Mercanlar: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
TXiKiBoT (mesaj | katkılar)
k Bot değişikliği Ekleniyor: br:Antozoared
Sayfa boşaltıldı
1. satır:
{{Diğer anlamı|Mercan}}
{{Taksokutu
| renk = pink
| ad = Anthozoa
| resim = Brain coral.jpg
| resim_genişliği = 250px
| alem =[[Animalia]] - Hayvanlar
| altalem= [[Eumetazoa]] - Gerçek dokulular
| şube =[[Cnidaria]] - Knidliler
| altşube/subphylum =
| infraşube/infraphylum =
| mikroşube/microphylum
| üstsınıf/superclassis =
| sınıf = '''Anthozoa''' - Mercanlar
| altbaşlık = [[Altsınıf]]lar ve [[Sınıf]]lar
| açıklama =
*'''Altsınıf''' [[Alcyonaria]] <br />
: [[Alcyonacea]] <br />
: [[Gorgonacea]] <br />
: [[Helioporacea]] <br />
: [[Pennatulacea]] <br />
: [[Stolonifera]] <br />
: [[Telestacea]] <br />
*'''Altsınıf''' [[Ceriantipatharia]] <br />
: [[Antipatharia]] <br />
: [[Ceriantharia]] <br />
*'''Altsınıf''' [[Hexacorallia]] <br />
: [[Actiniaria]] <br />
: [[Scleractinia]] <br />
*'''Altsınıf''' [[Zoantharia]] <br />
: [[Corallimorpharia]] <br />
: [[Ptychodactiaria]] <br />
: [[Rugosa]] <br />
: [[Zoanthidea]] <br />}}
 
 
'''Anthozoa''' ya da '''Mercanlar''', [[omurgasız hayvanlar]]ın [[Knidliler]] şubesinin denizlerde yaşayan bir sınıfıdır. Yumuşak mercanlar, boynuzsu mercanlar, dikenli mercanlar, gerçek mercanlar gibi çeşitleri vardır. [[Deniz şakayıkları]] da bu sınıftandır. [[Polip]] vücutlu bu canlıların [[mineral]] maddelerinden karışmış boynuzsu [[iskelet]]lerine de ''mercan'' denir.
 
Mercan iskeletlerinin binlerce yıl boyunca belli bir bölgede toplanması sonucunda da, mercan kayalıkları meydana gelir. Yalnız veya [[koloni]]ler halinde yaşarlar. Vücutları [[ışınsal simetri]]lidir. [[Ağız]] çevrelerinde uzantılı dokunaçları vardır. Ağız ve kolları [[kas]]larla açılıp kapanabilir. Küçük canlılarla beslenirler. İskeletleri dış derilerinin salgısından meydana gelir.
 
[[Akdeniz]], [[Kızıldeniz]] gibi sıcak deniz diplerinde bulunan büyük [[taş]]lara yapışık olarak yaşarlar. Pek nadir olarak serbest yüzenlerine de rastlanır. Her bir mercan veya mercan ünitesi [[kalker]]li bir kabuk içinde birbirine sıkı sıkı bağlanmış mercan hayvancıkları ihtiva eder. Mercanın vücudu sütun şeklindedir. Bu sütunun üstünde, kavrama uzuvlarını ve merkezi ağzı taşıyan düz bir disk bulunmaktadır. Mercan, kabuğun içinde belli bir miktarda büzülebilir, ancak kabuğu terk edemez. Koloni fertlerinin kabukları birbirinden değişik şekillerdedir. Kalkerden meydana gelen kabuk kütlesi, sürgün şeklindeki üreme sonucu devamlı olarak büyür. Bu büyüme sırasında sadece kütlenin yüzeyindeki mercanlar canlı olarak kalır.
 
