Vikipedi

Elektromanyetizma: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Nedim Ardoğa (mesaj | katkılar)
16.292 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Nedim Ardoğa (mesaj | katkılar)
16.292 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
==Tanım==
{{Diğer anlamı|Elektrodinamik}}
{{elektromıknatıslık}}
'''Elektromanyetizm''' veya '''elektromıknatıslık''', elektromıknatıssal alanın fiziğidir. [[Elektromanyetik Alan|Elektromanyetik alan]], [[Elektrik Alan|elektrik alan]] ve [[Manyetik Alan|manyetik alan]]dan oluşur. Elektrik alanını durgun [[elektrik yükü|elektrik yükleri]] yaratır ve bu alan statik elektriğe veya bir elektriksel iletkende [[elektrik akımı]]na neden olan '''elektrik kuvvetini''' oluşturur. Manyetik alan [[elektrik yükü|elektrik yükleri]]nin hareketi (bir tel üzerinden geçen elektrik akımı gibi) ile yaratılır ve bu alan manyetik kuvvetin oluşmasını sağlar. Manyetik alanda hareket eden elektriksel yük manyetik kuvvete mağruz kalabilir. Manyetik kuvvet oluşmasında [[Görecelik kuramı|görecelilik]] (İzafilik) kuralı işler. Eğer iki yük aynı yönde ve aynı hızda hareket ediyorlar ise, mıknatıssal alan oluştursalar bile birbirlerine mıknatıssal kuvvet oluşturamazlar. Elektromanyetizm terimi elektrik ve mıknatıssal alanın birbiri ile yakın oluşundan ve bazı durumlarda onları ayrı düşünmenin imkânsız olmasından dolayı ortaya çıkmıştır. Örnek olarak, [[elektromıknatıssal indüksiyon]] olarak bilinen ([[jeneratör]], [[indüksiyon motor]]u ve [[trafo]]nun çalışmasının arka planında yatan neden) mıknatıssal alandaki değişimin elektrik alanında değişime neden olması gibi. '''Elektrodinamik''' terimi ise bazen elektromanyetizmin ve mekaniğin bir arada oluşunu belirtmek için kullanılır. Elektromıknatıssal alanın elektrik yüklü parçacıklara olan etkisini inceler.
 
[[Elektrik kuvveti]], yüklü iki parçacığın birbirini ittiği (yükleri aynı işaretli ise) ya da bibrirlerini çektiği (yükleri zıt işaretli ise) kuvvettir.
==Elektromıknatıssal yayılım==
 
[[Işık]] ve [[radyo dalgası]] hareket eden bir [[Elektromanyetik dalga|elektromıknatıssal dalga]]dır. Bu yüzden bütün optik ve radyo frekansı-RF olayları aslında elektromıknatıssaldır.
[[Manyetik kuvvet]], [[Elektrik yükü|elektrik yük]]lü bir parçacığın [[manyetik alan]]dan geçerken üzerine etki eden kuvvettir. Bir manyetik alan, bir [[sarmal]]ın sarımlarında dolaşan [[elektron]] örneğinde olduğu gibi, elektrik yüklü parçacıklar hareket ettiğinde ortaya çıkar.
 
'''Elektromanyetik kuvvet''' ise elektrik kuvveti ve manyetik kuvvet birbirleri ile ilişkilidir. [[James Clerk Maxwell]] , [[1873]]'te [[elektrik]] ve [[manyetik]] kuvvet alanlarının uyduğu eksiksiz denklemleri bulmayı başardı ve böylece günümüzde [[elektromanyetizma]] denilen kuramı elde etmiş oldu.
 
Elektromanyetik kuvvetin temel parçacıklara etki ederken gösterdiği özellikler şu şekilde sıralanabilir.
 
* Kuvvet, elektrik yükü üzerine evrensel bir şekilde etkir.
* Kuvvet, çok büyük bir menzile sahiptir (manyetik alanın yıldızlarası etkisi vardır).
* Kuvvet oldukça zayıftır. Kuvvetin şiddeti, elektron yükünün karesinin 2hc (2 x [[Planck sabiti]] x [[ışık hızı]])'na bölümüne eşittir. Bu oran yaklaşık 1/137,036 dır.
* Bu kuvvetin taşıyıcısı, durgun kütlesi sıfır, [[spin]]i 1 olan ve [[foton]] denilen bir parçacıktır. Fotonun kendisinin elektrik yükü yoktur.
 
