of [[Montélimar]] at [http://www.1911encyclopedia.org/Crest,_France Crest], September 30, 1561 - Jules Bonnet, ''Lettres de Jean Calvin'', (Lettres Francaises - French Letters), 2 vols., [http://books.google.com/books?vid=0hMGZJAARIg_aacM&id=cjwBAAAAQAAJ&pg=PP7&lpg=PP7&dq=%22lettres+de+jean+calvin%22 vol. 2 (Tome Second) ], [[Paris]], Librairie De. Ch. Meyrueis et Compagnie, 1854, p. 594. Cf.
== Çağdaş ilişkisi ==
Teslisi reddinden ve dalalet nedeniyle yakılarak infaz edilmesi nedeniyle, Servet ilk [[Üniteryen]] şehit kabul edilmektedir. Ancak fikirleri Üniteryenler ve Universalistlerin birleşmesi ve odaklarını değiştirmeleri sonucu oluşan çağdaş [[Üniteryen Universalizm]] ile ilgili değildir. Bir kaç bilgin [[Sabellianizm]] veya [[Arianizm]] ile daha çok ortak noktası olduğu veya kendisine has bir teolojisi olduğu konusunda ısrarcı olmaktadırlar. Bununla birlikte [[Amerika Birleşik Devletleri]]'ndeki Üniteryen Universalizm kiliseleri ve toplulukları onun ardından isimlendirilmişlerdir.
Her ne kadar zamanında bazı sebeplerden geniş çapta benimsenmese de, Servet [[küçük dolaşım]]ı tanımlamış olan ilk Avrupalıdır. Bunun bir nedeni tanımın hekimlik ile ilgili bir kitap yerine teolojik bir eserde, ''Christianismi Restitutio'', yer almasıydı. Ek olarak kitaplarının kopyalarının birçoğu 1553'de yayımlanmasından kısa bir süre sonra yakılmıştı. Üç kopyası kalmıştır, fakat bunlar onyıllarca sakı kalmışlardır. [[William Harvey]]'in [[1616]]'daki teşrihlerine kadar, küçük dolaşım sisteminin yapısı hekimler tarafından geniş çapta benimsenmemişti. 1984'de [http://www.hmservet.org/ bir Zaragoza halk hastanesi] adını [[José Antonio Primo de Rivera|José Antonio]]'dan Miguel Servet'e çevirmiştir. Şu anda üniversite hastanesidir.
== Ek okuma ==
* Jean Calvin, ''Defensio orthodoxae fidei de sacra Trinitate contra prodigiosos errores Michaelis Serveti...,'' (Defense of Orthodox Faith against the Prodigious Errors of the Spaniard Michael Servetus...), Cenevre, 1554. [http://www.worldcatlibraries.org/search?q=Defensio+orthodoxae+fidei+&qt=results_page] Burada tanımlanmıştır [http://books.google.com/books?vid=0_CL4K2a0_rpToG4oYvBNy&id=Ec3V6GHXpA0C&pg=PA41&lpg=PA41&dq=%22Prodigiosos+Errores+Michaelis+Serveti%22][http://www.ursusbooks.com/item100639.html]
* ''Hunted Heretic: The Life and Death of Michael Servetus 1511-1553'' Roland H. Bainton tarafından. Ángel Alcalá tarafından yazılmış giriş ile Peter Hughes tarafından gözden geçirilmiş baskı. ISBN 0-9725017-3-8 [http://www.blackstoneeditions.com/titles.php]
* ''Out of the Flames : The Remarkable Story of a Fearless Scholar, a Fatal Heresy, and One of the Rarest Books in the World'' Lawrence Goldstone ve Nancy Goldstone tarafından. ISBN 0-7679-0837-6.
* ''The Heretics: Heresy Through the Ages'' by Walter Nigg. Alfred A. Knopf, Inc., 1962. (Yeniden basım[http://www.amazon.com/gp/product/0880294558/002-0996597-3789621?v=glance&n=283155] Dorset Press, 1990. ISBN 0-88029-455-8)
* ''The History and Character of Calvinism'' John T. McNeill taafından, New York: Oxford University Press, 1954. ISBN 0-19-500743-3.
