|
Bulanık mantık
'''Bulanık mantık''', [[1961]] yılında [[Lotfi Zadeh|Lütfi Askerzade]]'nin yayınladığı bir makalenin sonucu oluşmuş bir [[mantık]] yapısıdır.
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Git ve: kullan, ara
Bulanık mantık, 1961 yılında Lütfi Askerzade'nin yayınladığı bir makalenin sonucu oluşmuş bir mantık yapısıdır.
Bulanık mantığın temeli bulanık [[küme]] ve [[alt küme]]lerekümelere dayanır. Klasik yaklaşımda bir varlık ya kümenin elemanıdır ya da değildir. Matematiksel olarak ifade edildiğinde varlık küme ile olan üyelik ilişkisi bakımından kümenin elemanı olduğunda "1", kümenin elemanı olmadığı zaman "0" değerini alır. Bulanık mantık klasik küme gösteriminin genişletilmesidir. Bulanık varlık kümesinde her bir varlığın üyelik derecesi vardır. Varlıkların üyelik derecesi, (0, 1) aralığında herhangi bir değer olabilir ve üyelik fonksiyonu M(x) ile gösterilir .
[[Dosya:Fuzzy logic temperature en.svg|thumb|300px|]]
Örnek olarak normal oda sıcaklığını 23 derece olarak kabul edersek klasik küme kuramına göre 23 derecenin üzerindeki [[sıcaklık]] derecelerini sıcak olarak kabul ederiz ve bu derecelerin sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "1" olur. 23 altındaki sıcaklık dereceleri ise [[soğuk]]tur ve sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "0" olur. Soğuk kümesini temel aldığımızda bu değerler tersine döner. Bulanık küme yaklaşımında üyelik değerleri [0,1] aralığında değerler almaktadır. Örneğin 14 derecelik sıcaklık için üyelik derecesi "0", 23 sıcaklık derecesi için üyelik değeri "0,25" olabilir.
“doğru” , ”çok doğru” , ”az çok doğru” v.b. gibi sözel olarak ifade edilen (linguistik-dilsel-değişkenli)doğruluk derecelerine sahip olması,
Örnek olarak normal oda sıcaklığını 23 derece olarak kabul edersek klasik küme kuramına göre 23 derecenin üzerindeki sıcaklık derecelerini sıcak olarak kabul ederiz ve bu derecelerin sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "1" olur. 23 altındaki sıcaklık dereceleri ise soğuktur ve sıcak kümesindeki üyelik dereceleri "0" olur. Soğuk kümesini temel aldığımızda bu değerler tersine döner. Bulanık küme yaklaşımında üyelik değerleri [0,1] aralığında değerler almaktadır. Örneğin 14 derecelik sıcaklık için üyelik derecesi "0", 23 sıcaklık derecesi için üyelik değeri "0,25" olabilir.
Geçerliliği kesin değil fakat yaklaşık olan çıkarım kurallarına sahip olması,
Her kavramın bir derecesi olması,
Her mantıksal sistemin bulanıklaştırılabilmesi,
Bulanık mantıkta bilginin, bulanık kısıtlara ait değişkenlerin esnekliği veya denkliğiyle yorumlanması.
“doğru” , ”çok doğru” , ”az çok doğru” v.b. gibi sözel olarak ifade edilen (linguistik-dilsel-değişkenli)doğruluk derecelerine sahip olması, Geçerliliği kesin değil fakat yaklaşık olan çıkarım kurallarına sahip olması, Her kavramın bir derecesi olması, Her mantıksal sistemin bulanıklaştırılabilmesi, Bulanık mantıkta bilginin, bulanık kısıtlara ait değişkenlerin esnekliği veya denkliğiyle yorumlanması.
Klasik kümelerin aksine bulanık kümelerde elemanların üyelik dereceleri [0, 1] aralığında sonsuz sayıda değişebilir. Bunlar üyeliğin derecelerinin devamlı ve aralıksız bütünüyle bir kümedir. Keskin kümelerdeki soğuk-sıcak, hızlı-yavaş, aydınlık-karanlık gibi ikili değişkenler, bulanık mantıkta biraz soğuk, biraz sıcak, biraz karanlık gibi esnek niteleyicilerle yumuşatılarak gerçek [[dünya]]ya benzetilir. En önemli fark, böyle bir çatıda bilginin kaynağındaki küme üyeliğinin kesin tanımlanmış önkoşullarının olmayışı ve daha çok problemlerle rasgele değişkenlerin hazır bulunmasındadır.
Klasik kümelerin aksine bulanık kümelerde elemanların üyelik dereceleri [0, 1] aralığında sonsuz sayıda değişebilir. Bunlar üyeliğin derecelerinin devamlı ve aralıksız bütünüyle bir kümedir. Keskin kümelerdeki soğuk-sıcak, hızlı-yavaş, aydınlık-karanlık gibi ikili değişkenler, bulanık mantıkta biraz soğuk, biraz sıcak, biraz karanlık gibi esnek niteleyicilerle yumuşatılarak gerçek dünyaya benzetilir. En önemli fark, böyle bir çatıda bilginin kaynağındaki küme üyeliğinin kesin tanımlanmış önkoşullarının olmayışı ve daha çok problemlerle rasgele değişkenlerin hazır bulunmasındadır.