==Tarihçe==
 
Tarihte elektrik ve manyetizmanın ilk etkileri [[Çinliler]] ve [[Yunanlar]] tarafından incelenmiştir. Yunanlar bir parça kehribarın sürtüldüğünde bazı nesneleri çektiğini gözlemlemiştir. ([[Elektron]] kelimesi kehribarın yunanca karşılığından türemiştir). Daha sonra [[Oersted]], [[Coulomb]], [[Ampere]], [[Biot]], [[Savart]] ve [[Carl Friedrich Gauss|Gauss]]'un teorik ve deneysel çalışmalarıyla elektrik ve manyetizma ile ilgili gelişmeler sağlanmıştır. Deneysel açıdan elektrik ve manyetizmaya en büyük katkının [[Michael Faraday]] tarafından yapıldığı söylenebilir. Bütün bu bilim adamlarınca biriktirilen bilgiler [[James Clerk Maxwell]] tarafından dört denklem altında toplanmıştır. Bu denklemler [[Maxwell]] denklemleri olarak bilinir ve [[kuantum fiziği]] öncesi bilinen bütün elektrik ve manyetik [[görüngü]]leri açıklamaktadır.
 
==Ayrıca bakınız==
* [[ElektromıknatıssalElektromanyetik kuvvettayf]]
* [[Elektromanyetizm]]
* [[Maxwell denklemleri]]
* [[Kuantum fiziği]]
 
 
 
{{Fizik-altdaltemelkuvvetler}}
 
[[Kategori:Elektromanyetizma| ]]
 
[[zh-min-nan:Tiān-chû-la̍t]]
<!-- interwiki -->
[[ca:Força electromagnètica]]
[[af:Elektromagnetisme]]
[[cy:Grym electromagnetig]]
[[ar:كهرومغناطيسية]]
[[en:Electromagnetic force]]
[[ca:Electromagnetisme]]
[[et:Elektromagnetiline vastastikmõju]]
[[cs:Elektřina a magnetismus]]
[[es:Interacción electromagnética]]
[[da:Elektromagnetisme]]
[[eo:Elektromagneta forto]]
[[de:Elektrodynamik]]
[[fr:Force électromagnétique]]
[[el:Ηλεκτρομαγνητισμός]]
[[enis:ElectromagnetismRafsegulkraftur]]
[[lt:Elektromagnetinė sąveika]]
[[es:Electromagnetismo]]
[[ja:電磁気学相互作用]]▼
[[eo:Elektromagnetismo]]
[[pl:Oddziaływanie elektromagnetyczne]]
[[fr:Électromagnétisme]]
[[pt:Força eletromagnética]]
[[gl:Electromagnetismo]]
[[ru:Электромагнитное взаимодействие]]
[[ko:전자기학]]
[[sk:Elektromagnetická interakcia hmotných objektov]]
[[id:Elektromagnetisme]]
[[sl:Elektromagnetna interakcija]]
[[ia:Electromagnetismo]]
[[fi:Sähkömagneettinen vuorovaikutus]]
[[is:Rafsegulfræði]]
[[uk:Електромагнітна взаємодія]]
[[it:Elettromagnetismo]]
[[ur:برقناطیسی قوت]]
[[he:אלקטרומגנטיות]]
[[zh:电電磁学力]]▼
[[lb:Elektromagnetismus]]
[[hu:Elektromágneses kölcsönhatás]]
[[nl:Elektromagnetisme]]
▲[[ja:電磁気学]]
[[nn:Elektromagnetisme]]
[[pl:Elektrodynamika klasyczna]]
[[pt:Electromagnetismo]]
[[ro:Electricitatea şi magnetismul]]
[[ru:Электродинамика]]
[[sl:Elektrika in magnetizem]]
[[sr:Електромагнетизам]]
[[fi:Sähkömagnetismi]]
[[sv:Elektromagnetism]]
[[ta:மின்காந்தவியல்]]
[[th:ทฤษฎีแม่เหล็กไฟฟ้า]]
[[uk:Електродинаміка класична]]
▲[[zh:电磁学]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Elektromanyetizma" sayfasından alınmıştır