Aletsch Buzulu: Revizyonlar arasındaki fark

'''Aletsch buzulu''', yüzölçümü açısından [[Alpler]]'in en büyük ve en uzun [[buzul]]udur. ''Wallis Kantonu'' 'nda [[Bern Alpleri]]'nin güney çatısında , [[İsviçre]] 'de bulunur. Buzul 23,6 km uzunluğunda (2002) olup 117,6 km²²'lik bir alanı örter. Yaklaşık 27 Milyarmilyar ton [[buz]]dan oluşur.

*Kuzeybatıdan akan '''[[Jungfraufirn''']] Aletsch Buzulu'nun devamı olsa da üçlü buzul kütlenin en kısasıdır. Kaynağı [[Mönch]]'ün güney kanadı ile [[Jungfraujoch]] noktası ve [[Jungfrau Dağı|Jungfrau]]'nun doğu kanadıdır. Konkordiaplatz'a kadar Jungfraufirn 7 km kadar yolu kat eder ''Kranzberg'' 'in batısı ve ''Trugberg'' 'in doğusunda kavis alır.Üst kısımlarında 2 km altlarda ise 1 km genişliğindedir.

* Kuzeyden '''[[Ewigschneefeld''']] akar. Çıkış noktası [[Mönch]]'ün doğu kanadı olup bir kavis alarak ''Trugberg'' 'i dolanır. Aynı şekilde [[Fiescherhorn]] ve [[Grünhorn]] 'un doğusunda Konkordiaplatz 'a akar. Buraya kadar 8 km uzunluğunda ve ortalama 1,2 km genişliğindedir. Konkordiaplatz'a açılan ağız % 25 - 30 luk bir yokuşla dik bir şekilde ulaşır ve buzul burada uçurumlaşır. Kuzeye doğru Ewigschneefeld, karla kaplı geçiş üstünde ''Aşağı Mönchsjochs'' 'da 3529 m yükseklikte [[Aşağı Grindelwald Buzulu]] ile birleşir. ''Mönch'' ve ''Trugberg'' arasında, ''[[Yukarı Mönchsjoch'']] (3627 m) noktasıdan Jungfraufirn'e bir bağlantı oluşur. Konkordiaplatz'a doğudan nispeten küçük '''[[Grüneggfirn''']] açılır (3 km uzunluğunda ve ortalama 600 m genişliğinde). Bu ise doğuya doğru ''[[Grünhorn Boşluğu'' ]]'nun (3280 m ü. M.) buzul geçidi ile [[Fiescher Buzulu]] ile birleşir.

Konkordiaplatz'dan buz kütlesi yaklaşık 1.5 km genişlikle yıllık 180 m yi bulan hızla güneydoğu istikametinde, [[Rhône ]]Vadisi 'ne doğru akar. Batıda ''Dreieckhorn'' ve doğudaysa ''Büyük Wannenhorn'' tarafından durağan hale getirilir. dahaDaha sonra sağa doğru büyük bir viraj çizerek sürekli daha fazla güneybatıya sapar ve ''Eggishorn'' ve ''Bettmerhorn'' 'un sırtları vasıtasıyla [[Rhône Vadisi]]'nden ayrılır. Büyük Aletsch Buzulu'nun en alt kısmı, kenar ve orta kısımlarda sürüklediği materyallerle örtülüdür. [[Buzul dili]] 1560 m yükseklikte, lokal [[orman sınırı]]nın epey altında yer alır.

Büyük Aletsch Buzulu dikkate değer bir buz kalınlığı gösterir. Konkordiaplatz'da buzulun 900 m den fazla buz kalınlığı vardır. Güneye doğru buzun bu görkemi yavaş yavaş yaklaşık 150 m ye kadar düşer. Karakteristik özelliği , hemen hemen Büyük Aletsch Buzulu'nun orta kısmında bulunan iki adet koyu, kayalar ve çöküntülerle oluşan [[buzultaş]]ı izidir ki bu izler Konkordiaplatz'dan buzul diline kadar bütün mesafe boyunca sürer. Bunlar orta kısım buzultaşı olup, üç ana karın (''firn'') buzunu birbirinden ayırır. Batı buzultaşı ''Kranzberg Buzultaşı'' diye adlandırılırken, doğudaki ''Trugberg Buzultaşı'' adını taşır.

[[Küçük Buz Çağı]] 'nda 19. Yüzyılınyüzyılın ortalarında Aletsch Buzulu 2.5 km daha vadi aşağıya uzanırdı. [[Küresel ısınma]] sebebiyle yaklaşık [[1970]] 'den itibaren, özellikle Konkordiaplatz'dan aşağı bölümlerde buzul hacmini yitirmiştir. Hem kenar kısımlarda hem de buzul dili alanında kilometrelerce büyüklükteki alan kaybolmuştur. [[1850]] 'den beri buz kalınlığı yer yer 100 m den fazla azalma göstermiştir. Daha önceleri [[Yukarı Aletsch Buzulu]] ile [[Orta Aletsch Buzulu]] doğrudan Büyük Aletsch Buzulu'yla birleşiyordu. ''Strahlhorn''ile ''Eggishorn'' 'un çukurunda [[Märjelen Gölü]] 19.Yüzyılda yüzyılda buzulların set oluşturmasıyla, tam bir buzul kenarı gölü haline gelmiştir. Buzulun parçalanması ile olan ani taşmalar sonucu Massa Nehri'nin kuvvetli sel taşkınlarına sebeb olur.

Kısa süreli iklim değişkenliklerine karşı buzul, kütlesinin büyüklüğünden dolayı görece bağışıklıdır. Diper birçok buzulun aksine yetmişli yılların sonu ile seksenlerin başında Aletsch Buzulu geçici soğumalara ve aynı şekilde sıcaklıklara çok az tepki vermiştir. [[1983]] 'denten beri son yıllardaki sürekli artan aşırı sıcaklıklar sebebiyle, diğer tüm Alp buzulları gibi Aletsch de belirgin bir şekilde çekilmektedir.

Aletsch Buzulu çok eski zamandan beri seyahat edenler için görülmeye değer özel bir yer olup, araştırmacılar için önemli bir inceleme objesidir. [[1937]] 'den beri Jungfraujoch'da ve [[1976]] 'dan beri Riederfurka araştırma istasyonları bulnnmaktadır. Çok sayıda [[teleferik]] hatlarıyla ''Riederhorn'' ile [[Eggishorn]]'un sırtlarından buzulun aşağı kısımının buzul dili kesimine bakış yakalanır. [[1912]] yılında ''Jungfrau'' raylı hattının inşasından sonra ''Jungfraujoch'' 'da burada yaşamayan insanlar için de buzulun üst kısımlarını seyretmek mümkün hale gelmiştir.

Konkordiaplat'ın doğusunda ''Fülberg'' 'in yamacında 2850 m yükseklikte [[İsviçre Alpler Klubü]]'nün Konkordia kulübeleri bulunur. Bu kulubeler yüksek alplerdeki buzul rotasında , ''Grinsel Geçidi'' bölgesine giderken önemli etap yeri olarak hizmet eder.