Safevîler: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
19. satır:
Uzun yıllardır İsmail'in faaliyetlerini yakından izleyen ve onun 1511'de Anadolu'da çıkarttığı [[Şah Kulu]] ayaklanmasıyla ne kadar etkili olabileceğini gören Osmanlı sultanı [[Yavuz Sultan Selim]], nihayet 1514'te Safevileri ezmek maksadıyla Doğu Anadolu ve Azerbaycan üzerine yürüdü.Osmanlıların top ve tüfeklerine karşın Safevi ordusu çok daha ilkel silahlarla savaşa hazırlanmıştı.İki tarafın ordusu başlarında bizzat hükümdarları olduğu halde Tebriz'in batısında Çaldıran'da karşılaştı.Safeviler yenilgiye uğradı. Tebriz'i kolayca ele geçiren Osmanlı kuvvetleri I.Selim'in bütün ısrarlarına karşın İran platosunda Safevi ordusunu izlemeyi reddettiler.Kışın yaklaşmasıyla Tebriz terk edildi.Bu savaş yıllar sonra Şah [[I.Tahmasp]] ile Sultan [[I.Süleyman]] (Kanuni) arasında aynen kendini tekrarlayacaktı.
===Devlet Dini olarak Şiilik'in Tesisi===
Safeviler İran'daki ilk şii hükümdarlar değildi ama Şia'nın İran'ın tamamında resmi mezhep/din haline gelmesinde en kesin rolü oynadılar.Daha 8.yüzyılda Kum ve Sebzvar gibi şehirlerde geniş Şii toplulukları mevcuttu.10 ve 11. yüzyıllarda Şiiliğin bir kolu olan Zeydiyye mezhebinden [[Büveyhiler]] Fars,İsfahan ve Bağdat'ta Abbasi halifesini de kontrol ederek hüküm sürdüler.Moğol-İlhanlı hükümdarı Olcaytu 13.yüzyılda Oniki İmam Şiiliği'ni (Ar.İsna'aşere,Caferilik,İmamiyye de denir)kabul etmesine rağmen İran halkının büyük çoğunluğu Safevi dönemine kadar Sünni itikadında kaldı.
İran'ın fethini tamamladıktan sonra Şah İsmail geniş Sünni ahalinin mezhebini zorla değiştirme yoluna gitti.Sünni ulema ya öldürüldü ya da sürgün edildi. İsmail, ortodoks Şii (On İki İmam Şiiliği)inancıyla uzlaşması pek olanaklı olmayan heterodoks Şii inancına rağmen Şia'nın dinsel ileri gelenlerini ülkesine getirerek onlara sadakatleri karşılığında toprak ve paralar bahşetti.Savefi döneminden sonra ve özellikle [[Kaçar]] hanedanı döneminde Şii ulemanın rolü artmış,ulema bağımsız ya da hükümetlerle ortaklaşa rol oynamaya başlamıştır.Safeviler sufî/tasavvufî geçmişine karşın [[Nimetullahi]] tarikatı dışındaki pek çok tasavvufî sünni ve şii tarikatlarına müsaade etmediler.İran feodal bir teokrasi haline geldi fakat bu din ve devlet ayrılığı biçiminde değildi.Şah dinsel ve dünyevi yetkilerin her ikisini birden elinde tutuyordu. Safevilerle birlikte iyice büyüyen İslam dünyasındaki bu dinsel hizipleşme, bir yandan İran'ın iç bütünleşmesini ve ulusal duygularının kaynaşmasını sağlarken,öte taraftan Sünni komşularının öfkesini İran üzerine yönlendirmesine de yol açtı.
Osmanlılarla süregelen savaşlar nedeniyle 1548'de Şah I.Tahmasp başkentini Tebriz'den - bir iç bölge şehri olan - [[Kazvin]]'e taşıdı. Daha sonra [[Şah I.Abbas]] (Büyük Abbas)buradan da vazgeçerek, Orta İran'da yer alan eski [[İsfahan]] şehrinin hemen yanına inşa ettiği yeni İsfahan'ı başkent yapacaktır.Bu olayla birlikte devlet de daha fazla Fars karakteri kazanmaya başladı.Sonuçta Safeviler ulusal bir İran devleti kurmayı başarmıştılar.
===Şah Abbas===
[[Kategori:İran]]
| |||