Bir şeyin varlığı kendisine ait bir isimle doğar. Evrendekilerin tamamı hem (ya) tek (1) hem de (ya da) sonsuz eksi tektir (sonsuz -1).
Klasik mantık ile bulanık mantık arasındaki temel farklılıklar :
{{tablonun başlığı}}
! Klasik Mantık
! Bulanık Mantık
|-----
| A veya A Değil
| A ve A Değil
|-{{gri çizgi}}
| Kesin
| Kısmi
|-----
| Hepsi veya Hiçbiri
| Belirli Derecelerde
|-{{gri çizgi}}
| 0 veya 1
| 0 ve 1 Arasında Süreklilik
|-----
| İkili Birimler
| Bulanık Birimler
|}
==Yapay zeka uygulaması olarak bulanık mantık==
'''Bulanık mantık''' bir [[yapay zeka]] uygulaması oluşturma prensibidir. Bulanık mantıkta temel olan bir sonuca varmaktır. Normal bir programın yapısı:
*Temel girdiler → Program → Sabit bir sonuç şeklindedir. Oysa ki bir bulanık mantık uygulaması:
*Sayısı belli olmayan veri yığını → Program → Girdilere ve varsayıma göre değişken bir veya birden fazla sonuç şeklindedir. Bir bulanık mantık uygulamasındaki sonuç, aynı girdiler olsa bile değişik bir sonuç döndürebilir ve bir öbek halinde veriyi alabilir. Bulanık mantıktaki özellik bunun haricinde verilen verilerin örnekleme mantığı ile alınması ve tümü simgelediği varsayımı yapılması ve buna göre bir olasılık değerinin elde edilmesidir.
==Ayrıca bakınız==
{{col-begin}}
{{col-break}}
* [[Mantık]]
* [[Matematiksel Mantık]]
* [[Semantik]]
* [[Yapay Zeka]]
{{col-end}}
==Kaynaklar==
* EMİROĞLU, İbrahim (2004), Mantık Yanlışları, Elis Yayınları, 238 s.
* İBRAHİM, Ahmad M. (2006), Gömülü Sistemlerde Bulanık Mantık, Bileşim Yayınları, 198 s.
* ÖZLEM, Doğan (2000), Mantık Klasik/Sembolik Mantık, Mantık Felsefesi, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 398 s.
* ŞEN, Zekai (2003), Modern Mantık, Bilge Kültür Sanat, 168 s.
* ŞEN, Zekai (2004), Mühendislikte Bulanık Mantık ile Modelleme Prensipleri, Su Vakfı, 190 s.</small>
==Dış bağlantılar==
* [http://www.esru.strath.ac.uk/Reference/concepts/fuzzy/fuzzy.htm Bulanık Mantık ve Bulanık Kontrol] İngilizce
* [http://www.bumat.itu.edu.tr/index.php BUMAT (Bulanık Mantık ve Teknolojisi Kulübü)]
* [http://www.genbilim.com/content/view/1695/86/ Burhan Türkşen'le Bulanık Mantık Üzerine Söyleşi]
* [http://dilbilimi.net/mantik_arastirmalari.htm İnternet Ortamında Mantık Araştırmaları Kaynakları]
* [http://www.kutadgubilig.com/makaleler/1.php?id=51 Vural, Mehmet (2002) “Düşünce Tarihinde Mantık: Aristoteles Mantığından Bulanık Mantığa”, Kutadgubilig, İstanbul, sayı 2]
{{commonscat-ufak|Fuzzy logic}}
{{matematik-taslak}}
[[Kategori:Mantık]]
Klasik Mantık Bulanık Mantık
[[ar:منطق ضبابي]]
A veya A Değil A ve A Değil
[[az:Qeyri-səlis məntiq]]
Kesin Kısmi
[[bg:Размита логика]]
Hepsi veya Hiçbiri Belirli Derecelerde
[[cs:Fuzzy logika]]
0 veya 1 0 ve 1 Arasında Süreklilik
[[de:Fuzzylogik]]
İkili Birimler Bulanık Birimler
[[en:Fuzzy logic]]
[[eo:Neakra logiko]]
[[es:Lógica difusa]]
[[et:Hägusloogika]]
[[fa:منطق فازی]]
[[fi:Sumea logiikka]]
[[fr:Logique floue]]
[[he:לוגיקה עמומה]]
[[hu:Elmosódott halmazok logikája]]
[[id:Logika fuzzy]]
[[it:Logica fuzzy]]
[[ja:ファジィ論理]]
[[ko:퍼지 논리]]
[[mk:Неопределена логика]]
[[ms:Logik kabur]]
[[nl:Fuzzy logic]]
[[no:Fuzzylogikk]]
[[pl:Logika rozmyta]]
[[pt:Lógica difusa]]
[[ro:Logica fuzzy]]
[[ru:Нечёткая логика]]
[[simple:Fuzzy logic]]
[[sk:Fuzzy logika]]
[[sl:Mehka logika]]
[[sr:Расплинута логика]]
[[su:Logika Fuzzy]]
[[sv:Suddig logik]]
[[ta:இடைநிலை தருக்கம்]]
[[th:ตรรกศาสตร์คลุมเครือ]]
[[uk:Нечітка логіка]]
[[vi:Lôgic mờ]]
[[zh:模糊逻辑]]
| 