Hem [[eşeyli]], hem de bölünme veya [[tomurcuklanma]] ile [[eşeysiz]] çoğalırlar. Eşeysiz olarak üreyenler ana koloniye bağlı kalırlar. Çoğu ayrı eşeylidir. Üreme hücrelerinin [[döllenme]]si ana hayvanın içinde veya [[su]]da serbest olarak olur. [[Döllenme]] sonucu meydana gelen kirpikli [[larva]] küçük bir kurtçuğa benzer. Kirpikleriyle bir müddet serbest yüzdükten sonra kendini bir kayaya tesbit eder. Gelişimini tamamlayarak [[polip]] haline gelir ve kalkerli bir iskelet salgılar. Tomurcuklanma ile üreyerek yeni polipler meydana getirir. Koloninin salgıladığı iskeletler yığın halini alarak, mercanlar hareket edemez olur.
[[Dosya:Giant Green Anemone.gif|thumb|250px|left|Dev yeşil deniz anemonu, Güney California]]
 
Mercan katılıkta taş gibidir, denizin dibinde ise adeta [[bitki]] gibi biter. Denizin diplerinde rengarenk çiçek bahçelerini andırırlar. Suyun yüzünden yukarı çıkıp kuruyunca katılaşıp toprak olur. Bu özelliklerinden dolayı mercanlar uzun yıllar denizlerde büyüyen taş haline gelmiş çiçekler olarak sanıldılar. Günümüzde ise mercanlar, [[omurgasız hayvanlar]] sınıfında incelenmektedir.
 
Kaynaşan mercan iskeletlerinin zamanla deniz yüzeyine kadar yükselerek meydana getirdikleri uzun mercan kayalarına [[resif]] denir. Bazan da halka şeklini alarak ortası deniz olan adalar meydana getirirler. Bunlara da [[atol]] denir. Mercan kayalıklarının meydana gelebilmesi için suyun ılık olması lazımdır. [[Norveç]] batı sahillerinde olduğu gibi soğuk iklim bölgelerinde de mercan kayalıklarına rastlanmaktaysa da, mercan kayalıklarının en çok bulunduğu yerler; [[Afrika]]'nın doğu sahillerinden [[Büyük Okyanus]]daki [[Hawaii Adaları]] arasındaki bölge ile [[Bermuda]]'dan [[Brezilya]]'ya kadar olan bölgelerdir. [[Akdeniz]]'de de çalı veya ağaç biçimli koloniler halinde, 200 metrelik derinlerde bulunurlar.
 
[[Dosya:Scheibenanemonen (Actinodiscus spec).jpg|thumb|250px|right|Taşsı mercan (''Scleractinia'')]]
 
Üç tip mercan kayalığı vardır. Bunlardan birincisi sahile yakın bölgelerde bulunur. İkincisi sahilden uzakta açık denizde, üçüncü de sığ sularda bulunur. En meşhur mercan kayalıkları [[Avustralya]]'nın kuzeydoğu sahillerinde bulunan ve uzunluğu 2000 km olan [[Great Barrier Reef]]'tir. Mercanların renk ve görünüşleri çeşitlidir. Çimen, yelpaze, [[ağaç]] dalı şeklinde olanları vardır. [[Kırmızı]], [[yeşil]], [[turuncu]], [[beyaz]], [[çizgili]] ve desenli de olabilirler.
 
Çok eskiden beri mercan iskeletlerinden süs eşyası yapılmaktadır. Kolye, gerdanlık, küpe, [[tesbih]] gibi eşya imal edilir. Kırmızı mercan en meşhurlarıdır..
 
 
{{Vikiler|
commons= Category:Anthozoa|
wikispecies=Anthozoa|
}}
<!-- interwiki -->
 
[[Kategori:Mercanlar|*]]
 
[[br:Antozoared]]
[[bs:Koral]]
[[ca:Antozou]]
[[cs:Korálnatci]]
[[de:Blumentiere]]
[[el:Ανθόζωο]]
[[en:Anthozoa]]
[[es:Anthozoa]]
[[et:Õisloomad]]
[[fa:گل‌سانان]]
[[fi:Korallieläimet]]
[[fr:Anthozoa]]
[[gl:Anthozoa]]
[[hr:Koralji]]
[[it:Anthozoa]]
[[ka:მარჯნის პოლიპები]]
[[ko:산호충강]]
[[lt:Koraliniai polipai]]
[[lv:Koraļļpolipi]]
[[nl:Bloemdieren]]
[[no:Koralldyr]]
[[oc:Anthozoa]]
[[pl:Koralowce]]
[[pt:Anthozoa]]
[[qu:T'ika k'arachiq]]
[[ru:Коралловые полипы]]
[[scn:Anthozoa]]
[[sk:Koralovce]]
[[sr:Корал]]
[[th:แอนโธซัว]]
[[zh:珊瑚纲]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Mercanlar" sayfasından alınmıştır