* [http://www.ccel.org/ccel/schaff/encyc02.bonnet_jules.html Bonnet, Jules,(1820-1892)] ''Letters of John Calvin'', Carlisle, Penn: [http://www.banneroftruth.org/pages/home.php The Banner of Truth Trust], 1980. ISBN 0-85151-323-9. [http://www.amazon.com/gp/product/0851513239]
* [http://www.worldcatlibraries.org/wcpa/ow/644cbb46ce218b5b.html Kütüphanede bulun] [[WorldCat]]'den. Calvin'in yedi mektubu, çeşitli tartışma planları ve Servet'le olan alış verişleri. Ayrıca son isteği ve vasiyetnamesi(25 Nisan, 1564).
* [http://books.google.com/books?vid=OCLC21251703&id=kD4DZqEZ1y4C&printsec=titlepage&dq=%22+The+man+from+Mars%22 ''The Man from Mars: His Morals, Politics and Religion''] William Simpson tarafından, San Francisco, E.D. Beattle , 1900. Servet'in Cenevre'de hapishaneden yazdığı mektuplarından alıntılar (1553), sayfalar 30-31. - Google Kitapları
== Notlar ==
<div class="references-small">
<references />
</div>
== Kaynaklar ==
* {{kaynak wiki | url=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Michael_Servetus&oldid=80341893 | tarih=9 Ekim 2006 | dil=İngilizce | madde=Michael Servetus}}
== Dış bağlantılar ==
* [http://miguelservet.monegros.net/centrovirtual/centrovirtual.html Miguel Servet Evi ve Açıklama Merkezi - Görsel Tur]
* [http://miguelservet.org/ Miguel Servet Enstitüsü]
* [http://www.servetus.org/ Servetus Uluslararası Topluluğu]
* [http://www.uua.org/uuhs/duub/articles/michaelservetus.html Miguel Servet] , Üniteryen ve Universalit sözlüğünden biyografisi
* [http://www.banneroftruth.org/pages/articles/article_detail.php?457 Calvin'in Servet'e karşı olan hareketleri]
* [http://www.evangelicaloutreach.org/ashes.htm Külleri John Calvin'e karşı geliyor]
* [http://theoblog.com/articles/2003/11/three_christian.php Üç Hristiyanlık: Calvin, Servetus, Swedenborg]
* [http://history.hanover.edu/texts/comserv.html Servet'e karşı olan şikayetlerle ilgili Hanover metni]
* [http://www.ku.edu/carrie/texts/carrie_books/gilbert/14.html Cenevre'de Servet'ten bahseden Calvin ile ilgili bilgiler]
* [http://scholar.google.com/scholar?hl=en&lr=&safe=active&q=cache:oTvgEE3aX5cJ:home.messiah.edu/~kdownton/NatureOfAuthority.pdf Calvin ile ilgili PDF dosyası]
* [http://ic.net/~erasmus/RAZ247.HTM Protestan Engizisyonu] [[Dave Armstrong]] tarafından
* [http://www.ccel.org/s/schaff/history/8_ch16.htm SERVETUS: YAŞAMI. FİKİRLERİ, MAHKUMİYETİ, VE İNFAZI].[http://www.ccel.org/ccel/schaff/hcc8.toc.html][[Philip Schaff]].History of the Christian Church, Cilt.8,bölüm 16.
* [http://memory.loc.gov/cgi-bin/query/r?ammem/mtj:@field(DOCID+@lit(ws03101)) Thomas Jefferson: William Short'a mektup, 13 Nisan, 1820] - Calvin ve Servet'ten bahsediyor.
{{DEFAULTSORT:Servetus, Michael}}
[[Kategori:1511 doğumlular]]▼
[[Kategori:1553 yılında ölenler]]▼
[[Kategori:İspanyol hekimler]]▼
[[Kategori:Tıp tarihi]]▼
[[Kategori:İdam edilmiş kişiler]]▼
<!--
[[Category:16th-century Spanish people]]
Satır 101 ⟶ 96:
[[Category:Victims of the Inquisition]]
-->
▲[[Kategori:1511 doğumlular]]
▲[[Kategori:1553 yılında ölenler]]
▲[[Kategori:İspanyol hekimler]]
▲[[Kategori:Tıp tarihi]]
▲[[Kategori:İdam edilmiş kişiler]]
[[an:Miguel Serveto y Conesa]]
Satır 122 ⟶ 123:
[[ja:ミシェル・セルヴェ]]
[[ka:მიგელ სერვეტი]]
[[ko:미카엘 세르베투스]]
[[kw:Myhal Servetus]]
[[la:Michael Servetus]]
| |||